Słowa kluczowe
klauzula sumienia
pielęgniarka
położna
prawo
recepty
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł omawia w aspekcie filozoficznoprawnym problematykę związaną z kontynuacją recept na środki antykoncepcyjne przez pielęgniarki i położne. Już w Ślubowaniu Florencji Nightingale pojawiło się sformułowanie, że pielęgniarka nigdy nie poda nikomu tego, co mogłoby mu zaszkodzić. Z kolei Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej Rzeczpospolitej Polskiej wspomina, że pielęgniarka i położna mają prawo odmówić uczestnictwa w zabiegach medycznych, które są sprzeczne z uznawanymi przez nie normami etycznymi. Obecnie bezwzględne wykonanie prawa może pozostawać w kolizji z kodeksem etycznym pracowników opieki zdrowotnej. Polskie prawo gwarantuje jednak każdemu - także pracownikom medycznym - wolność sumienia, rozumianą jako wolność przyjmowania określonego światopoglądu. Pielęgniarka i położna mogą się więc powoływać na wolność sumienia i odmówić udzielenia świadczenia zdrowotnego związanego np.
z wystawieniem recepty na środki antykoncepcyjne. Wspomniano także o wytycznych, jakie należy spełnić, aby udokumentować odmowę wypisania kontynuacji takiej recepty. Opisano tu również potrzebę wejścia w dialog z pacjentem żądającym antykoncepcji.
Bibliografia
Biesaga, T. (2016). Spór o klauzulę sumienia lekarzy w Polsce. (w:) J. Grzeszczak,
K. Stachewicz (red.), Primum philosophari. Opuscula Antonio Siemianowski dedicata, 1-18, Poznań: „Opuscula Dedicata”, t.11. http://biesaga.info/wp-content/uploads/2015/02/B.T.-Sp%C3%B3r-o-klauzul%C4%99-sumienia-lekarzy-w-Polsce.pdf.
Bosek, L. (2014). Klauzula sumienia – czy ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty jest zgodna z Konstytucją RP, Medycyna Praktyczna, 1. https://prawo.mp.pl/publikacje/prawomedyczne/95011,klauzula-sumienia-czy-ustawa-o-zawodach-lekarza-i-lekarza-dentysty-jest-zgodna-z-konstytucja-problem-zakresowej-niekonstytucyjnosci-art-39-ustawy-o-zawodach.
Chyrowicz, B. (2014). Moralna autonomia i klauzula sumienia, Medycyna Praktyczna, 1. https://www.mp.pl/etyka/podstawy_etyki_lekarskiej/94858,moralna-autonomia-i-klauzula-sumienia.
Dmochowski, T., Cerańska-Goszczyńska, H., Kinle, M. (2013). Efektywność metod naturalnego planowania rodziny, (w:) M. Troszyński (red.), Podręcznik rozpoznawania płodności, 120-124, Warszawa Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny.
Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej Rzeczpospolitej Polskiej. (2003). Uchwała nr 9, IV Krajowego Zjazdu Pielęgniarek i Położnych z dnia 9 grudnia 2003 roku https://sites.google.com/site/oipiplomza/aspekty-prawne-w-wykonywaniu-zawodu/kodeks-etyki-zawodowej-pielgniarki-i-poonej-rzeczypospolitej-polskiej---obowizujcy-od-dnia-9-grudnia-2003-r-przyjty-uchwa-nr-9-iv-krajowego-zjazdu-pielgniarek-i-poonych
Kodeks pracy art. 183a, Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania
i rozwiązania stosunku pracy (...) https://www.lexlege.pl/kp/art-18-3a/
Konstytucja RP (1997). art. 30 z dnia 2 kwietnia 1997r. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970780483/U/D19970483Lj.pdf.
Konstytucja RP (1997). art. 53 ust. 7 z dnia 2 kwietnia 1997r. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970780483/U/D19970483Lj.pdf.
Krąpiec, M.A. (1999). Człowiek i prawo naturalne, ss.252 Dzieła, t. X, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Krąpiec, M.A. (2000). Ludzka wolność i jej granice, Dzieła t. XVIII, Lublin, Wydawnictwo KUL.
Kubiak, R. (2015), Prawne możliwości i ograniczenia dotyczące odmowy przepisywania środków antykoncepcyjnych na podstawie tzw. Klauzuli sumienia,
(w:) D.Ł. Jarczewska (red.), Szkodliwość doustnej antykoncepcji hormonalnej, 143-162, Warszawa: Medipage.
Międzynarodowy Pakt Praw Politycznych i Obywatelskich , Dz.U. 1977, nr 38, poz.167 http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19770380167/T/D19770167L.pdf
Nawrot, O. (2014). Sumienie lekarza a prawa człowieka w świetle standardów Rady Europy. Medycyna Praktyczna, nr 1, https://prawo.mp.pl/publikacje/prawomedyczne/95012,sumienie-lekarza-a-prawa-czlowieka-w-swietle-standardow-rady-europy.
Orzeszyna, K. (2017). Klauzula sumienia jako gwarancja realizacji prawa do wolności sumienia. Medyczna Wokanda, nr 9, Naczelna Izba Lekarska, 17-29.
https://nil.org.pl/uploaded_files/1579509185_medyczna-wokanda-nr-9-2017-r.pdf.
Piechowiak, M. (2006). Prawo naturalne a prawa człowieka, (w:) A. Maryniarczyk,
K. Stępień (red.), Substancja. Natura. Prawo naturalne, 392-409, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
http://katedra.uksw.edu.pl/publikacje/marek_piechowiak/prawo_naturalne_a_prawa_czlowieka.pdf
Poznańska, S. (1988), Pielęgniarstwo wczoraj i dziś, Warszawa: PZWL.
Skwarzyńśki, M. (2015). Korzystanie z klauzuli sumienia jako realizacja wonności wewnętrznej czy/i zewnętrznej, Opolskie Studia Administracyjno-Prawne, 13, 4, 9-21.
Suszczewicz, N., Ślizień – Kuczapska E. (2012). Medycyna wobec płodności – wybrane zagadnienia. Antykoncpecja hormonalna dlaczego nie? Medyczny punkt widzenia, Życie i Płodność, 1, 15-33.
Szczucki, K. (2015), Filozoficzne ujęcie sumienia a implikacje prawne dotyczące klauzuli,
(w:) D.Ł. Jarczewska (red.), Szkodliwość doustnej antykoncepcji hormonalnej, 163-167, Warszawa: Medipage.
Szostek, A. (2013). Sprzeciw sumienia a prawo naturalne. Teoria i Moralność, 2 (14), 7-8.
Szymaniak, M., Ślizień–Kuczapska, E. (2016). Metody rozpoznawania płodności jako istotny element promocji zdrowia prokreacyjnego, Życie i Płodność, 1, 11-27.
Ustawa o ochronie danych osobowych - tekst jedn. z dnia 29 sierpnia 1997r. art. 27 ust. 1 http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19971330883/O/D19970883.pdf.
Ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z dnia 7 stycznia 1993 r art. 2 ust. 2b. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19930170078/O/D19930078.pdf.
Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej, z dnia 30 sierpnia 1991 r. art. 3. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19910910408/O/D19910408.pdf.
Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej, z dnia 15 lipca 2011 r. art. 4. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20111741039/O/D20111039.pdf.
Wrońska, I. (1993). Podstawy etyki pielęgniarstwa. Warszawa: PTP.
Zoll, A., (2013). Charakter prawny klauzuli sumienia, Medycyna Praktyczna, 1, https://prawo.mp.pl/publikacje/prawomedyczne/94631,charakter-prawny-klauzuli-sumienia.
Netografia:
Portal pielęgniarek i położnych: Biegły sądowy: "przedłużanie" recept przez pielęgniarki to błąd? https://www.pielegniarki.info.pl/article/view/id/10197(08.06.2020).