Edukacja i szkoła w dobie AI. Dylematy pedagoga

Abstrakt

Co najmniej od kilku dekad środowisko szkolne znajduje się pod silna presją technologii. Nowe narzędzia ICT niosą ze sobą edukacyjne nadzieje, ale rodzą też wiele wątpliwości. Niniejszy artykuł dotyczy obecności sztucznej inteligencji (AI) w procesie nauczania-uczenia się. AI w edukacji (AIED) daje ogromne możliwości w indywidualizowaniu procesu nauczania-uczenia się, dostosowując cały proces do możliwości i poziomu motywacji ucznia. Pozwala również na efektywniejsze zarządzanie oświatą. Może przewidywać trendy, ale też profilować drogę kształcenia pojedynczych uczniów na podstawie dotychczasowych osiągnięć edukacyjnych. Pozwala również na wsparcie nauczycieli, szczególnie w tych aspektach kształcenia, które pod pewnymi względami można standaryzować (np. ocenianie).

Obecność AI w systemie oświaty niesie jednak określone wyzwania i trudności, które domagają się podjęcia działań, aby nie zaprzepaścić edukacyjnych szans związanych z nowymi technologiami. Po pierwsze sztuczna inteligencja w swoich działaniach gromadzi ogromne ilości danych, także tych wrażliwych związanych z prywatnością dzieci. Należy zadbać o ich ochronę, aby nie były wykorzystane ze szkodą dla dzieci lub przetwarzane w celach komercyjnych. Obecność AI w szkole wymaga również redefinicji roli nauczyciela. Niewątpliwie akcenty w jego pracy będą musiały być inaczej rozłożone a jego pozycja określona bardziej precyzyjnie. W dużej mierze wiąże się to z kolejnym zagrożeniem jakim mogą być deficyty w komunikacji interpersonalnej. Dotychczas proces nauczania-uczenia się opierał się o relacje interpersonalne między nauczycielem i uczniami oraz był silnie zwektorowany. Przekaz miał określony kierunek. W przypadku AI znika komunikacja interpersonalna a przekaz staje się bardziej żywiołowy i interaktywny.

Trudno dziś określić, czy AI przyniesie tylko korzyści czy przeważą zagrożenia. Przykład smartfonów pokazuje, że nie każda nowa technologia wpływa pozytywnie na rozwój i poziom wykształcenia dzieci. Wydaje się, że z racji na dynamiczny rozwój modeli AI i ich powszechność jako technologii ogólnego przeznaczenia nie będziemy czekać dłużej niż dekadę aby dokonać rzeczowej ewaluacji obecności AI w systemie kształcenia.