Boundaries of Sense-creating Experiences in the Literary Works by Karol Wojtyła and the Concept of Transgression by Józef Kozielecki

Abstrakt

Wstęp: Twórczość literacka Karola Wojtyły zbiega się z koncepcją o s o b y tworzoną przez niego na gruncie filozoficznym i teologicznym. Poezje i dramaty autorstwa Wojtyły odzwierciedlają w pełni przemyślaną i dojrzałą koncepcję osoby, którą wypracował on jako filozof personalista. Według Wojtyły osoba jest z jednej strony nieredukowalnym podmiotem, z drugiej zaś relacją. Koncepcja ta widoczna jest zwłaszcza w dramatach autorstwa Wojtyły, a także w jego liryce. W rozumieniu Kozieleckiego człowiek jako istota transgresyjna Homo Transgressivus posiada zdolność przekraczania granic materialnych, społecznych  i  symbolicznych. Człowiek jest sprawcą  - ma wolność wyboru intencji, celów, operacji myślowych, działań.

Metoda: Analiza  twórczości literackiej Karola Wojtyły i założeń transgresywnej koncepcji Józefa Kozieleckiego

Wyniki:    Według Karola Wojtyły człowiek jest nie tylko sprawcą swego działania, ale także jego twórcą. Sprawczość ludzka jest zarazem twórczością, w której pierwszym tworzywem jest sam człowiek. Koncepcja  psychologii religii proponowana przez Józefa Kozieleckiego nawiązuje do  transgresyjnej teorii człowieka i odnosi się do refleksji antropologicznej i filozoficznej.  Doświadczenie religijne przypomina wewnętrzny dom człowieka, prawdy wiary są tworzywem pozwalającym go budować. Religia stanowi  rodzaj  duchowej  transgresji. Przestrzenią działań transgresyjnych jest przede wszystkim świat społeczny- charakterystyczny dla działań skierowanych ku ludziom. Człowiek jest sprawcą, którego działania i czyny – szczególnie transgresyjne – ustalają relacje danego człowieka – do świata wartości. Twórcze działania transgresyjne pozwalają przekształcać rzeczywistość. Wykraczanie poza granice stanowi jakby kolejne a k t y  stwarzania – lub poszerzania – świata  Jest to także autotransgresja powołana poprzez akty tworzenia.

Wnioski:

Twórczość literacka Karola Wojtyły oraz koncepcja treansgresywna Józefa Kozieleckiego zawierają charakterystyki rodzajów doświadczeń transgresyjnych, ukazują  wielowymiarowość „światów transgresji” oraz bogactwo znaczeń pojęcia przekraczania granic. Wizja człowieka i jego doświadczenia zawierają sensotwórczy wymiar i heurystyczny potencjał.