Słowa kluczowe
przebaczenie
małżeństwo
doświadczenie
Jak cytować
Abstrakt
Niewierność małżeńska, niezależnie od jej rodzaju, powoduje poważne konflikty w relacjach między małżonkami. Za ważny element poprawy relacji w związku uznawane jest przebaczenie. Wspomaga ono proces rozwiązania konfliktów oraz zwiększa zaangażowanie w związek. Celem realizowanych badań było ustalenie czynników warunkujących przebaczenie zdrady u osób pozostających w związku małżeńskim. Przebadano 373 osób (339 kobiet, 34 mężczyzn), w wieku od 22 do 64 lat. Badania zostały przeprowadzone w formie elektronicznej z zastosowaniem: Skali Przebaczenia Małżeńskiego (MOFS, Paleari, Regalia, Fincham, 2009; polska adaptacja Brudek, Steuden, 2015), Skali Orientacji Pozytywnej (Positivity Scale, Caprara i in., 2012; polska adaptacja Łaguna, Oleś, Filipiuk, 2011), TIPI-PL (Ten Item Personality Inventory, polska adaptacja Sorokowska, Słotwińska, Zbieg, Sorokowski, 2014) oraz ankiety personalnej. Przeprowadzone analizy korelacyjne wykazały pozytywny związek pomiędzy zaangażowaniem w związek, spełnieniem w związku, orientacją pozytywną i stabilnością emocjonalną a przebaczeniem u osób badanych. Im wyższy poziom przebaczenia, tym wyższa orientacja pozytywna. Częściowo potwierdzony został związek pomiędzy cechami osobowości a przebaczeniem u osób doświadczających zdrady. Wykazano dodatni związek na słabym poziomie między życzliwością a ugodowością oraz ujemny z sumiennością. Wykazano, że spełnienie i zaangażowanie są istotnymi predyktorami przebaczenia. Związek zaangażowania z przebaczeniem jest moderowany przez cechę sumienności. Przyjęty układ zmiennych wyjaśnia odpowiednio 17% zmienności wyników zmiennej przebaczenie.
Bibliografia
Aalgaard, A.R., Bolen, M.R., Nugent, R.V. (2016). A literature review of forgiveness as a beneficial intervention to increase relationship satisfaction in couples therapy, Journal of Human Behavior in the Social Environment, 26(1), 46-55.
Adamczyk, K. (2013). Inteligencja emocjonalna i system wartości małżonków a ich komunikacja interpersonalna, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(3), 72-101.
Ajmal, A., Amin, R., Bajwa, R.S. (2016). Personality Traits as Predictors of Forgiveness and Gratitude, Pakistan Journal of Life and Social Sciences, 14(2), 91-95.
Al-Sabeelah, A.M., Alraggad, F.E.A., Ameerh, O. (2014). The relationship between forgiveness and personality traits, mental health among sample Jordanian university students, International Journal of Education and Research, 2(9), 217-228.
Apostolou, M., Panayiotou, R. (2019). The reasons that prevent people from cheating on their partners: An evolutionary account of the propensity not to cheat. Personality and Individual Differences, 146, 34-40. https://doi.org/10.1016/j.paid.2019.03.041
Bacıoğlu, S.D. (2020). The Effect of Anger, Gratitude and Psychological Well-Being as Determinants of Forgiveness in Adults. Spiritual Psychology and Counseling, 5, 313-326. https://dx.doi.org/10.37898/spc.2020.5.3.113
Bakiera, L. (2013). Zaangażowane rodzicielstwo a autokreacyjny aspekt rozwoju dorosłych, Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Balliet, D. (2010). Conscientiousness and forgivingness: A meta-analysis, Personality and Individual Differences, 48,259-263.
Behrang, K., Koraei, A., Shahbazi, M., Abbaspour, Z. (2022). Effects of Emotionally Focused Therapy on Sexual As-sertiveness, Marital Forgiveness, and Marital Harmony in Maladjusted Couples, Journal of Research & Health, 12(3),177-184. http://dx.doi.org/10.32598/JRH.12.3.1986.1
Beltrán-Morillas, A. M., Valor-Segura, I., & Expósito, F. (2015). El perdón ante transgresiones en las relaciones interpersonales [Forgiveness for transgressions in interpersonal relationships]. Psychosocial Intervention, 24(2), 71-78. https://doi.org/10.1016/j.psi.2015.05.001
Biel, S. (2013). Komunikacja małżeńska kluczem do wychowania do dialogu – sprawozdanie z badań. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 3, 33-56.
Blow, A.J., Hartnett, K. (2005). Infidelity in committed relationships I: a methodological review. Journal of Marital and Family Therapy, 31(2), 183-216. https://doi.org/10.1111/j.1752-0606.2005.tb01555.x
Boleyn-Fitzgerald, P. (2002). What Should “Forgiveness” Mean?. The Journal of Value Inquiry, 36, 483-498. https://doi.org/10.1023/A:1021929531830
Bono, G., McCullough, M.E., Root, L.M. (2008). Forgiveness, feeling connected to others, and well-being: Two longitudinal studies, Personality and Social Psychology Bulletin, 34(2), 182-195.
Brose, L.A., Rye, M.S., Lutz-Zois, C., Ross, S.R. (2005). Forgiveness and personality traits. Personality and Individual Differences, 39(1), 35-46. https://doi.org/10.1016/j.paid.2004.11.001
Brudek, P., Steuden, S. (2015). Polska adaptacja Skali Przebaczenia Małżeńskiego (MOFS) G.F. Paleari, F.D. Finchama, C. Regalii, Family Forum, 5, 161-179.
Buss, D.M. (2018). Sexual and emotional infidelity: Evolved gender differences in jealousy prove robust and replicable. Perspectives on Psychological Science, 13(2), 155-160.
Caprara, G.V., Alessandri, G., Trommsdorff, G., Heikamp, T., Yamaguchi, S., Suzuki, F. (2012). Positive Orientation across three cultures. Journal of Cross-Cultural Psychology, 43, 77-83.
Carlisle, R.D., Tsang, J.A. (2013). The virtues: Gratitude and forgiveness. (In:) K.I.Pargament, J.J. Exline, J.W. Jones (eds.), APA handbook of psychology, religion, and spirituality (Vol. 1): Context, theory, and research, 423-437. Washington, DC, US: American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/14045-023
Çelik, E., Çelik,B., Yavas, S., Süler, M. (2022). Investigation of marital satisfaction in terms of proactive personality, meaning in life, offense-specific forgiveness. International Journal of Psychology and Educational Studies, 9(1), 1-11.
Chadda, R.K., Kumar, V., Sarkar, S. (2019). Social psychiatry: Principles and clinical perspectives. London: JP Medical Publishers.
Chi, P., Tang, Y., Worthington, E.L., Chan, C.L. W., Lam, D.O. B., Lin, X. (2019). Intrapersonal and interpersonal facilitators of forgiveness following spousal infidelity: A stress and coping perspective. Journal of Clinical Psychology, 75(10), 1896-1915. https://doi.org/10.1002/jclp.22825
Constantin, T. (2004). Evaluarea psihologica a personalului.Polirom.
Couch, L.L., Baughman, K.R., Derow, M.R. (2017). The aftermath of romantic betrayal: What’s love got to do with it? Current Psychology, 36, 504-515.
Dąbrowski, K. (1975). Osobowość i jej kształtowanie poprzez dezintegrację pozytywną. Warszawa: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.
Dąbrowski, K. (1979). Dezintegracja pozytywna. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Dąbrowski, K. (1994). Trud istnienia. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Derrida, J. (1977). Cosmopolites de tous les pays, encore un effort! New York, NY: Routledge.
Dew, J., Wilcox, W.B. (2013). Generosity and the Maintenance of Marital Quality, Journal of Marriage and Family, 75, 1218-1228.
Enright, R.D. (1996). Human Development Study Group. Counseling within the forgiveness triad: On forgiving, receiving, forgiveness, and self-forgiveness. Counseling and Values, 40(2), 107-126. https://doi.org/10.1002/j.2161-007X.1996.tb00844.x
Exline, J.J., Baumeister, R.F. (2000). Expressing forgiveness and repentance: Benefits and barriers. (in:) M.E. McCullough, K.I. Pargament, C.E. Thoresen (Eds.), Forgiveness: Theory, research, and practice (pp. 133-155). New York: The Guilford Press.
Eurostat (2022). Eurostat sprawdził trwałość małżeństw: najrzadziej się rozwodzą się na południu Europy. (Za:) https://forsal.pl/gospodarka/demografia/artykuly/8418945,eurostat-trwalosc-malzenstw-najrzadziej-sie-rozwod-na-poludniu-europy.html
Fahimdanesh, F., Noferesti, A., Tavakol, K. (2020). Self-compassion and forgiveness: Major predictors of marital satisfaction in young couples. American Journal of Family Therapy, 48(3), 221-234. https://doi.org/10.1080/01926187.2019.1708832
Fehr, R., Gelfand, M.J., Nag, M. (2010). The road to forgiveness: a meta-analytic synthesis of its situational and dispositional correlates, Psychological Bulletin, 136(5), 894-914. https://doi.org/10.1037/a0019993
Fife, S.T., Weeks, G., Gambescia, R.N. (2007). The intersystems approach to treating infidelity. (In:) P. Peluso (ed.), Infidelity: A practitioner’sguide to working with couples in crisis, 71-97. Philadelphia, PA: Routledge.
Fife, S.T., Weeks, G.R., Stellberg, F.J. (2013). Facilitating forgiveness in the treatment of infidelity: An interpersonal model, Journal of Family Therapy, 35, 343-367.
Fincham, F.D., Beach, S.R. H. (2007). Forgiveness and marital quality: Precursor or consequence in well-established relationships? The. Journal of Positive Psychology, 2(4), 260-268.
Fitness, J., Peterson, J. (2008). Punishment and forgiveness in close relationships: An evolutionary, social-psychological perspective. (In:)J. P. Forgas, J. Fitness (eds.), Social Relationships: Cognitive, Affective, and Motivational Perspectives (pp. 255-269). London, England: Psychology Press.
Flanagan, K.S., Vanden Hoek, K.K., Ranter, J.M., Reich, H.A. (2012). The potential of forgiveness as a response for coping with negative peer experiences. Journal of Adolescence, 35(5), 1215-1223. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2012.04.004
Ghiurca, M.V., Vinitila, M. (2019). The relationship between foregivness and marital satisfaction within couples, Social Research Reports, 11(1), 26-34.
Guitar, A.E., Geher, G., Kruger, D.J., Garcia, J.R., Fisher, M.L., Fitzgerald, C.J. (2017). Defining and distinguishing sexual and emotional infidelity. Current Psychology, 36, 1-13. https://doi.org/10.1007/s12144-016-9432-4
GUS (2022). Rocznik demograficzny. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych. (Za:) https://stat.gov.pl
Hill, P.L., Allemand, M. (2012). Explaining the link between conscientiousness and forgivingness, Journal of Research in Personality, 46, 497-503.
Hill, P.L., Allemand, M., Heffernan, M.E. (2013). Placing dispositional forgiveness within theories of adult personality development, European Psychologist, 18(4), 273-285.
Hook, J.N., Worthington, E.L., Utsey, S.O., Davis, D.E., Burnette, J.L. (2012). Collectivistic Self-Construal and Forgiveness. Counseling and Values, 57(1), 109-124. https://doi.org/10.1002/j.2161-007x.2012.00012.x
IBZS (2020). https://ogb.pl/instytuty-badawcze/instytut-badan-zmian-spolecznych/
Instytut Badań Zmian Społecznych (2020). Jak zdradzają Polacy? (Za:) https://zmianyspoleczne.pl/wpcontent/uploads/2020/02/Raport_IBZS_Jak_zdradzaja_Polacy_2020.pd1 (dostęp 25.11.2022)
Jaworski, R.(2016). Przebaczenie w psychoterapii, Paedagogia Christiana, 38(2), 141-159. https://dx.doi.org/10.12775/PCh.2016.027
Kelley, H.,Thibault, J. (1978). Interpersonal relations: A theory of interdependence. New York: Wiley.
Kędrzyński, A. (2019). Problem resocjalizacji sprawców przestępstw seksualnych w świetle teorii dezintegracji pozytywnej Kazmierza Dąbrowskiego. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica, 86, 51-59.
Kobierzycki, T. (1989). Osoba. Dylematy rozwoju. Studium metakliniczne. Bydgoszcz: Wydawnictwo Pomorze.
Kozyra, J. (2021). Konstytucyjny model małżeństwa (art. 18 Konstytucji RP), Studenckie Zeszyty Naukowe, 24, 17-26.
Krause, N., Pargament, K.I., Hill, P.C., Ironson, G. (2016). Humility, stressful life events, and psychological well-being: Findings from the landmark spirituality and health survey.The Journal of Positive Psychology, 11(5), 1-12. https://doi.org/10.1080/17439760.2015.1127991
Limont, W. (2011). Teoria dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego a zdolności, twórczość, transgresja. (W:) B. Bartosz, A. Keplinger, M. Straś-Romanowska (red.), Transgresje – innowacje – twórczość, 95-110. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Łaguna, M., Oleś, P., Filipiuk, D. (2011). Orientacja pozytywna i jej pomiar: Polska adaptacja Skali Orientacji Pozytywnej, Studia Psychologiczne, 49(4), 47-54.
Malinovica, A., Finka, A., Lewis, A.J., Unterrainera, H.-F. (2016). Dimensions of religious/spiritual well-being in relation to personality and stress coping: Initial results from Bosnian young adults. Journal of Spirituality in Mental Health, 18(1), 43-54. https://doi.org/10.1080/19349637.2015.1059301
Matuszewski K. (2018). Przebaczanie – perspektywa psychoterapeutyczna i duchowa. (W:) M. Guzewicz, P. Wiejak, M. Pleskaczyńska, A. Falewicz (red.), Oblicza przebaczenia, 39-58, Kielce: Jedność.
McCullough, M.E. (2000). Forgiveness as human strength: Theory, measurement, and links to well-being, Journal of Social and Clinical Psychology, 19(1), 43-55.
McCullough, M.E., Pargament, K.I., Thoresen, C.E. (2000). The psychology of forgiveness: History, conceptual issues, and overview. (In:) M.E. McCullough, K.I. Pargament, C.E. Thoresen (eds.), Forgiveness: Theory, research, and practice, 1-14. New York: The Guilford Press.
McCullough, M.E., Witvliet, C.V. (2002). The psychology of forgiveness. Handbook of Positive Psychology, 2, 446-455.
McKay, M., Davis, M., Fanning, P. (2019). Sztuka skutecznego porozumiewania się. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Mefford, L., Thomas, S.P., Callen, B. (2014). Religiousness/spirituality and anger management in community-dwelling older persons, Issues in Mental Health Nursing, 35(4),283-291. https://doi.org/10.3109/01612840.2014.890472
Mullet, E., Neto, F., Rivière S. (2005). Personality and its effects on resentment, revenge, forgiveness, and selfforgiveness. (In:) E.L. Worthington Jr (ed.), Handbook offorgiveness, 159-182. New York, NY: Routledge.
Nussbaum, M.C. (2016). Anger and forgiveness: Resentment, generosity, justice. New York, NY: Oxford University Press.
Octaviana, B.N., Abraham, J. (2018). Tolerance for emotional internet infidelity and its correlate with relationship flourishing. International Journal of Electrical and Computer Engineering (IJECE), 8(5), 3158-3168.
Offenbaecher, M., Dezutter, J., Kohls, N., Sigl, C., Vallejo, M.A., Rivera, J., …Toussaint, L.L. (2017). Struggling with adversities of life: The role of forgiveness in patients suffering from fibromyalgia. The Clinical Journal of Pain, 33(6), 528-534.
Osei-Tutu, A., Cowden, R.G., Kwakye-Nuako, C.O., Gadze, J., Oppong, S., Worthington, E.L. (2021). Self-Forgiveness Among Incarcerated Individuals in Ghana: Relations With Shame and Guilt-Proneness, International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 65(5), 558-570. https://doi.org/10.1177/0306624X20914496
Quenstedt-Moe, G., Popkess, S. (2014). Forgiveness and health in Christian women, Journal of Religion and Health, 53, 204-216.
Paleari, F.G., Regalia, C., Fincham, F.D. (2009) Measuring off ence-specifi c forgiveness in marriage: the Marital Off ence-specifi c Forgiveness Scale (MOFS), Psychological Assessment, 21, 194-209.
Piątek, M. (2011). Przebaczenie w doświadczeniu życiowym kobiet i mężczyzn. Nowiny Lekarskie, 80(5), 317-322.
Porter, T., Schumann, K. (2017). Intellectual humility and openness to the opposing view. Self and Identity, 17(2), 139-162. https://doi.org/10.1080/15298868.2017.1361861
Reed, G.L., Enright, R.D. (2006). The effects of forgiveness therapy on depression, anxiety, and posttraumatic stress for women after spousal emotional abuse. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74(5), 920-929. https://doi.org/10.1037/0022-006X.74.5.920
Rey, L., Extremera, N. (2016). Forgiveness and health-related quality of life in older people: Adaptive cognitive emotion regulation strategies as mediators. Journal of Health Psychology, 21(12), 2944-2954. https://doi.org/10.1177/1359105315589393
Rostowski, J. (2009). Współczesne przemiany rozumienia związku małżeńskiego. (W:) T. Rostowska, (red.), Psychologia rodziny. Małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań, 15-46. Warszawa: Difin.
Rostowski, J., Rostowska, T.(2014), Miłość małżeńska w perspektywie psychologicznej. (W:) J. Rostowski, T. Rostowska (red.), Małżeństwo i miłość. Kontekst psychologiczny i neuropsychologiczny, 289-335. Warszawa: Difin.
Rusbult, C.E., Hannon, P.A., Stocker, S.L., Finkel, E.J. (2005). Forgiveness and relational repair. (In:) E.L. Worthington, Jr. (ed.), Handbook of forgiveness, 185-206. New York, NY: Routledge.
Sakız, H., Sarıçam, H. (2015). Self-compassion and forgiveness: The protective approach rejection sensitivity against, International Journal of Human Behavioral Science, 1(2), 10-21.
Saffarian Tosi M.R., Savabi, M., Khouei Nejad, G. (2018). The role of mediatory factors of hope andforgiveness in personality traits effect onmarital satisfaction of couples on the verge ofdivorce. Positive Psychology Research, 4(2),71-85.
Salmon, C. (2017). Long-term romantic relationships: Adaptationist approaches, Evolutionary Behavioral Sciences, 11, 121-130. https://dx.doi.org/10.1037/ebs0000081
Sharma, S., Das, I. (2017). Contribution of Anger, Gratitude and Subjective Well-Being as Predictors of Forgiveness, Indian Journal of Positive Psychology, 8, 407-410.
Shepherd, S., Belicki, K. (2008). Trait forgiveness and traitedness within the HEXACO model of personality, Personality and Individual Differences, 45, 389-394.
Sorokowska, A., Słowińska A., Zbieg A., Sorokowski, P. (2014). Polska adaptacja testu Ten Item Personality Inventory (TIPI) – TIPI-PL – wersja standardowa i internetowa. Wrocław: WrocLab.
Szcześniak, M., Król, J., Szałachowski, R., Kaliczyńska, L., Tabosa, L. (2017). Psychologiczne wyznaczniki przebaczenia – badania empiryczne. (W:) A. Jazukiewicz, I. Jazukiewicz (red.), Rozprawy i studia, 153-175. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Thompson, J.B. (2005). The New Visibility. Theory, Culture & Society, 22(6), 31-51. https://doi.org/10.1177/0263276405059413
Thornton, V., Nagurney, A. (2011). What is infidelity? Perceptions based on biological sex and personality. Psychology Research and Behavior Management, 4, 51-58. https://doi.org/10.2147/PRBM.S16876
Toussaint, L., Shields, G.S., Dorn, G., Slavich, G.M. (2016). Effects of lifetime stress exposure on mental and physical health in young adulthood: How stress degrades and forgiveness protects health, Journal of Health Psychology, 21, 1004-1014. https://doi.org/10.1177/1359105314544132
Toussaint, L., Worthington, E.L., Van Tongeren, D.R., Hook, J., Berry, J.W., Shivy, V.A., (…) Davis, D.E. (2018). Forgiveness working: Forgiveness, health, and productivity in the workplace. American Journal of Health Promotion, 32(1), 59-67. https://doi.org/10.1177/0890117116662312
Tylikowska, A. (2000). Teoria dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego. Trud rozwoju ku tożsamości i osobowości. (W:) A. Gałdowa (red.), Tożsamość człowieka, 231-258. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wieselquist, J. (2009). Interpersonal forgiveness, trust, and the investment model of commitment. Journal of Social and Personal Relationships, 26(4), 531-548.
Van Tongeren, D.R., Davis, D.E., Hook, J.N. (2014). Social benefits of humility: Initiating and maintaining romantic relationships. The Journal of Positive Psychology, 9(4), 313-321. https://doi.org/10.1080/17439760.2014.898317
Zarzycka, B. (2016). Psychologiczne koncepcje przebaczenia w relacjach międzyludzkich, Paedagogia Christiana, 37(1), 163-181. https://doi.org/10.12775/pch.2016.009