Słowa kluczowe
kompetencje komunikacyjne
pedagogika
Jak cytować
Abstrakt
Treść artykułu zawiera rozważania teoretyczne nad tym, jakie znaczenie może mieć relacja dialogiczna w rozwijaniu kompetencji komunikacyjnych w procesie kształcenia pedagogicznego. W tym celu przeanalizowane zostały różnice oraz wzajemne zależności pomiędzy koncepcjami dialogu a pojęciem komunikacji. Przedstawiono również możliwości tworzenia relacji dialogicznej w przestrzeni edukacyjnej szkoły wyższej, a także sposoby rozwijania zdolności komunikacyjnych w procesie kształcenia akademickiego. Przeprowadzone analizy wskazują, że w kształceniu pedagogicznym studentów pomimo niewątpliwych zalet i korzyści, rzadko rozwija się ich umiejętności komunikacyjne przez nawiązywanie ze nimi relacji dialogicznej. W przezwyciężaniu barier związanych z dominacją tradycyjnych form nauczania, sadzonych w behawioralnym paradygmacie kształcenia, przydatne jest opisane w artykule stosowanie aktywizujących metody na zajęciach realizowanych w paradygmacie humanistycznym.
Bibliografia
Bobrowska-Jabłońska, K. (2003), Znaczenie inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych w kształceniu w SGH - raport z badań, „E-mentor” nr 2 ; http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/2/id/17
Buber, M. (1992), Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, Warszawa: Pax.
Czerska, B. (2010), Kompetencje komunikacyjne w kształceniu pedagogów – projekt zajęć, (w:) Sujak A, Skulicz D., Paradygmat akademickiego kształcenia pedagogów, Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dyjak A. (2013), Paradygmaty kształcenia studentów i wspierania rozwoju nauczycieli akademickich. Teoretyczne podstawy dydaktyki akademickiej, Kraków: Wyd. „Impuls”.
Frydrychowicz S. (2009), Sposoby ujmowania kompetencji komunikacyjnej – jej geneza i rozwój w perspektywie sytuacji komunikacyjnej, Psychologia Rozwojowa, tom 14, nr 2, s. 13–28.
Gadacz, T. (2015), Pięć koncepcji dialogów, Kwartalnik Pedagogiczny, nr 2, (236), s. 75-91.
Gara J. (2012), Socjopatologia wychowania – upozorowanie i fikcyjność, Resocjalizacja Polska, nr 3, s. 213-226.
Gara, J. (2008), Pedagogiczne implikacje filozofii dialogu, Kraków: Wyd. WAM
Habermas, J. (1999), Teoria działania komunikacyjnego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Herman, J. L. (1998), Przemoc. Uraz psychiczny i powrót do równowagi, Gdańsk: Wyd. GWP
Hymes, D. (1986), On communicative competence (w:) Sociolinguistcs, J.B. Pride, J. Holmes, (red.), Penguin Books, Harmonsworth, s. 269–293.
Janiak, A.M. (2016), Poziomy kompetencji komunikowania się studentów Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego UAM w Kaliszu, (w:) Kompetencje interpersonalne w przestrzeni szkoły, W. Heller, A. M. Janiak, (red.), Poznań-Kalisz, s. 51-67.
Jankowska, D. (2015), Pedagogiczna interpretacja dialogu, „Meritum” Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny, nr 2, (37), s. 2-9.
Jankowska, D. (2018), Dialog mimo wszystko. Studia z Teorii Wychowania, t. IX, nr 2, (23), s. 61-78.
Jankowska, D. (2019), Jutro dialogu edukacyjnego – rozumienie dialogu i jego znaczenia w procesie kształcenia przyszłych pedagogów (w:) Pedagogika dialogu. Pomiędzy w intersubiektywnej przestrzeni edukacji, J. Gara, D. Jankowska, E. Zawadzka, (red.), Warszawa: Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Karłyk-Ćwik, A.(2009), Kompetencje pedagogów w pracy z nieletnimi agresorami, Toruń: Wyd. „Akapit”.
Kreft, D. (2011), Dialog podstawą więzi międzyludzkiej w filozofii Bubera i Bartha, (w:) Dialog. Idea i doświadczenie, S. Kruszyńska, K. Bembennek, I. Krupecka, (red.), Gdańsk: Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego.
Kupiec H. (2017), Rozmowa indywidualna z wychowankiem w placówce resocjalizacyjnej, (w:) Resocjalizacja osób niedostosowanych i wykluczonych społecznie, R. Opora, R. Breska, J. Jezierska, Piechowicz M., (red.), Gdańsk: Wyd. „Dyfin”, s. 181-199.
Kupiec, H. (2015), Dialogiczność w kształceniu pedagogicznym studentów resocjalizacji, Pedagogika Szkoły Wyższej, nr 2, (18), s. 157-177.
Kwaśnica R. (2003), Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu, (w:) Pedagogika – podręcznik akademicki, Z. Kwieciński, B. Śliwerski, (red.), t. 2., Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
Małachowska, E. (2017), Kompetencje komunikacyjne wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych, (w:) Teoretyczne i metodyczne aspekty resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie, I. Mudrecka, (red.), Warszawa: Wyd. „Pedagogium”.
Marek, L. (2012), Od próżnowania do rozwoju osobowego. Wolnoczasowa aktywność studentów, Toruń: Wyd. Adam Marszałek.
McCroskey J., Richmond V. P. (1996), Fundamentals of human communication. An interpersonal perspective. Prospect Heights, Illinois: Waveland
Moroz, J. (2015), Czy dialog sokratejski może być konstruktywistyczny?, Pedagogika Szkoły Wyższej, Szczecin, nr 2, (18), s. 69-78.
Morreale S.P., Spitzberg B.H., Barge J.K. (2008), Komunikacja między ludźmi. Motywacja, wiedza i umiejętności, Warszawa.
Niermayer R. (2009), Umiejętności osobiste. Jak je rozwinąć i wykorzystać w pracy?, Warszawa
Oleś P., Batory A., Buszek M., Chorąży K., Dras J., Jankowski T., Kalinowska I., Kubała D., Parzych J., Sadowski S., Sosnowska K., Talik W., Wróbel M. (2010), Wewnętrzna aktywność dialogowa i jej psychologiczne korelaty, Czasopismo psychologiczne, Tom 16, nr 1, s. 124.
Oleś P., Puchalska-Wasyl M. (2012), Dialog z samym sobą, Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
Pennbaker, J.W., Smyth, J.M. (2016), Terapia przez pisanie, Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sanger D., Moore-Brown B., Magnuson G., Svoboda N. (2001), Prevalence of language problems among adolescent delinquents: A closer look, Communication Disorders Quarteriy, nr 23, s. 108-125
Śnieżyński, M. (1998), Zarys dydaktyki dialogu, Kraków: Wyd. PAT,
Śnieżyński, M. (2008), Sztuka dialogu, teoretyczne założenia a szkolna i akademicka rzeczywistość, Kraków: Wyd. Akademii Pedagogicznej.
Wojnarska, A. (2013), Kompetencje komunikacyjne nieletnich, Lublin: Wyd. UMCS.
Wróblewska, W. (2013), Postawy studentów wobec działalności w kołach naukowych, Przegląd Badań Edukacyjnych, nr 17 (2), s. 121-132.