Jak cytować
Abstrakt
Wśród wielu czynników warunkujących rozwój dziecka szczególne znaczenie ma korzystne środowisko rodzinne. Rodzina powinna być miejscem holistycznego, integralnego i wszechstronnego rozwoju dziecka, nadawania twórczego kierunku jego aktywności, wspierania rozwoju zdolności i umiejętności oraz przygotowania dziecka do twórczego uczestnictwa w życiu społecznym. Jak wskazują liczne badania, do najważniejszych cech rodziny stymulującej rozwój twórczego potencjału dziecka należą: odkrywanie i rozwijanie mocnych stron dziecka i jego podmiotowości, akceptowanie marzeń i unikalnych zainteresowań, znajomość potrzeb rozwojowych i dopasowywanie się do nich, zachęcanie do odważnej eksploracji otaczającego świata i rozwijanie umiejętności zachowania dystansu wobec tradycyjnych wzorów, zapewnianie wsparcia dla przejawów kreatywności, kształtowanie twórczej samooceny, sprawna komunikacja członków rodziny (otwartość, zaufanie, umiejętność słuchania), wzory twórczej aktywności ze strony rodziców, bogata stymulacja intelektualna i twórcza. Niezbędna jest również „rozsądna miłość” (bez nadmiernej autokracji
i opiekuńczości) rodziców akceptujących indywidualność swojego dziecka.
Bibliografia
Albert, R. S. (1994). The contribution of early family history to the achievement of eminence, (w:) Talent Development, N. Colangelo, S. Assouline, D. Ambroson (red.), vol II (s. 311 –360). Dayton, OH: Ohio Psychology Press.
Bloom B. S. (1982), The role of gifts and markers in the development of talent, Exceptional Children, 48(6), s. 510–522.
Brzezińska A., (2000), Społeczna psychologia rozwoju, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Brzezińska A., (2000a), Psychologia wychowania (w:) Psychologia. Podręcznik akademicki. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej, J. Strelau (red.), t. 3, (s. 227–257). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Cornell D. (1983), Gifted children: The impact of positive labelling on the family system, American Journal of Orthopsychiatry, 53, s. 322-335.
Fearon D. D., Copeland D., Saxon T. F. (2013), The Relationship Between Parenting Styles and Creativity in a Sample of Jamaican Children, Creativity Research Journal, 5(1), s. 119–128.
Fisher E. (1981). The effect of labeling on gifted children and their families, Roeper Review, 3, s. 49-51.
Cornell D. G., Grossberg I. W. (1987), Family Environment and Personality Adjustment in Gifted Program Children, Gifted Child Quarterly, 31(2), s. 59–64.
Cox, M. J. Paley, B. (2003), Understanding families as systems, Current Directions in Psychological Science, 12, s. 193–196.
Csikszentmihalyi M., (1999), Implications of a systems perspective for the study of creativity, (w:) Handbook of creativity, R. J. Sternberg (red.), Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Eby J. W., Smutny J. F., (1998). Jak kształcić uzdolnienia dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Freeman J. (2000), Families, the essential context for gifts and talents,
(w:) International Handbook of Research and Development of Giftedness and Talent, K.A. Heller, F. J. Monks, R., R. Subotnik, Oxford: Pergamon Press, Oxford.
Fromm E. (1959), The creative attitude (w:) Creativity and its cultivation,
H.H. Anderson (red.), (s. 44–54). New York: Harper and Row.
Gałdowa A., (1995), Powszechność i wyjątek. Rozwój osobowości człowieka dorosłego. Kraków: Wydawnictwo Księgarni Akademickiej.
Goertzel V., Goertzel M. G., (1962), Cradles of eminence, Boston, Toronto: Little, Brown & Company.
Gute G., Gute D. S., Nakamura J., Csikszentmihalyi M. (2008), The early lives of highly creative persons: the influence of the complex family, Creativity Research Journal, 20, s. 343–357.
Harrington D. M., Block J. H., Block J. (1987), Testing aspects of Carl Rogers’s theory of creative environments: Child-rearing antecedents of creative potential in young adolescents, Journal of Personality and Social Psychology, 52, s. 851–856.
Helson R. (1971), Woman mathematicians and the creative personality, Journal of Consulting and Clinical Psychology, nr 36(2), s. 210–220.
Heszen-Niejodek I. (2003), Wymiar duchowy człowieka a zdrowie, (w:) Zasoby osobiste i społeczne sprzyjające zdrowiu jednostki (s. 33-47), Z. Juczyński, N. Ogińska-Bulik (red.), Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Karwowski M., (2008), O niektórych niebezpieczeństwach nauczycielskich ukrytych teorii kreatywności (w:) W. Limont, J. Cieślikowska, J. Dreszer (red.), Zdolności Talent Twórczość, T.I, Toruń: Wydawnictwo UMK.
Kline B. E., Meckstroth E. A. (1985), Understanding and encouraging the exceptionally gifted, Roeper Review, 8(1), 24– 30.
Mendecka G., (2003), Środowisko rodzinne w percepcji osób aktywnych twórczo, Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Mendecka G. (2005), Twórczość a rozwój człowieka w biegu życia, Psychologia Rozwojowa, tom 10, nr 4, s. 23–34.
Mendecka G., (2008), Rodzina jako środowisko stymulujące twórczą aktywność jednostki. Dyspozycje twórcze i zdolności: wybrane zagadnienia pedagogiczne
i psychologiczne, I. Pufal-Struzik, T. Giza, (red.), (s. 139–144), Studia Pedagogiczne Uniwersytetu Humanistyczno–Przyrodniczego, nr 17.
Moore D. G., Burland K., Davidson J. W. (2003), The social context of musical success: A developmental account, British Journal of Psychology, 94(4), s. 529–549.
Nęcka E., (2003), Psychologia twórczości, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Nikitorowicz J., (1990), Uczeń w sytuacjach szkolno-domowych, Białystok: Wydawnictwo UW Filia w Białymstoku
Maslow A. H. (1959), Creativity in self-actualizing people (w:) Creativity and its cultivation, H. H. Anderson (red.), (s. 83–95), New York: Harper and Row.
Mooney R.L. 1963. “A conceptual model for integrating four approaches to the identification of creative talent”, (w:) Scientific creativity, C.W. Taylor, F. Barron (red.), New York: Wiley.
Olszewski–Kubilius P., Kulieke M. J., Buescher T. (1987), The influence of the family environment on the development of talent: A literature review, Journal for the Education of the Gifted, 11, s. 6–28.
Olszewski-Kubilius P., Lee S-Y., Thomson D. (2014), Family Environment and Social Development in Gifted Students, Gifted Child Quarterly, July, 58(3), s. 199-216.
Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M., (2011), Psychologia rozwoju człowieka – część 1. Zagadnienia ogólne. Wyd. 5. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Rimm S., (1994), Bariery szkolnej kariery. Dlaczego dzieci zdolne mają słabe stopnie? Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Roe A., (1952), The making of a scientist, New York: Dodd Mead.
Rogers C.R., (1959), Towards a theory of creativity (w:) Creativity and its cultivation, H. H. Anderson (red.), (s. 68–82), New York: Harper and Row.
Ryś M. (2011), Oddziaływania wychowawcze rodziców a nadzieja na sukces i kom-petencje społeczne u ich dzieci, Kwartalnik Naukowy Fides at Ratio, 3(7), s. 86–108.
Seligman M., Csikszentmihalyi M., (2000), Positive Psychology: An Introduction, American Psychologist, 55, s. 5–14.
Silverman L. K., Kearney K., (1989), Parents of the extraordinarily gifted. Advanced, Development Journal, 1(1), s. 41-56.
Stasiakiewicz M., (1999), Twórczość i interakcja. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Szmidt K. J. (2004), Systemowe teorie twórczości i ich pedagogiczne implikacje,
(w:) Twórczość w teorii i praktyce, S. Popek (red.), (s. 279–294), Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Tennent L., Berthelsen D. (1997), Creativity: What Does It Mean in the Family Context?, Journal of Australian Research in Early Childhood Education, 1, s. 91-104.
Trempała J., (2000), Modele rozwoju psychicznego. Czas i zmiana. Bydgoszcz: Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego.
Tyszkowa M. (red.), Rozwój psychiczny człowieka w ciągu życia. Zagadnienia teoretyczne
i metodologiczne, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Walberg H. J., Rasher S. P., Parkerson J. (1980), Childhood and eminence, Journal of Creative Behavior, 13, s. 225–231.
Walker S. Y., Pernu C., (2002), The survival guide for parents of gifted kids: how to understand, live with, and stick up for your gifted child, Minneapolis, MN: Free Spirit Publishing, Inc.
Żebrowska M. (red.), (1969), Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. wyd. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.