Słowa kluczowe
jedynacy
style radzenia sobie ze stresem
samotność
Jak cytować
Abstrakt
Celem przeprowadzonych badań było porównanie preferowanych stylów radzenia sobie ze stresem oraz doświadczania samotności w grupach osób będących jedynakami oraz osób posiadających rodzeństwo. Poszukiwano zależności między samotnością a radzeniem sobie ze stresem oraz relacyjnych determinant stylów radzenia sobie ze stresem i samotności.
W badaniach uczestniczyło 180 osób (63.9% kobiet; 36.1% mężczyzn), pochodzących z województwa łódzkiego. Osoby te znajdowały się w okresie wczesnej dorosłości. Zastosowano następujące narzędzia badawcze: Kwestionariusz Relacji Dorosłego Rodzeństwa C. Stockera i in. (1997) w adaptacji K.Walęckiej-Matyji (2014), Social and Emotional Loneliness Scale for Adults (SELSA-S) E. DiTommasso, Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych (CISS) N.S. Endler, J.D.A. Parker w adaptacji J. Strelau i in. (2007) oraz ankietę.
Przeprowadzone analizy wskazały, że jedynacy uzyskali znacząco wyższe wyniki średnie w zakresie stylu skoncentrowanego na emocjach, stylu skoncentrowanego na unikaniu oraz w zakresie podejmowania czynności zastępczych w obliczu sytuacji stresogennej niż osoby posiadające rodzeństwo, które częściej preferowały styl zadaniowy. Otrzymane różnice w zakresie doświadczania samotności były niewielkie. Osoby posiadające rodzeństwo częściej odczuwały samotność w wymiarze romantycznym niż jedynacy, którzy częściej deklarowali samotność w wymiarze rodzinnym. Ustalono występowanie licznych, zgodnych z oczekiwaniami, choć słabych korelacji między stylami radzenia sobie ze stresem i samotnością. Wartość predykcyjną dla samotności młodych dorosłych posiadających rodzeństwo miały dwa wymiary relacji konfliktowej – Przeciwieństwo i Dominacja. Stwierdzono, że konfliktowe relacje z dorosłym rodzeństwem pełnią rolę pośrednika zależności pomiędzy samotnością romantyczną a zaangażowaniem w czynności zastępcze.
Bibliografia
Adamczyk, K., DiTommaso, E. (2014). Psychometric Properties of the Polish Version of the Social and Emotional Loneliness Scale for Adults (SELSA-S), Psihologijske Teme, 23 (3), 327-341.
Adler, A. (1986). Sense of life, Warszawa: Scientific Publishers PWN.
Bowlby, J. (2007). Attachment, Warszawa: Scientific Publishers PWN.
Całczyńska, E. (2017). Perceiving oneself by only children and children with siblings, Lublin Pedagogical Yearbook. T. XXXVI, 1, 207-221. doi: 10.17951/lrp.2017.36.1.207.
Cicirelli, V. G. (1995). Sibling relationships across the life span, New York: Plenum.
Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioural Sciences, New York: Routledge.
Endler, W.S., Parker, D.A. (1990). Multidimensional assessment of coping: a critical evaluation, Journal of Personality and Social Psychology, 58, 844-854.
Erikson, E. (2011). Completed life cycle, Gliwice: Helion Publishers.
Falbo T., Polit D. (1987). Only children and personality development: a quantitative review. National Council on Family Relations [abstract, www.popline.org, access: 07.09.2018].
Havlicek, L.L., Peterson, N.L. (1976). Robustness of the Pearson correlation against violation of assumptions, Perceptual and Motor Skills, 43, 1319–1334.
Grzankowska, I., Basińska, M.A. (2014). Position among siblings vs. psychological picture of children surveyed by Family Drawing Test, Developmental Psychology 19(1), 51–66. doi:10.4467/20843879PR.14.003.1725.
Gurba, E. (2006). Early Adulthood, (w:) Psychology of Human Development. Characteristics of the stages of life of a human being, B. Harwas-Napierała, J. Trempała (edit.). v.2, p. 202-232. Warszawa: Scientific Publishers PWN.
Hayes, F.H. (2013). Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis A Regression-Based Approach. New York, US: Guilford Press.
Heszen-Niejodek, I. (2005). Theory of psychological stress and coping with it, (w:) Psychology. Academic textbook, J. Strelau (edit.)., v. 3, 465-492. Gdańsk: Gdańsk Psychological Publishers.
Hobfoll, S. E. (2006). Stress, culture and society. Psychology and philosophy of stress, Gdańsk: Gdańsk Psychological Publishers.
Janicka I. (2017). Reasons of family life transformation. Studia Humanistica Gedanensia, 5, 29-45.
Lazarus, R.S., Folkman, S. (1987). Transactional theory and research on emotions and coping. European Journal of Personality, 1, 141-169. http://doi.org/10.1002/per.2410010304.
Lewandowska-Walter, A., Połomski, P., Peplińska, A. (2014). Mediating role of parenting styles in the correlations between the number of siblings and the development of personality and social competencies in early adulthood, Polish Psychological Forum, 19 (1), 50-70.
Litwińska K. (2010). Only daughters and only sons in the light of psychological research. In: Developmental and Educational Aspects of Family Life, 168-181.Warszawa: Difin.
Majewska, P. (2015). Coping with stress by only children. Master’s thesis [abstract, http://repozytorium.wsb-nlu.edu.pl/handle/11199/8710?show=full; access: 19.09.2018].
Merz, E., & De Jong Gierveld, J. (2016). Childhood memories, family ties, sibling support and loneliness in ever-widowed older adults: Quantitative and qualitative results. Ageing and Society, 36(3), 534-561. doi:10.1017/S0144686X14001329.
Mikkelson, A. C., Floyd, K., & Pauley, P. M. (2011). Differential solicitude of social support in different types of adult sibling relationships, Journal of Family Communication, 11(4), 220-236. DOI: 10.1080/15267431.2011.554749.
Pitkeathley, J., Emerson, D. (2012). Only children. How to be (with) an only child, Warszawa: Publish. Jacek Santorski & Co Publishing Agency.
Połomski P. (2002). Psychological Characteristics of Only Children, Polish Psychological Forum, 7(2), 160–173.
Połomski, P., Peplińska, A. (2010). Psychological picture of only children vs. social stereotypes, (w:) Developmental and educational aspects of family life, T. Rostowska, A. Jarmołowska (edit.), 182-205. Warszawa: Publishers Difin.
Poraj, G. (1988). Family determinants in establishing interpersonal contacts by only children and children with siblings, (w:) Family determinants of interpersonal contacts of children and teenagers, L. Niebrzydowski (edit.), 65-133. Wrocław: Ossolineum.
Richardson, R.W., Richardson, L.A. (1999). The eldest, the middle, the youngest. Gdańsk: Gdańsk Psychological Publishers.
Rembowski J. (1975). Being an only child at home and at school. Wrocław: Publishers PAN. Committee of Psychological Sciences.
Roberts, L. C., Blanton, P. W. (2001). “I always knew that mom and dad loved me best”:
Experiences of only children. Journal of Individual Psychology, 57, 125-140.
Rostowska, T. (2010). Psychosocial aspects of interpersonal relationships in the subsystem of monozygotic twins, (w:) Development of twins throughout life. Biopsychological aspects, T. Rostowska, B. Pastwa-Wojciechowska (edit.), p. 101-122, Kraków: Impuls.
Rostowska, T. (2008). Marriage, family, work vs. quality of life. Kraków: Impuls.
Stocker, C.M., Lanthier, R.P., Furman, W. (1997). Sibling relationships in early adulthood, Journal of Family Psychology, 11(2), 210-221. http://doi.org/10.1177/0192513X02250098.
Strelau, J., Jaworowska, A., Wrześniewski, K., Szczepaniak, P. (2007). Coping Inventory for Stressful Situations CISS. Manual. Warszawa: Psychological Test Lab.
Tucker, C.J., McHale, S.M., Crouter, A.C., (2003). Dimensions of mothers’ and fathers’ differential treatment of siblings: Links with adolescents’ sex-typed personal qualities, Family Relations, 52, 82-89.
Tyszkowa M. (1984), Socialization of only children and children with siblings, (w:) Psychology Teaching Materials, L. Wołoszynowa (edit.), p. II, v. 11, 94-122. Warszawa: PWN.
Walęcka-Matyja, K. (2018). Interpersonal relationships of adult sibling dyads in the aspect of psychological functioning and critical life events. Łódź: University of Łódź Publishers.
Walęcka-Matyja, K. (2016). Psychological dimensions of relationships with siblings as predictors of loneliness young adults, Polish Psychological Forum 21(4), 602-621. doi: 10.14656/PFP20160407.
Walęcka-Matyja, K. (2015). Relationships with siblings as a way of coping with stress in the early adulthood and the level of self-esteem, Polish Psychological Forum, 20(3), 285-304. doi: 10.14656/PFP20150301.
Walęcka-Matyja, K. (2014). Psychometric properties of the polish adaptation of the Adult Sibling Relationship Questionnaire (ASRQ), Archives of Psychiatry and Psychotherapy, 16 (4), 77-88. doi.10.12740/APP/32460.
Walęcka-Matyja, K. (2009). Family structure vs. differentiation in social behaviours and personality traits of young people, Łódź: Publishers UŁ.
Wang, D., Kato, N., Inaba, Y., Tango, T., Yoshida, Y., Kusaka, Y., Deguchi, Y., Tomita, F., Zhang, Q. (2000). Physical and personality traits of preschool children in Fuzhou, China: Only child vs sibling, Child: Care, Health and Development, 26, 49-60.