Słowa kluczowe
PTSD
Tetris
trauma
gry wizualno-przestrzenne
Jak cytować
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie możliwości stosowania gry komputerowej Tetris w procesie leczenia i terapii osób cierpiących na zespół stresu pourazowego (PTSD). Interwencja ta została zaproponowana po raz pierwszy przez Holmes z zespołem (2009), którzy postulują jej wysoką skuteczność, szczególnie w odniesieniu do jednego z najbardziej charakterystycznych objawów PTSD jakim są intruzje. Założono, że wzrokowo-przestrzenny charakter rozgrywki interferować będzie z formowaniem wizualnego, sensorycznego śladu pamięciowego traumatycznego zdarzenia, gdyż oba procesy konkurują o ograniczoną pulę zasobów wzrokowej pamięci roboczej. W założeniu powinno przełożyć się to na zmniejszoną liczbę intruzji i natężenie objawów zespołu stresu pourazowego, nie szkodząc jednocześnie wolicjonalnej, werbalnej pamięci samego zdarzenia. Skuteczność interwencji została potwierdzona przez zespół w badaniach laboratoryjnych, wykorzystujących analogi prawdziwej traumy (tzw. trauma film paradigm). Niniejsza praca omawia wyniki badań z udziałem grup klinicznych, testujących skuteczność interwencji, a tym samym zasadność samej propozycji. W każdym z przytoczonych badań, po reaktywacji wspomnienia, osoby które doświadczyły faktycznej traumy i/lub posiadające diagnozę zespołu stresu pourazowego proszono o granie przez krótki czas (średnio ok. 15-20 minut) w Tetrisa, po czym śledzono występujące w kolejnych dniach intruzje oraz, w niektórych przypadkach, inne wskaźniki dobrostanu psychicznego. Niezależnie od typu zdarzenia traumatycznego, czasu jaki od niego upłynął, jak i zastosowanego protokołu w każdym z cytowanych badań odnotowano redukcję liczby intruzji i powiązany spadek natężenia objawów PTSD. Interwencja okazała się być łatwa w stosowaniu, uniwersalnie skuteczna i nie interferująca z innymi oddziaływaniami terapeutycznymi, co może czynić ją cennym i godnym uwagi dodatkiem do programu leczenia osób cierpiących na zespół stresu pourazowego, prowadzącym do poprawy ich zdrowia psychicznego i ogólnego funkcjonowania.
Bibliografia
Abdallah, C.G., Averill, L.A., Akiki, T.J., Raza, M., Averill, C.L., Gomaa, H., Adikey, A., Krystal, J.H. (2019). The neurobiology and pharmacotherapy of posttraumatic stress disorder. Annual Review of Pharmacology and Toxicology, 59, 171-189. https://doi.org/10.1146/annurev-pharmtox-010818-021701
Anderson, C.A., Shibuya, A., Ihori, N., Swing, E.L., Bushman, B.J., Sakamoto, A., Rothstein, H.R., Saleem, M. (2010). Violent video game effects on aggression, empathy, and prosocial behavior in Eastern and Western countries: a meta-analytic review. Psychological Bulletin, 136(2), 151–173. https://doi.org/10.1037/a0018251
Andreade, A., Correia, C.K., Coimbra, D.R. (2019). The psychological effects of exergames for Children and adolescents with obesity: a systematic review and meta-analysis. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 22(11), 724-735. http://doi.org/10.1089/cyber.2019.0341.
Angren, T., Hoppe, J.M., Singh, M., Holmes, E.A., Rosén, J. (2023). The neural basis of Tetris gameplay: implicating the role of visuospatial processing. Current Psychology, 42, 8156-8163. https://doi.org/10.1007/s12144-021-02081-z
Asselbergs, J., van Bentum, J., Riper, H., Cuijpers, P., Holmes, E., Sijbrandij, M. (2023). A systematic review and meta-analysis of the effect of cognitive interventions to prevent intrusive memories using the trauma film paradigm. Journal of Psychiatric Research, 159, 116-129. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2023.01.028
Butler, O., Herr, K., Willmund, G., Gallinat, J., Kühn, S., Zimmermann, P. (2020). Trauma, treatment and Tetris: video gaming increases hippocampal volume in male patients with combat-related posttraumatic stress disorder. Journal of Psychiatry and Neuroscience, 45(4), 279–287. https://doi.org/10.1503/jpn.190027
Cristea, I.A., Naudet, F., Shanks, D.R., Hardwicke, T.E. (2018). Post-retrieval Tetris should not be likened to a ‘cognitive vaccine’. Molecular Psychiatry, 23(10), 1972–1973. https://doi.org/10.1038/mp.2017.222
Deforges, C., Fort, D., Stuijfzand, S., Holmes, E.A., Horsch, A. (2022). Reducing childbirth-related intrusive memories and PTSD symptoms via a single-session behavioural intervention including a visuospatial task: a proof-of-principle study. Journal of Affective Disorders, 303, 64-73. https://doi.org/10.1016/j.jad.2022.01.108
Ehret, M. (2019). Treatment of posttraumatic stress disorder: focus on pharmacotherapy. Mental Health Clinician, 9(6), 373-382. https://doi.org/10.9740/mhc.2019.11.373
Eshuis, L.V., van Gelderen, M.J., van Zuiden, M., Nijdam, M.J., Vermetten, E., Olff, M., Bakker, A. (2021). Efficacy of immersive PTSD treatments: A systematic review of virtual and augmented reality exposure therapy and a meta-analysis of virtual reality exposure therapy. Journal of Psychiatric Research, 143, 516-527. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2020.11.030
Freitas, J.R.S., Velosa, V.H.S., Abreu, L.T.N., Jardim, R.L., Santos, J.A. V., Peres, B., Campos, P.F. (2021). Virtual reality exposure treatment in phobias: a systematic review. Psychiatric Quarterly, 92, 1685–1710. https://doi.org/10.1007/s11126-021-09935-6
Google for Games (2021). Beyond 2021: where does gaming go next? Global gaming market and consumer research report. (From:) https://games.withgoogle.com/reports/beyondreport/ (access: 01.07.2023)
Hagenaars, M.A., Holmes, E.A., Klaassen, F., Elzinga, B. (2017). Tetris and Word games lead to fewer intrusive memories when applied several days after analogue trauma. European Journal of Psychotraumatology, 8(1), 1–14. https://doi.org/10.1080/20008198.2017.1386959
Holmes, E.A., Ghaderi, A., Eriksson, E., Olofsdotter Lauri, K., Kukacka, O.M., Mamish, M., James, E.L., Visser, R.M. (2017). ‘I can’t concentrate’: a feasibility study with young refugees in Sweden on developing science-driven interventions for intrusive memories related to trauma. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 45(2), 97-109. https://doi.org/10.1017/S135246581600062X
Holmes, E.A., James, E.L., Coode-Bate, T., Deeprose, C. (2009). Can playing the computer game “Tetris” reduce the build-up of flashbacks for trauma? A proposal from cognitive science. PloS one, 4(1), e4153. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0004153
Holmes, E.A., James, E.L., Kilford, E.J., Deeprose, C. (2010). Key steps in developing a cognitive vaccine against traumatic flashbacks: visuospatial Tetris versus verbal Pub Quiz. PloS one, 5(11), e13706. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0013706
Horsch, A., Vial, Y., Favrod, C., Harari, M.M., Blackwell, S.E., Watson, P., Iyadurai, L., Bonsall, M.B., Holmes, E.A. (2017). Reducing intrusive traumatic memories after emergency caesarean section: A proof-of-principle randomized controlled study. Behaviour Research and Therapy, 94, 36–47. https://doi.org/10.1016/j.brat.2017.03.018
Hoskins, M.D., Bridges, J., Sinnerton, R., Nakamura, A., Underwood, J.F. G., Slater, A., Lee, M.R. D., Clarke, L., Lewis, C., Roberts, N.P., Bisson, J.I. (2021). Pharmacological therapy for post-traumatic stress disorder: a systematic review and meta-analysis of monotherapy, augmentation and head-to-head approaches. European Journal of Psychotraumatology, 12(1), 1802920. https://doi.org/10.1080/20008198.2020.1802920
Ioannou, A., Papastavrou, E., Avraamides, M.N., Charalmbous, A. (2020). Virtual reality and symptoms management of anxiety, depression, fatigue, and pain: a systematic review. Sage Open Nursing, 6, 1-13. https://doi.org/10.1177/2377960820936163
Iyadurai, L., Blackwell, S.E., Meiser-Stedman, R., Watson, P.C., Bonsall, M.B., Geddes, J.R., Nobre, A.C., Holmes, E.A. (2018). Preventing intrusive memories after trauma via a brief intervention involving Tetris computer game play in the emergency department: a proof-of-concept randomized controlled trial. Molecular Psychiatry, 23(3), 674–682. https://doi.org/10.1038/mp.2017.23
James, E.L., Bonsall, M.B., Hoppitt, L., Tunbridge, E.M., Geddes, J.R., Milton, A.L., Holmes, E.A. (2015). Computer game play reduces intrusive memories of experimental trauma via reconsolidation-update mechanisms. Psychological Science, 26(8), 1201-1215. https://doi.org/10.1177/0956797615583071
James, E.L., Lau-Zhu, A., Clark, I.A., Visser, R.M., Hagernaars, M.A., Holmes, E.A. (2016a). The trauma film paradigm as an experimental psychopathology model of psychological trauma: intrusive memories and beyond. Clinical Psychology Review, 47, 106-142. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2016.04.010
James, E.L., Lau-Zhu, A., Tickle, H., Horsch, A., Holmes, E.A. (2016b). Playing the computer game Tetris prior to viewing traumatic film material and subsequent intrusive memories: examining proactive interference. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 53, 25–33. https://doi.org/10.1016/j.jbtep.2015.11.004
Jellestad, L., Vital, N.A., Malamud, J., Taeymans, J., Mueller-Pfeiffer, C. (2021). Functional impairment in Posttraumatic Stress Disorder: a systematic review and meta-analysis. Journal of Psychiatric Research, 136, 14-22. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2021.01.039
Kanstrup, M., Kontio, E., Geranmayeh, A., Olofsdotter Lauri, K., Moulds, M.L., Holmes, E.A. (2021b). A single case series using visuospatial task interference to reduce the number of visual intrusive memories of trauma with refugees. Clinical Psychology and Psychotherapy, 28(1), 109–123. https://doi.org/10.1002/cpp.2489
Kanstrup, M., Singh, L., Göransson, K.E., Widoff, J., Taylor, R.S., Gamble, B., Iyadurai, L., Moulds, M.L., Holmes, E.A. (2021a). Reducing intrusive memories after trauma via a brief cognitive task intervention in the hospital emergency department: an exploratory pilot randomised controlled trial. Translational Psychiatry, 11(1), 30. https://doi.org/10.1038/s41398-020-01124-6
Lau-Zhu, A., Henson, R.N., Holmes, E.A. (2019). Intrusive memories and voluntary memory of a trauma film: differential effects of a cognitive interference task after encoding. Journal of Experimental Psychology: General, 148(12), 2154-2180. https://doi.org/10.1037/xge0000598
Lau-Zhu, A., Holmes, E.A., Butterfield, S., Holmes, J. (2017). Selective association between Tetris game play and visuospatial Working Memory: a preliminary investigation. Applied Cognitive Psychology, 31, 438-455. https://doi.org/10.1002/acp.3339
Lewis, C., Roberts, N.P., Andrew, M., Starling, E., Bisson, J.I. (2020). Psychological therapies for post-traumatic stress disorder in adults: systematic review and meta-analysis, European Journal of Psychotraumatology, 11(1), 1729633. https://doi.org/10.1080/20008198.2020.1729633
Mavranezouli, I., Megnin-Viggars, O., Daly, C., Dias, S., Welton, N.J., Stockton, S., Bhutani, G., Grey, N., Leach, J., Greenberg, N., Katona, C., El-Leithy, S., Pilling, S. (2020). Psychological treatments for post-traumatic stress disorder in adults: a network metaanalysis. Psychological Medicine, 1–14. https://doi.org/10.1017/S0033291720000070
Milani, L., Grumi, S., Di Blasio, P. (2019). Positive effects of videogame use on visuospatial competencies: the impact of visualization style in preadolescents and adolescents. Frontiers in Psychology, 10, 1226. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01226
Pacheco, T.B. F., de Medeiros, C.S. P., de Oliveira, V.H. B., Vieira, E.R., de Cavalcanti, F.A. C. (2020). Effectiveness of exergames for improving mobility and balance in older adults: a systematic review and meta-analysis. Systematic Reviews, 9, 163. https://doi.org/10.1186/s13643-020-01421-7
Pilegard, C., Mayer, R.E. (2018). Game over for Tetris as a platform for cognitive skill training. Contemporary Educational Psychology, 54, 29-41. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2018.04.003
Schein, J., Houle, C., Urganus, A., Cloutier, M., Patterson-Lomba, O., Wang, Y., King, S., Levinson, W., Guérin, A., Lefebvre, P., Davis, L.P. (2021). Prevalence of post-traumatic stress disorder in the United States: a systematic literature review. Current Medical Research and Opinion, 37(12), 2151-2161. https://doi.org/10.1080/03007995.2021.1978417
Stevens, M.W., Dorstyn, D., Delfabbro, P.H., King, D.L. (2021). Global prevalence of gaming disorder: a systematic review and meta-analysis. The Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 55(6), 553–568. https://doi.org/10.1177/0004867420962851
Szulc, A., Wciórka, J., Rymaszewska, J., Pilecki, M., Gałecki, P., Sidorowicz, S. (2018). Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych DSM 5 [DSM 5 diagnosic criteria for mental disorders]. Wrocław: Edra Urban & Partner.
Trautmann, S., Wittchen, H-U. (2018). Trauma and PTSD in Europe. (In:) C.B. Nemeroff, C. Marmar (eds.), Post-traumatic stress disorder, 133-146. New York: Oxford University Press.
Tyler, D. (2022). 20 most popular games of all time. Game Designing. (From:)https://www.gamedesigning.org/popular-video-games/ (access: 01.07.2023).
Unseld, M., Krammer, K., Lubowitzki, S., Jachs, M., Baumann, L., Vyssoki, B., Riedel, J., Puhr, H., Zehentgruber, S., Prager, G., Masel, E.K., Preusser, M., Jaeger, U., Gaiger, A. (2019). Screening for post-traumatic stress disorders in 1017 cancer patients and correlation with anxiety, depression, and distress. Psycho-Oncology, 28(12), 2382–2388. https://doi.org/10.1002/pon.5239
World Health Organization. (2022). ICD-11: International classification of diseases (11th revision). https://icd.who.int/
Zohan, J., Juven-Wetzler, A., Sonnino, R., Cwikel-Hamzany, S., Balaban, E., Cohen, H. (2011). New insights into secondary prevention in post-traumatic stress disorder. Dialogues in Clinical Science, 13(3), 301-309. https://doi.org/10.31887/DCNS.2011.13.2/jzohar