Słowa kluczowe
jakość życia
zachowania zdrowotne
Jak cytować
Abstrakt
Streszczenie
Wstęp: Choroby układu sercowo – naczyniowego są najczęstszą przyczyną zgonów, zarówno w Polsce jak i na świecie. Obniżają także jakość życia pacjentów. Zachowania zdrowotne, zarówno te pozytywne jak i negatywne wpływają na zachorowalność na choroby układu krążenia. Celem pracy jest analiza korelacji zachowań zdrowotnych a jakością życia pacjentów z chorobami układu krążenia.
Materiały i metody: Badanie przeprowadzano w grupie 120. pacjentów (zakwalifikowano 116) na terenie Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Chełmie (Polska). Sondaż diagnostyczny przeprowadzono wykorzystując standaryzowane narzędzia Inwentarzem Zachowań Zdrowotnych (IZZ) Zygfryda Juczyńskiego oraz Kwestionariusz WHOQOL BREF, opatrzonych autorskim kwestionariuszem z danymi metryczkowymi. Analizę statystyczną przeprowadzono przy użyciu programu Statistica 10.0. Przyjęto poziom istotności p≤0,05.
Wyniki: Respondenci w IZZ wykazali średni wynik 5,09 sten, średni wynik ogólnej oceny jakości życia wyniósł 3,42, a średnia ocena ogólnego stanu zdrowia w badanej grupie wyniosła 3,07. Istotne statystycznie korelacje wykazano w przypadku analizy związku praktyk zdrowotnych a oceną ogólnego stanu zdrowia, ogólnego wskaźnika zachowań zdrowotnych i poziomemu jakości życia w domenie fizycznej, pozytywnego nastawienia psychicznego i jakości życia w domenie psychologicznej.
Wnioski: Osoby z chorobami układu krążenia wykazują dobrą jakość życia, ze średnim wynikiem zachowań zdrowotnych. Chorzy wymagają wsparcia w zakresie funkcjonowania psychicznego i pomocy psychologicznej, a także edukacji w zakresie diety i prawidłowych nawyków żywieniowych. Nasilenie działań profilaktycznych i zachowań zdrowotnych skutkuje spadkiem oceny jakości życia i stanu zdrowia pacjentów z chorobami sercowo – naczyniowymi.
Bibliografia
An, S., & Song, R. (2020). Effects of health coaching on behavioral modification among adults with cardiovascular risk factors: Systematic review and meta-analysis. Patient Education and Counseling, 103(10), 2029-2038. https://doi.org/10.1016/J.PEC.2020.04.029
Babiarczyk, B., & Małutowska-Dudek, B. (2016). Ocena zachowań zdrowotnych podejmowanych przez pacjentów z nadciśnieniem tętniczym hospitalizowanych i leczonych ambulatoryjnie assessment of health behaviours in hypertensive in-and outpatients. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 1(46), 29-35.
Bahall, M., Legall, G., & Khan, K. (2020). Quality of life among patients with cardiac disease: The impact of comorbid depression. Health and Quality of Life Outcomes, 18(1), 1-10. https://doi.org/10.1186/s12955-020-01433-w
Baigent, C., Windecker, S., Andreini, D., Arbelo, E., et al. (2022). European Society of Cardiology guidance for the diagnosis and management of cardiovascular disease during the COVID-19 pandemic: part 1 – epidemiology, pathophysiology, and diagnosis. Cardiovascular Research, 118(6), 1385-1412. https://doi.org/10.1093/CVR/CVAB342
Barbaresko, J., Rienks, J., & Nöthlings, U. (2018). Lifestyle Indices and Cardiovascular Disease Risk: A Meta-analysis. American Journal of Preventive Medicine, 55(4), 555-564. https://doi.org/10.1016/J.AMEPRE.2018.04.046
Baumgart, M., Weber-Rajek, M., Radzimińska, A., Goch, A., & Zukow, W. (2015). Zachowania zdrowotne studentów Fizjoterapii = Health behaviors of students of Physiotherapy. Journal of Education, Health and Sport, 5(6), 211-224. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.18554
Bogdan Wojtyniak, J.S., & Tomasz Madej, G.J. (2021). Umieralność ludności Polski wg przyczyny zgonu w pierwszej połowie 2021 r. w porównaniu z sytuacją w latach 2017-2019 i 2020. Warszawa. (From:) https://profibaza.pzh.gov.pl/sites/default/files/pliki/Archiwum/1_6/Przyczyny-zgonow-w-pierwszej-polowie-2021-1.pdf (access: 20.04.2024).
Bonner, C., Fajardo, M.A., Doust, J., McCaffery, K., & Trevena, L. (2019). Implementing cardiovascular disease prevention guidelines to translate evidence-based medicine and shared decision making into general practice: Theory-based intervention development, qualitative piloting and quantitative feasibility. Implementation Science, 14(1), 1-14. https://doi.org/10.1186/s13012-019-0927-x
Broers, E.R., Kop, W.J., Denollet, J., Widdershoven, J., Wetzels, M., Ayoola, I., Piera-Jimenez, J., & Habibovic, M. (2020). A Personalized eHealth Intervention for Lifestyle Changes in Patients With Cardiovascular Disease: Randomized Controlled Trial. Journal of Medical Internet Research, 22(5), E14570. https://doi.org/10.2196/14570
Cowie, A., Buckley, J., Doherty, P., Furze, G., Hayward, J., Hinton, S., Jones, J., Speck, L., Dalal, H., & Mills, J. (2019). Standards and core components for cardiovascular disease prevention and rehabilitation. Heart, 105(7), 510-515. https://doi.org/10.1136/HEARTJNL-2018-314206
Díaz-Gutiérrez, J., Ruiz-Canela, M., Gea, A., Fernández-Montero, A., & Martínez-González, M. Á. (2018). Association Between a Healthy Lifestyle Score and the Risk of Cardiovascular Disease in the SUN Cohort. Revista Española de Cardiología (English Edition), 71(12), 1001-1009. https://doi.org/10.1016/J.REC.2017.10.038
Juczyński, Z. (1999). Narzędzia pomiaru w psychologii zdrowia. Przegląd Psychologiczny, 4, 43-56.
Juczyński, Z. (2012). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Wydanie drugie. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych. (From:) https://www.practest.com.pl/sklep/test/NPPPZ (access: 24.04.2024).
Kanejima, Y., Shimogai, T., Kitamura, M., Ishihara, K., & Izawa, K.P. (2022). Impact of health literacy in patients with cardiovascular diseases: A systematic review and meta-analysis. Patient Education and Counseling, 105(7), 1793-1800. https://doi.org/10.1016/J.PEC.2021.11.021
Klarkowska, M., & Antczak, A. (2017). Ocena jakości życia i zadowolenia ze zdrowia pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Assessment of the quality of life and health satisfaction of patients with hypertension. Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu, 1, 47-68. https://wyd.edu.pl/images/Czasopisma_naukowe/Pielegniarstwo/Pielegniarstwo20171/Klarkowska_Antczak_IwP_20171.pdf (access: 07.05.2024).
Kurowska, K., & Kudas A. (2013). Wpływ zachowań zdrowotnych na jakość życia osób z niewydolnością serca. Folia Cardiologica, 8, 1-8. (From:) https://journals.viamedica.pl/folia_cardiologica/article/view/36533 (access: 07.05.2024).
Lacombe, J., Armstrong, M.E. G., Wright, F.L., & Foster, C. (2019). The impact of physical activity and an additional behavioural risk factor on cardiovascular disease, cancer and all-cause mortality: A systematic review. BMC Public Health, 19(1), 1-16. https://doi.org/10.1186/S12889-019-7030-8/FIGURES/2
Łagoda, I., Banasik, K., Sobieszek, G., Kapka-Skrzypczak, L., (2020). Miejsce fizjoterapii w leczeniu zawału serca w kontekście realizacji Programu Koordynowanej Opieki Specjalistycznej. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 26(4), 315-321. https://doi.org/10.26444/MONZ/129582
Lin, C.Y., Ganji, M., Griffiths, M.D., Bravell, M.E., Broström, A., & Pakpour, A.H. (2020). Mediated effects of insomnia, psychological distress and medication adherence in the association of eHealth literacy and cardiac events among Iranian older patients with heart failure: a longitudinal study. European Journal of Cardiovascular Nursing, 19(2), 155-164. https://doi.org/10.1177/1474515119873648
Mensah, G.A., Roth, G.A., & Fuster, V. (2019). The Global Burden of Cardiovascular Diseases and Risk Factors: 2020 and Beyond. Journal of the American College of Cardiology, 74(20), 2529-2532. https://doi.org/10.1016/J.JACC.2019.10.009
Moradi, M., Daneshi, F., Behzadmehr, R., Rafiemanesh, H., Bouya, S., & Raeisi, M. (2020). Quality of life of chronic heart failure patients: a systematic review and meta-analysis. Heart Failure Reviews, 25(6), 993-1006. https://doi.org/10.1007/S10741-019-09890-2
Padro, T., Manfrini, O., Bugiardini, R., Canty, J., Cenko, E., De Luca, G., Duncker, D.J., Eringa, E.C., Koller, A., Tousoulis, D., Trifunovic, D., Vavlukis, M., De Wit, C., & Badimon, L. (2020). ESC Working Group on Coronary Pathophysiology and Microcirculation position paper on ‘coronary microvascular dysfunction in cardiovascular disease.’ Cardiovascular Research, 116(4), 741-755. https://doi.org/10.1093/CVR/CVAA003
Paplaczyk, M., Gawor, A., & Ciura, G. (2015). Evaluation of the quality of life of patients with chronic pain who suffer from ischemic disease of the lower limbs. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne/Surgical and Vascular Nursing, 9(3), 135-140.
Sadeghi, M., Shabib, G., Masoumi, G., Amerizadeh, A., Shahabi, J., Heidari, R., & Roohafza, H. (2021). A Systematic Review and Meta-analysis on the Prevalence of Smoking Cessation in Cardiovascular Patients After Participating in Cardiac Rehabilitation. Current Problems in Cardiology, 46(3). https://doi.org/10.1016/J.CPCARDIOL.2020.100719
Schneider-Matyka, D., Bieniasz, E., Szkup, M., Stanisławska, M., & Jurczak, A. (2015). Ocena zachowań zdrowotnych pacjentów z chorobami układu krążenia. Forum Medycyny Rodzinnej, 9(2), 155-157. (From:) https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/42331/34873 (access: 07.05.2024).
Sharifi-Rad, J., Rodrigues, C.F., Sharopov, F., Docea, A.O., Karaca, A.C., Sharifi-Rad, M., Karincaoglu, D.K., Gülseren, G., Şenol, E., Demircan, E., Taheri, Y., Suleria, H.A. R., Özçelik, B., Kasapoğlu, K.N., Gültekin-Özgüven, M., Daşkaya-Dikmen, C., Cho, W.C., Martins, N., & Calina, D. (2020). Diet, Lifestyle and Cardiovascular Diseases: Linking Pathophysiology to Cardioprotective Effects of Natural Bioactive Compounds. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(7), 2326. https://doi.org/10.3390/IJERPH17072326
Skevington, S.M., Lotfy, M., & O’Connell, K.A. (2004). The World Health Organization’s WHOQOL-BREF quality of life assessment: Psychometric properties and results of the international field trial a Report from the WHOQOL Group. Quality of Life Research, 13(2), 299-310. https://doi.org/10.1023/B:QURE.0000018486.91360.00
Sokalski, T., Hayden, K.A., Raffin Bouchal, S., Singh, P., & King-Shier, K. (2020). Motivational Interviewing and Self-care Practices in Adult Patients With Heart Failure: A Systematic Review and Narrative Synthesis. The Journal of Cardiovascular Nursing, 35(2), 107-115. https://doi.org/10.1097/JCN.0000000000000627
Soltani, S., Saraf-Bank, S., Basirat, R., Salehi-Abargouei, A., Mohammadifard, N., Sadeghi, M., Khosravi, A., Fadhil, I., Puska, P., & Sarrafzadegan, N. (2021). Community-based cardiovascular disease prevention programmes and cardiovascular risk factors: a systematic review and meta-analysis. Public Health, 200, 59-70. https://doi.org/10.1016/J.PUHE.2021.09.006
Suls, J., Mogavero, J.N., Falzon, L., Pescatello, L.S., Hennessy, E.A., & Davidson, K.W. (2020). Health behaviour change in cardiovascular disease prevention and management: meta-review of behaviour change techniques to affect self-regulation. Health Psychology Review, 14(1), 43-65. https://doi.org/10.1080/17437199.2019.1691622
Szkup, M., Starczewska, M., Skotnicka, I., Jurczak, A., & Grochans, E. (2014). Ocena zachowań zdrowotnych pacjentów zakwalifikowanych do zabiegu kardiochirurgicznego. Family Medicine & Primary Care Review, 16(2), 169-171.
Szukalski, P. (2014). Demografia i Gerontologia Społeczna-Biuletyn Informacyjny 2021, Nr 1 Czy Covid-19 wpłynął na zmianę miejsca zgonu Polaków? (From:) https://dspace.uni.lodz.pl/bitstream/handle/11089/37729/2021-01%201Covid-19%20a%20miejsce%20zgonu.pdf (access: 10.05.2024).
Timmis, A., Vardas, P., Townsend, N., Torbica, A., Katus, H., De Smedt, D., Gale, C.P., Maggioni, A.P., Petersen, S.E., Huc- uleci, R., Kazakiewicz, D., de Benito Rubio, V., Ignatiuk, B., Raisi-Estabragh, Z., Pawlak, A., Karagiannidis, E., Treskes, R., Gaita, D., Beltrame, J.F., McConnachie, A., ... (2022). European Society of Cardiology: cardiovascular disease statistics 2021. European Heart Journal, 43(8), 716-799. https://doi.org/10.1093/EURHEARTJ/EHAB892
Vahedi, S. (2010). World Health Organization Quality-of-Life Scale (WHOQOL-BREF): Analyses of Their Item Response Theory Properties Based on the Graded Responses Model. Iranian Journal of Psychiatry, 5(4), 140. (From:) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3395923/ (access: 15.05.2024).
Woodward, M. (2019). Cardiovascular Disease and the Female Disadvantage. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(7), 1165. https://doi.org/10.3390/IJERPH16071165
Zhang, Y.B., Pan, X.F., Chen, J., Cao, A., Xia, L., Zhang, Y., Wang, J., Li, H., Liu, G., & Pan, A. (2021). Combined lifestyle factors, all-cause mortality and cardiovascular disease: a systematic review and meta-analysis of prospective cohort studies. Journal of Epidemiology and Community Health, 75(1), 92-99. https://doi.org/10.1136/JECH-2020-214050