Rodzicielstwo zastępcze w starości jako kryzys. Nadzieja podstawowa, poczucie uogólnionej własnej skuteczności i orientacja pozytywna rodziców zastępczych w okresie późnej dorosłości.

Abstrakt

 W artykule zaprezentowano wyniki badań własnych przedstawiających różnice w poziomie nadziei podstawowej, poczuciu uogólnionej własnej skuteczności i orientacji pozytywnej w zależności od pełnionej funkcji rodzica zastępczego dla swoich wnuków. W tym celu zastosowano Kwestionariusz Nadziei Podstawowej (BHI-12), Skalę Uogólnionej Własnej Skuteczności (GSES), Skalę Orientacji Pozytywnej (Skala P) oraz ankietę własną. W badaniu wzięło udział 160 osób. Grupę badaną stanowiło 80 rodziców zastępczych w okresie późnej dorosłości. W skład grupy kontrolnej wchodziło 80 osób starszych niepełniących tej funkcji. Analiza statystyczna wykazała istotne statystycznie różnice w poziomie wszystkich badanych zmiennych. Okazało się, że rodzice zastępczy charakteryzują się wyższym poziomem nadziei podstawowej (efekt ten jest silny), wyższym poziomem poczucia uogólnionej własnej skuteczności oraz niższym poziomem orientacji pozytywnej. W przypadku ostatniej zmiennej efekt był bardzo silny. Na tej podstawie można wnioskować, że osoby starsze pełniące funkcję rodziców zastępczych, w sytuacji kryzysu pojawiającego się w rodzinie, polegającego na rozpadzie dotychczasowego sposobu jej funkcjonowania, mając poczucie sprawstwa i przekonanie o możliwości budowania nowego ładu, czyli silną nadzieje podstawową, decydują się na przejęcie opieki nad wnukami. Jednocześnie wyniki badań w zakresie orientacji pozytywnej wskazują, że jest to dla nich sytuacja trudna związana z doświadczeniem mniejszego zadowolenia z siebie i ze swojego życia. Rodzicielstwo zastępcze w późnej dorosłości ukazano jako sytuację trudną, w której dochodzi do zakłóceniem cyklu życia rodziny i cyklu życia człowieka. Sytuacja psychologiczna osób starszych pełniących funkcję rodziców zastępczych dla swoich wnuków jest szczególnie interesująca, ponieważ na naturalny kryzys rozwojowy wynikający z procesu starzenia się, nakłada się dodatkowy kryzys sytuacyjny polegający na utracie przez małoletnich opieki rodziców biologicznych i przejęciu tego obowiązku przez dziadków.