Słowa kluczowe
poród przedwczesny
wcześniactwo
Jak cytować
Abstrakt
Problematyka porodu przedwczesnego jest istotna z uwagi na fakt, że wciąż wzrasta ilość porodów zakończonych przed terminem, niosąc ryzyko zaburzeń rozwojowych i niepełnosprawności dla dziecka oraz doświadczenie traumy dla dziecka i matki. O ile medyczne czynniki ryzyka występowania porodu przedwczesnego są dość dobrze opisane w literaturze przedmiotu, to determinanty psychospołeczne są wciąż niedostatecznie zbadane. Celem pracy jest próba ogólnego, wstępnego opracowania czynników psychospołecznych. Stanowi to wstęp do podjęcia prac badawczych, które będą poświęcone różnym zmiennym psychospołecznym związanym z porodem przedwczesnym. Kompleksowa analiza tych zmiennych przysłuży się planowaniu precyzyjnych działań promujących zdrowie reprodukcyjne oraz zwiększeniu poziomu profilaktyki pierwotnej porodów przedwczesnych.
Bibliografia
Bener, A. (2013). Psychological distress among postpartum mothers of preterm infants and associated factors: A neglected public health problem, Revista Brasileira de Psiquiatria, 35(3), 231-236.
Berkovitz, G.S., Papiernik, E. (1993). Epidemiology of preterm birth, Epidemiologic Reviews, 15(2), 414–443.
Bieleninik, Ł., Bidzan, I., Bidzan, M. (2013). Wcześniactwo a trudne rodzicielstwo w okresie preperinatalnym, Roczniki Pedagogiczne, 5 (41),3, 39-7.
Biernacka, J., Hanke, W. (2006). Wpływ stresu psychospołecznego w pracy zawodowej
i pozazawodowej na przebieg i wynik ciąży, Medycyna Pracy, 57 (3), 281- 290.
Blencowe, H., Cousens, S., Chou, D., Oestergaard, M., Sa, L., Moller, A. B., Kinney, M., Lawn, J., Born Too Soon Preterm Birth Action Group (2013). Born too soon: the global epidemiology of 15 million preterm births, Reproductive Health, 10 Suppl 1(Suppl 1), S2.
Borkowski, W., Mielniczuk, H. (2001). Poród przedwczesny a przyrost masy ciała w ciąży
w połączneiu z masą ciała przed ciążą, Przegląd Epidemiologiczny, 61, 577-584.
Bouras, G.,Theofanopoulou, N., Mexi-Bourna, P., Poulios, A., Michopoulos, I., Tassiopoulou, I., Daskalaki, A., Christodoulou, C. (2015). Preterm birth and maternal psychological health, Journal of Health Psychology, 20 (11), 1388-1396.
Bruckner, T., Catalano, R., Ahern, J. (2010). Male fetal loss in the U.S. following the terrorist attacks of September 11, BMC Public Health, 10 (1), 273.
Brzezińska, I.A., Ziółkowska, B., Appelt, K. (2015). Psychologia rozwoju człowieka. Gdańsk: GWP Profesjonalne.
Cardwell, M.S. (2013). Stress: pregnancy considerations, Obstetrical and Gynecological Survey, 68 (2), 119-129.
Chamberlain, G. (1984). Epidemiology and aetiology of the preterm baby, Clinical Obstetrics and Gynecology, 11, 297-314.
Chazan, B. (2003). Mała masa urodzeniowa - czy poradzimy sobie z tym problemem? Medycyna wieku rozwojowego, 1, 11-24.
Chrzan-Dętkoś M. (2015). Depresja i lęk w okresie ciąży jako czynnik ryzyka wcześniactwa oraz niskiej masy urodzeniowej – przegląd badań, Gynecology and Obstetrics medical project, 3 (37), 110-113.
Copper, R.L., Goldenberg, R.L., Das, A., Elder, N., Swain, M., Norman, G., Ramsey,
R., Cotroneo, P., Collins, B. A., Johnson, F., Jones, P., Meier, A. M. (1996). The preterm prediction study: maternal stress is associated with spontaneous preterm birth at less than thirty-five weeks' gestation. National Institute of Child Health and Human Development Maternal-Fetal Medicine Units Network, American Journal of Obstetrics and Gynecology, 175 (5), 1286–1292.
Czajka, R. (2010). Poród przedwczesny. (w:) G.H. Bręborowicz (red.), Ciąża wysokiego ryzyka, Wyd. 3, 121–135. Poznań: Ośrodek Wydawnictw Naukowych.
Czerwińska, E. (2018). Czynniki wpływające na poród przedwczesny, Ginekologia
i Perinatologia Praktyczna, 3 (2), 52–57.
Dayan, J., Creveuil, C., Marks, M.N. i in. (2006). Prenatal depression, prenatal anxiety, and spontaneous preterm birth: a prospective cohort study among women with early and regular care, Psychosomatic Medicine, 68 (6), 938-946.
Dayan, J., Orr, S.T., Miller. C.A. (1995). Maternal depressive symptoms and the risk of poor pregnancy outcome: review of the literature and preliminary findings, Epidemiologic Reviews, 17, 165–171.
de Paula Eduardo, J.A.F., de Rezende, M.G., Menezes, P.R., Del-Ben, C.M. (2019). Preterm birth as a risk factor for postpartum depression: A systematic review and meta-analysis, Journal of Affective Disorders, 259 (1), 392-403.
Douglas, J.W.B. (1950). Factors Associated with Prematurity: Results of a National Survey, Journal of Obstetrics and Gynaecology of the British Empire, 57, 143-170.
Escriba-Aguir, V., Perez-Hoyos, S., Saurel-Cubizolles, M. (2001). Psychosocial load and psychological demand at work during pregnancy and preterm birth, International Archives of Occupational and Environmental Health, 74, 583–588.
Frey, H.A., Klebanoff, M.A. (2016). The epidemiology, etiology, and costs of preterm birth, Seminars in Fetal and Neonatal Medicine, 21(2), 68-73.
Gotsch, F., Romero, R., Erez, O., Vaisbuch, E., Kusanovic, J. P., Mazaki-Tovi, S., Kim, S.K., Hassan, S., Yeo, L. (2009). The preterm parturition syndrome and its implications for understanding the biology, risk assessment, diagnosis, treatment and prevention of preterm birth. The journal of maternal-fetal & neonatal medicine: the official journal of the European Association of Perinatal Medicine, the Federation of Asia and Oceania Perinatal Societies, the International Society of Perinatal Obstetricians, 22 Suppl 2, 5–23.
Gregoraszczuk, E, Augustowska, K, Ptak, A. (2004). Ksenoestrogeny środowiskowe jako jedna z przyczyn endokrynnych będących powodem poronień i przedwczesnych porodów, Endokrynologia Polska, 6 (55), 819-824.
Grote, N.K., Bridge J.A., Gavin, A.R., Melville, J.L., Iyengar, S., Katon, W.J. (2010). A Meta-analysis of depression during pregnancy and the risk of preterm birth, low birth weight, and intrauterine growth restriction, Archives of General Psychiatry, 67 (10), 1012-1024.
Hamuda, M., Kowalczykiewicz Kuta, A. (2006). Przeżywalność noworodków urodzonych przedwcześnie z masą ciała poniżej 1500 g w województwie opolskim w latach 1998–2003, Nowa Pediatria, 10 (1), 27–31.
Hańczyc, P., Pakuła, M. (2014). Wiedza ciężarnych na temat przedwczesnych porodów, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 4 (4), 371-375.
Harasim-Piszczatowska, E., Krajewska-Kułak, E. (2017). Pregoreksja-anoreksja kobiet ciężarnych, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 13 (3), 363–367.
Kaplan, D.M., Mason, E.A. (1960). Maternal reactions to premature birth viewed as an acute emotional disorder, American Journal of Orthopsychiatry, 30, 539-547.
Key-Roberts, M.J. (2009). Motherhood. (w:) S.J. Lopez (red), The Encyclopedia of Positive Psychology, 632-636. Chichester: Blackwell Publishing.
Kmita, G. (2003). Trauma przedwczesnych narodzin: procesy radzenia sobie rodziców
a rozwój dziecka. (w:) J. Jakubowski, J. Wątroba (red.), Zastosowania metod statystycznych w badaniach naukowych II, 255–262, Kraków: StatSoft.
Koullali, B., Oudijk, M.A., Nijman, T., Pajkrt, E., Mol, B.W. (2016). Risk assessment and management to prevent preterm birth, Seminars in Fetal and Neonatal Medicine, 21 (2), 80-88.
Kramer, M.R., Hogue, C.J., Dunlop, A.L., Menon, R. (2011). Perceptional stress and racial disparities in preterm birth: an overview, Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, 90, 1307-1316.
Libera, A., Darmochwał Kolarz, D., Oleszczuk, J. (2007). Sense of coherence (SOC) and styles of coping with stress in women after premature delivery, Medical Science Monitor, 13 (3), 125–130.
Mądry, M. (2012). Macierzyństwo jako płaszczyzna permanentnego rozwoju kobiety w biegu życia, Psychologia rozwojowa, 17 (3), 9–21.
Mariańczyk, K., Libera, A. (2014). Stres doświadczany przez matki w sytuacji przedwczesnych narodzin dziecka jako przestrzeń działań dla psychologa,
(w:) W. Otrębski, G. Wiącek (red.), Przepis na rehabilitację. Metodologie oraz metody
w badaniach i transdyscyplinarnej praktyce rehabilitacyjnej, s. 379-387, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Mariańczyk, K., Libera, A. (2016). Przedwczesne narodziny jako czynnik ryzyka zaburzeń rozwoju oraz niepełnosprawności - perspektywa psychologii rehabilitacji,
(w:) W. Otrębski, K. Mariańczyk (red.), Przepis na rehabilitację. Dzieci i młodzież
z niepełnosprawnością, 95-111, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Mathieu, J. (2009). What is pregorexia? Journal of the American Dietetic Association, 109, 976–979.
Moutquin, J.M. (2003). Socio-economic and psychosocial factors in the management and prevention of preterm labour. BJOG: An International Journal of Obstetrics and Gynaecology, 110 (20), 56–60.
Mutambudzi, M., Meyer, J.D., Warren, N., Reisine, S. (2011). Effects of psychosocial characteristics of work on pregnancy outcomes: a critical review, Women Health, 51 (3), 279-297.
Odent, M. (2003). Risk factors for preterm delivery, Lancet, 361 (9355), 436–437.
Oleszczuk, J., Sawulicka Oleszczuk, H. (2009). Wcześniactwo jako problem medyczny, rodzinny i społeczny,(w:) A.B. Pilewska Kozak (red.), Opieka nad wcześniakiem, 17–25, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL .
Ostaszewski, K., Rustecka-Krawczyk, A., Wójcik, M. (2009). Czynniki chroniące i czynniki ryzyka związane z zachowaniami problemowymi warszawskich gimnazjalistów: kl. I-II. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Romero, R., Espinoza, J., Kusanovic, J.P., Gotsch, F., Hassan, S., Erez, O., Mazor, M. (2006). The preterm parturition syndrome, BJOG: An International Journal of Obstetrics and Gynaecology, 113, 17–42.
Rutkowska, M., Polak, K., Seroczyńska, M., Szamotulska, K., Grupa PREMATURITAS (2010). Długofalowa ocena rozwoju noworodków przedwcześnie urodzonych: doświadczenia własne (badanie PREMATURITAS) na tle wybranych badań europejskich, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, 3 (3), 175–180.
Santos, S., Voerman, E., Amiano, P., Barros, H., Beilin, L.J., Bergström, A., Charles, M.A., Chatzi, L., Chevrier, C., Chrousos, G.P., Corpeleijn, E., Costa, O., Costet, N., Crozier, S., Devereux, G., Doyon, M., Eggesbø, M., Fantini, M. P., Farchi, S., Forastiere,
F., Jaddoe, V. (2019). Impact of maternal body mass index and gestational weight gain on pregnancy complications: an individual participant data meta-analysis of European, North American and Australian cohorts, BJOG : An International Journal of Obstetrics and Gynaecology, 126 (8), 984–995.
Saurel-Cubizolles, M.J., Zeitlin, J., Lelong, N. (2004). Employment, working conditions, and preterm birth; results from the Europop case-control survey, Journal of Epidemiology and Community Health, 58 (5), 395-401.
Słowniczek Terminów Epidemiologicznych; źródło internetowe, dostęp 01.06.2020, http://www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl/slowniczek-terminow-epidemiologicznych https://sjp.pwn.pl/sjp/.
Słownik Języka Polskiego PWN; źródło internetowe; dostęp 2.06.2020.
Sulima, M., Lewicka, H., Wiktor, K., Wiktor, H. (2013). Analisys of preterm delivery risk factors - a literature review, Journal of Public Health, Nursing and Medical Rescue, 4, 9-15.
Teitelman, A.M., Welch, L.S., Hellenbrand, K.G., Bracken, M.B. (1990). Effect of maternal work activity on preterm birth and low birth weight, American Journal of Epidemiology, 131 (1), 104-113.
Vigod, S.N., Villegas, L., Dennis, C-L., Ross, L. (2010). Prevalence and risk factors for postpartum depression among women with preterm and low‐birth‐weight infants:
a systematic review, International Journal of Obstetrics and Gynaecology, 117 (5), 540-550. https://doi.org/10.1111/j.1471-0528.2009.02493.x.
Wadhwa, P.D., Entringer, S., Buss, C., Lu, M.C. (2011). The contribution of maternal stress to preterm birth: Issues and considerations, Clinics in Perinatology, 38, 351–384.
Walas, W. (2008). Bardzo trudne początki, czyli wcześniak w oddziale intensywnej terapii, (w:) I.Pirogowicz, A. Steciwko (red.), Dziecko i jego środowisko. Noworodek przedwcześnie urodzony – trudności i satysfakcje, 7–21. Wrocław: Continuo.
Warzecha, D., Gajda, S., Kosińska-Kaczyńska, K., Szymusik, I., Wielgos, M. (2016). Risk factors for depressive symptoms in early postpartum period and after puerperium – are they the same? Neuroendocrinology Letters, 37 (6), 452-460.
Whitehead, N., Brogan, D., Blackmore-Prince, C., Hill, H. (2003). Correlates of experiencing life events just before of during pregnancy, Journal of Psychosomatic Obstetrics and Gynaecology, 24 (2), 77–86.
World Health Organization: Preterm birth. 2018; źródło internetowe, dostęp 01.06.2020, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/preterm-birth.
Wortis H. (1960). Maternal reactions to premature birth viewed as an acute emotional disorder - Discussion, American Journal of Orthopsychiatry, 30, 547-552.