Prawda o osobie ludzkiej w ujęciu personalizmu amerykańskiego

Abstrakt

Ameryka Północna okazała się jednym z najbardziej sprzyjających środowisk tworzenia się myśli personalistycznej, pozostając pod wpływem koncepcji idealistycznych i pragmatycznych, a personalizm (wywodząc się z filozofii i teologii) został szybko zasymilowany przez myślicieli teistycznych, oddziałując na sfery aktywności indywidualnej i społecznej człowieka. Ojcem personalizmu był Borden Parker Bowne. Następnie nurt ten rozwijał się w dwóch Szkołach: Filozofii z Concord (bostońskiej), charakteryzujący się orientacją indywidualistyczną oraz w Szkole Filozofii z Saint Louis (kalifornijskiej) charakteryzujący się orientacją społeczną. Oba typy miały istotne znaczenie z punktu widzenia dalszych lo­sów uprawiania filozofii w Stanach Zjednoczonych. Analizując dwie podstawowe cechy personalizmu amerykańskiego, pragmatyzm i konfesyjność należy dalej stwierdzić, że charakteryzuje go przydzielenie najwyższego miejsca osobie ludzkiej w hierarchii wszystkich bytów stworzonych. Z tego faktu wypływa niezbywalna godność każdej osoby ludzkiej, ostatecznie ukonsty­tuowanej przez Absolut oraz jej podmiotowe trak­towanie i afirmacja. Personalizm amerykański jest kierunkiem silnie zintegrowanym z religią chrześcijańską. Szczególnie widać to w twórczości Bowne’a. Źródła tego należy upatrywać w tym, że na kontynencie amerykańskim nie miała miejsca radykalna zmiana filozoficzna, porównywalna do tego, co w Europie dokonało się wraz z Rewolucją Francuską.

Zestawienie i analiza istotnych cech personalizmu amerykańskiego ma za zadanie przybliżyć ten problem, a co za tym idzie – pozwala zobrazować różnorodność tego nurtu filozofii na tle światowego personalizmu. Pojawia się także pytanie czy możliwe jest stworzenie względnie spójnego nurtu personalizmu bez odniesienia do Absolutu, tak jak ma to miejsce np. w humanizmie teistycznym i ateistycznym w omawianym regionie. Może to być przedmiotem kolejnych badań.