O stosunkach między wiarą i rozumem w ujęciu kardynała Johna Henry’ego Newmana

Abstrakt

Artykuł omawia zagadnienie relacji między wiarą a rozumem w ujęciu angielskiego filozofa ikonwertyty kardynała Johna Henry’ego Newmana. Wpierw zostaje nakreślona biografia intelektualno-duchowa Newmana jako kontekst powstania jego myśli filozoficznej, a następnie omówione zostałyzasady jego teorii poznania ze szczególnym uwzględnieniem kategorii przyświadczenia. Newmanodrzuca potoczne wyobrażenia na temat wiary i rozumu. Definiuje je jako przyzwyczajenia umysłu –niezależne od siebie dyspozycje umysłowe, występujące zarównou wierzącego, jak i niewierzącego. Doniosłe znaczenie ma wprowadzenie rozróżnienia na rozumeksplikatywny i implikatywny. Wiara jest użyciem rozumu implikatywnego. Nie żąda ona ścisłychdowodów, lecz zadowala się przypuszczeniami, opiera się na słabych podstawach z punktu widzeniarozumu eksplikatywnego. Wiara jest także pierwotną zasadą działania, różną od argumentacji,dyskusji, analizy i filozofii. Nie ma konfliktu między wiarą a rozumem, choć ich wzajemne relacje mogągenerować trudności, gdyż obydwie władze działają na tym samym polu rozumieniai poszukiwania sensu.