Słowa kluczowe
dojrzewanie płciowe
cykl miesiączkowy
metody rozpoznawania płodności
Jak cytować
Abstrakt
Podstawą troski o zdrowie (ang. health literacy) jest – obok zdrowego stylu życia i szeroko pojętej profilaktyki – obserwacja sygnałów płynących z własnego ciała. Wiele chorób i stanów zaburzonej homeostazy organizmu powoduje nieprawidłowości w przebiegu cyklu miesiączkowego, a u dziewcząt zaburza przebieg dojrzewania. W samoobserwacji cyklu miesiączkowego szczególnie przydatne są metody rozpoznawania płodności (MRP) w oparciu o śledzenie wybranych biomarkerów, które powinny stać się narzędziem w codziennej pracy lekarza, jak również elementem profilaktyki zaburzeń zdrowia prokreacyjnego. W pracy omówiono podstawy fizjologii dojrzewania płciowego u dziewcząt oraz kształtowania się cykli miesiączkowych w pierwszych latach po menarche, z uwzględnieniem odrębności w stosunku do prawidłowych cykli u kobiet dorosłych oraz indywidualnej zmienności osobniczej dojrzewania osi podwzgórze – przysadka – jajnik u dziewcząt. Przedstawiono także przykładowe karty obserwacji cyklu nastolatek. Opracowane wstępne rekomendacje co do prawidłowości przebiegu cyklu miesiączkowego w oparciu o MRP dają szansę na współpracę lekarza z pacjentką i wykwalifikowanym instruktorem wybranej metody.
Bibliografia
Czajkowska, M., Plinta, R., Rutkowska, M., Brzęk, A., Skrzypulec-Plinta, V., Drosdzol-Cop, A. (2019). Menstrual Cycle Disorders in Professional Female Rhythmic Gymnasts. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16 (8), 1470, https://doi.org/10.3390/ijerph16081470.
Drosdzol-Cop, A., Gawlik, A. (2018). Wybrane zagadnienia ginekologii dziecięcej
i dziewczęcej, (w:) B. Pyrżak, M. Walczak (red.), Endokrynologia Wieku Rozwojowego, 595-630, Warszawa: Wydawnictwo PZWL.
Drosdzol-Cop, A., Tymińska-Bandoła, A., Bil, A., Stojko, R., Skrzypulec-Plinta, V. (2017). Zespół policystycznych jajników u nastolatek – diagnostyka i leczenie, Ginekologia po Dyplomie, 03, https://podyplomie.pl/ginekologia/26793,zespol-policystycznych-jajnikow-u-nastolatek-diagnostyka-i-leczenie.
Hilgers, T. (2004). The Medical & Surgical Practice of NaProTECHNOLOGY, Pope Paul VI Institute Press, Omaha, Nebraska, USA.
Ibáñez, L., Díaz, M., García-Beltrán, C., Malpique, R., Garde, E., López-Bermejo, A., de Zegher, F. (2020). Toward a Treatment Normalizing Ovulation Rate in Adolescent Girls With Polycystic Ovary Syndrome, Journal of the Endocrine Society, 4 (5),bvaa032. https://doi.org/10.1210/jendso/bvaa032.
Ibáñez, L., Oberfield, S.E., Witchel, S., Auchus, R.J., Chang, R.J., Codner, E., Dabadghao,
P., Darendeliler, F., Elbarbary, N.S., Gambineri, A., Garcia Rudaz, C., Hoeger, K.M., López-Bermejo, A., Ong, K., Peña, A.S., Reinehr, T., Santoro, N., Tena-Sempere,
M., Tao, R., Yildiz, B.O., Alkhayyat, H., Deeb, A., Joel, D., Horikawa, R., de Zegher,
F., Lee, P. (2017). An International Consortium Update: Pathophysiology, Diagnosis, and Treatment of Polycystic Ovarian Syndrome in Adolescence, Hormone Research in Paediatrics, 88 (6), 371-395. https://doi.org/10.1159/000479371.
Khashchenko E, Uvarova E, Vysokikh M, Ivanets, T., Krechetova, L., Tarasova, N., Sukhanova, I., Mamedova, F., Borovikov, P., Balashov, I.; Sukhikh, G. (2020). The Relevant Hormonal Levels and Diagnostic Features of Polycystic Ovary Syndrome in Adolescents, Journal of Clinical Medicine, 9 (6), E1831. https://doi.org/10.3390/jcm9061831].
Milczarek, M., Kucharska, A., and Borowiec, A. (2019). Difficulties in diagnostics of polycystic ovary syndrome in adolescents – a preliminary study. Pediatric Endocrinology Diabetes and Metabolism, 25 (3), 122-126. https://doi.org/10.5114/pedm.2019.87177.
Otto-Buczkowska, E., Grzyb, K., Jainta, N. (2018). Polycystic ovary syndrome (PCOS) and the accompanying disorders of glucose homeostasis among girls at the time of puberty, Pediatric Endocrinology Diabetes and Metabolism, 24 (1), 38-42. https://doi.org/10.18544/PEDM-24.01.0101.
Pałasz, W., Ziora-Jakutowicz, K., Oświęcimska, J., Gorczyca, P., Ziora, K. (2018). Trends of underweight and obesity prevalence among adolescent girls in the selected population of the Silesian Agglomeration. Pediatric Endocrinology Diabetes and Metabolism, 24 (1), 20-33, https://doi.org/10.18544/PEDM-24.01.0099.
Peña, A.S., Witchel, S.F., Hoeger K.M., Oberfield, S.E., Vogiatzi, M.G., Misso, M., Garad,
R., Dabadaghao, P., Teede, H.(2020). Adolescent polycystic ovary syndrome according to the international evidence-based guideline. BMC Medicine, 18 (1), 72. https://doi.org/10.1186/s12916-020-01516-x.
Rotterdam ESHRE/ASRM-Sponsored PCOS Consensus Workshop Group. (2004). Revised 2003 consensus on diagnostic criteria and long-term health risks related to polycystic ovary syndrome. Fertility and Sterility, 81 (1), 19-25. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2003.10.004.
Urbańska, E., Hirnle, L., Olszanecka-Glinianowicz, M., Skrzypulec-Plinta, V., Skrzypulec-Frankel, A., Drosdzol-Cop. A (2019). Is polycystic ovarian syndrome and insulin resistance associated with abnormal uterine bleeding in adolescents?. Ginekologia Polska, 90 (5), 262-269. https://doi.org/10.5603/GP.2019.0049.