Słowa kluczowe
rodzina
dojrzałość osobowa
dojrzałość do małżeństwa
akceptacja siebie
wewnętrzna integracja
podejście do świata
postawa wobec małżeństwa i życia rodzinnego
Jak cytować
Abstrakt
Znaczenie małżeństwa znacząco zmieniło się na przestrzeni ostatnich kilku dekad. Małżeństwo nie jest już postrzegane tylko i wyłącznie jako podstawowa komórka społeczna, której głównymi funkcjami są funkcja prokreacyjna, ekonomiczna, wychowawcza czy opiekuńcza. Coraz częściej akcentuje się w małżeństwie rolę miłości oraz potrzeby małżonków i ich zaspokajanie. Z tego powodu wzrasta także znaczenie dojrzałości osobowej oraz dojrzałości do małżeństwa osób, które je zawierają. Autorzy artykułu prezentują nową, zrewidowaną wersję Skali Dojrzałości do Małżeństwa II (SKALDOM II), która może być pomocna w ewaluacji oraz przewidywaniu poziomu dojrzałości do małżeństwa. Po zredukowaniu liczby pozycji z pierwotnej wersji metody, powstało narzędzie składające się z trzech skal: skali akceptacji siebie, wewnętrznej integracji i podejścia do świata oraz podejścia do małżeństwa i życia rodzinnego. Podsumowując, narzędzie może być pomocne dla naukowców i praktyków zajmujących się problematyką familiologiczną w ewaluacji i przewidywaniu poziomu dojrzałości do małżeństwa u badanych przez nich osób.
Bibliografia
Adamski, F. (1982), Socjologia małżeństwa i rodziny, Warszawa: PWN.
Adamski F., (red.) (1985), Miłość, małżeństwo, rodzina, Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.
Baumeister R.F., (2003), Does high selfesteem cause better performance, interpersonal success, happiness or healthier lifestyles, Psychological Science in the Public Interest, 4, s. 1-44.
Baumrind D., (1996), Effects of Authoritative Parental Control on Child Behavior, Child Development, 37(4), s. 887-907.
Biel, S. (2013). Komunikacja małżeńska kluczem wychowania do dialogu – sprawozdanie z badań. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce: Kwartalnik dla Nauczycieli, 3, s. 33-56.
Bielecki J., (2009), Integralny rozwój osobowy i jego uwarunkowania, (w:) Czy rozum jest w konflikcie z wiarą?, J. Krokos, M. Ryś (red.), s. 189-195, Warszawa: Instytut Papieża Jana Pawła II.
Bienvenu M.J. (1970), Measurement of marital communication. Family Coordinator 19, s. 26-31.
Bienvenu M.J. Sr. (1978), A counselor's guide to accompany: a marital communication inventory, Saluda: Family Life.
Blood R.O., Wolfe D.M. (1960), Husbands and wives: The dynamics of married living. Glencoe: The Free Press.
Booth A., Johnson D.R. and Edwards J.N., (1983), Measuring marital instability. Journal of Marriage Family, 45, 387–394.
Borecka-Biernat D., (1992), Style wychowania w rodzinie a agresywne zachowania dzieci, Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Psychologiczne, 26, s. 125-141.
Borecka-Biernat D., (2006), Strategie radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych. Psychospołeczne uwarunkowania, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego
Brackett M.A., Rivers S. E., Shiffman S., Lerner N., Salovey P., (2006). Relating emotional abilities to social functioning: A comparison of self-report and performance measures of emotional intelligence. Journal of Personality Psychology, 91/4, 780-795.
Brackett M.A., Warner R.M., Bosco J., (2005). Emotional intelligence and relationship quality among couples. Personal Relationships, 12, 197-212.
Braun-Gałkowska M., (1980), Miłość aktywna, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Braun-Gałkowska M., (1987), Psychologia domowa, Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne.
Braun-Gałkowska, M. (2008), Psychologia domowa. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Brzezińska A., (1973), Struktura obrazu własnej osoby i jego wpływ na zachowanie, Kwartalnik Pedagogiczny, 3, s. 87-97.
Brzezińska, A. (2005), Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Canel, A. N. (2013), The Development of the Marital Satisfaction Scale. Educational Sciences: Theory & Practice, 13(1), 97-117.
Caspi A., Elder G.H., Bem D.J., (1987), Moving against the world: Life-course patterns of explosive children. Developmental Psychology, 23, 308-313.
Chlewiński Z., (1991), Dojrzałość: osobowość, sumienie, religijność, Poznań: Wydawnictwo „W Drodze”.
Chung H., (1990), Research on the Marital Relationship: A Critical Review. Family Science Review, 3, s. 41-46.
Ciarocchi J., Chan A.Y.C., Bajgar J., (2001), Measuring emotional intelligence in adolescent. Personality and Individual Differences 31, s. 1105-1119.
Ciarrochi J., Chan A.Y.C., Caputi P.. (2000), A critical valuation of the emotional intelligence construct. Personality and Individual Differences, 28, 539-561.
Cieciuch J., (2013). Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości. Warszawa: Liberi Libri.
Coontz, S. (2004), The World Historical Transformation of Marriage. Journal of Marriage and Family, 66(4), 974-979.
Dakowicz A., (2014), Powodzenie małżeństwa. Uwarunkowania psychologiczne w perspektywie transgresyjnego modelu Józefa Kozieleckiego, Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie TRANS HUMANA.
Dion K.K., Dion K.L. (1975), Self‐esteem and romantic love. Journal of Personality, 43, 39–57.
Donald K., (1939), Psychological factors in marital happiness (book), Social Forces, 39/17, 580- 599.
Edwards, J.N., Johnson, D.R. and Booth, A. (1987), Coming apart: A prognostic instrument of marital breakup. Fam Relations, 36: 168–170.
Endler N.S., Parker J.D.A., (1990), Multidimensional Assessment of Coping: A Critical Evaluation, Journal of Personality and Social Psychology, 58(5), 844-854.
Fedoryszak A., (2015), Nieprawidłowe role pełnione w rodzinie pochodzenia a odporność psychiczna i dojrzałość do małżeństwa, Nieopublikowana praca magisterska, Archiwum UKSW.
Fitness J., (1996), Emotion knowledge structures in close relationship, (w:) Knowledge structures in close relationships: A social psychological approach, G.J.O. Fletcher, J. Fitness (red.), s. 219-245, Mahwah, NJ: Erlbaum.
Fitness J., (2001), Betrayal, rejection, revenge and forgiveness: An interpersonal script approach, (w:) Interpersonal rejection, M. Leary (red.), 73-104, New York: Oxford University Press.
Fitness J., Fletcher G.J.O., (1993), Love, hate, anger and jealousy in close relationships: A cognitive appraisal and prototype analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 65, 942-958.
Franczak K., Szpringer M., (red.) (2009), Oblicza dojrzałości emocjonalnej dzieci i młodzieży, Warszawa:
Głodowski W., (2001), Komunikowanie interpersonalne. Warszawa: Hansa Communication.
Gottman J.M., (1994), Why marriages success or fail, New York: Simon & Schuster.
Gottman J.M., Carrere S., (1994), “Why can't men and women get along? Developmental roots and marital inequities”. In Communication and relational maintenance, Edited by: Canary, DJ and Stafford, L. 203–232. San Diego: Academic Press.
Gurba, E. (2009), Wczesna dorosłość, (w:) Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), s. 202-233, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Harwas-Napierała, B. (2006), Komunikacja interpersonalna w rodzinie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Hendrick S.S., (1981), Self-disclosure and marital satisfaction. Journal of Personality and Social Psychology, 40(6), 1150-1159.
Hendrick S.S., Hendrick C., Alder, N.L., (1988), Romantic relationships: Love, satisfaction, and staying together. J Pers Soc Psych, 54, 980–988.
Hutteman, R., Hennecke, M., Orth, U., Reitz, A., Specht, J. (2014), Developmental Tasks as a Framework to Study Personality Development in Adulthood and Old Age. European Journal of Personality, 28(3), 267-278
Janicka I., Liberska H. (red.) (2014), Psychologia rodziny, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Janicka I., Rostowska T., (red.) (2003), Psychologia w służbie rodziny, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Janicka I., Niebrzydowski L., (1994), Psychologia małżeństwa: zafascynowanie partnerem, otwartość, empatia, miłość, seks. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Januszewska E., (2000), Style reagowania na stres w kontekście postaw rodzicielskich. Badania młodzieży w okresie adolescencji, (w:) Rodzina źródło życia i szkoła miłości,
D. Kornas-Biela (red.), 313-344, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Kaźmierczak M., Plopa M., (2005) Kwestionariusz Komunikacji Małżeńskiej (KKM), Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań, (w:) M, Plopa (red.), s. 109-156, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kolańczyk A., (1976), Mechanizm powstawiania i funkcjonowania poczucia mniejszej wartości, Acta Universitatis Wratislaviensis, Prace Psychologiczne, IV, s. 49-61.
Kosińska-Dec K., (1992), Wybrane teoretyczne i metodologiczne problemy nad stresem, radzeniem sobie i zdrowiem, Nowiny Psychologiczne, 4, s. 95-100.
Krajewski, R. (2009), Prawa i obowiązki seksualne małżonków. Studium prawne nad normą i patologią zachowań,Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Kriegelewicz O., (2005), Inteligencja emocjonalna partnerów a zadowolenie ze związku i strategie rozwiązywania konfliktów w małżeństwie. Przegląd Psychologiczny, 4 (48), s. 431-4512.
Kulas H., (1986), Samoocena młodzieży, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Leary M.R., Tambo E.S., Terdal S.K., Downs D.L., (1995), Self-esteem as an interpersonal monitor. The sociometer hypothesis. Journal of Personality and Social Psychology, 68, 518–530.
Lewis R.A., Spanier G.B., (1979), Theorizing about the Quality and Stability of Marriage, (w:) Contemporary theories about the family. Research-based theories, W.R. Burr. (red.), New York: Free Press.
Lopes P.N., Brackett M.A., Nezlek J.B., Schutz A., Sellin I., Salovey P., (2004), Emotional intelligence and social interaction. Personality and Social Psychology Bulletin, 30, 1018-1034.
Lopes P.N., Salovey P., Strauss R., (2003), Emotional intelligence, personality and the perceived quality of social relationship. Personality and Individual Differences, 35, 641-658.
Łukaszewski W., (1984), Szanse rozwoju osobowości, Warszawa: Książka i Wiedza.
Maccoby E.E., Martin J.A., (1983), Socialization in the context of the family: Parent–child interaction, (w:) Handbook of Child Psychology, volume IV: Socialization, personality, and social development, P. Mussen (ed.), s. 1–101, New York: Wiley.
Matczak A., Jaworowska A. (2001), Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Pychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Matthews C., Clark R.D.(1982), Marital satisfaction: A validation approach. Basic App Soc Psych, 3, 169–186.
Montgomery B.M., (1981), The form and function of quality communication in marriage. Family Relations, 30 (1),, 21-30.
Nęcki Z.(1996), Komunikacja międzyludzka. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.
Niebrzydowski L., (1995), Psychologia wychowawcza i społeczna, Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego.
Noller P., Ruzzene M.(1991), Communication in marriage: The influence of affect and cognition, (w:) Cognition in close relationships, G.J.O. Fletcher, F. Fincham (eds.), 203-233, Hillsdale, NJ: Erlsbaum.
Obuchowska I., (2009), Rodzice i style wychowania- cz. II, Remedium. Profilaktyka i promocja zdrowego stylu życia, s. 6-7.
Oleś P.K., (2009), Wprowadzenie do psychologii osobowości, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Plopa M., (2005), Psychologia rodziny: teoria i badania, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Plopa M. (2016), Więzy w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Pluta A., (1979), Młodzież i dom rodzinny, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”.
Płużek Z. (1994), Rozwój jest procesem stawania się. Wprowadzenie do problematyki rozwoju osobowości, (w:) Jak sobie z tym poradzić, W. Szewczyk (red.), s. 13-26, Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej BIBLOS.
Przetacznik-Gierowska M., (2007), Zasady i prawidłowości psychicznego rozwoju człowieka, (w:) Psychologia rozwoju człowieka, M. Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa (red.), s. 57-84, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M., (red.) (2007), Psychologia rozwoju człowieka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pyskło M., (2015), Systemy rodzinne w rodzinie pochodzenia a dojrzałość do małżeństwa i odporność psychiczna, Nieopublikowana praca magisterska, Archiwum UKSW.
Rani, V., Kamboj, S., Malik, A., Kohli, S. (2015), A study of emotional maturity in relation to self-confidence and insecurity in adolescents. Indian Journal of Positive Psychology, 6(4), 393-396.
Rembowski J.(1972), Więzi uczuciowe w rodzinie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Reykowski J., (1970), „Obraz własnej osoby” jako mechanizm regulujący postępowanie, Kwartalnik Pedagogiczny, 3, s. 45-57.
Reykowski J.(1975), Osobowość jako centralny system regulacji i integracji czynności, (w:) Psychologia, T. Tomaszewski (red.), s. 762-825, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Rostowska T.(2003), Dojrzałość osobowa jako podstawowe uwarunkowanie życia małżeńskiego i rodzinnego, (w:) Psychologia w służbie rodziny, I. Janicka, T. Rostowska (red.), s. 45-55, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Rostowski J., Rostowska T.(2014), Miłość małżeńska w perspektywie psychologicznej, (w:) Małżeństwo i miłość. Kontekst psychologiczny i neuropsychologiczny, J. Rostowski, T. Rostowska (red.), s. 289-335, Warszawa: Difin.
Rostowski J., Rostowska T. (red.) (2014), Małżeństwo i miłość. Kontekst psychologiczny i neuropsychologiczny, Warszawa: Difin.
Rostowski J.(1987), Zarys psychologii małżeństwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Rusbult C.E., Bissonnette V., Arriaga X.B., Cox C., (1998), Accommodation processes during the early years of marriage, (w:) The developmental course of matital dysfunction,
T. Bradbury (red.), s. 74-113, New York: Cambridge University Press.
Ruszkiewicz D., (2013), Narzeczeństwo w procesie tworzenia małżeństwa: empiryczny zarys problemu, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrowskie przy Filii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Ryś M., (1997), Ku dojrzałości osobowej w małżeństwie. Rozwijanie dojrzałej osobowości, Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Ryś M., (1999), Psychologia małżeństwa w zarysie, Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Ryś M., (2001), Systemy rodzinne. Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej, Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
Ryś M., (2009), Relacje w małżeństwie, (w:) Miłość, Małżeństwo, Rodzina, F. Adamski (red.), s. 171-183, Kraków: Wydawnictwo PETRUS.
Ryś M., (2010), Miłość jako psychologiczna podstawa wspólnoty małżeńskiej, (w:) Rodzina jako Kościół domowy, A. Tomkiewicz, Ks. W. Wieczorek (red.), s. 496-508Lublin: Wydawnictwo KUL.
Ryś M., (2011), Kształtowanie się poczucia własnej wartości i relacji z innymi w różnych systemach rodzinnych. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(6), s. 65-84.
Ryś M., (2014), Zadania małżeństwa i rodziny w budowaniu cywilizacji miłości (w:) W służbie małżeństwu i rodzinie. G. Sokołowski (red.), s. 71-90, Wrocław: Papieski Wydział Teologiczny.
Salovey P., Mayer J.D.,(1990), Emotional intelligence. Imagination, Cognition, and Personality, 9, 185-211.
Spanier G.B., Lewis R.A., (1980), Marital Quality. A Review of Seventies. Journal of Marriage and the Family, 42, s. 825-839.
Stahmann R.F., Hiebert W.J., (1987), Premarital counseling, 2nd ed, Lexington, MA: Lexington Books.
Steuden, S. (2000), Psychologiczne aspekty powodzenia i niepowodzenia w małżeństwie. Sympozjum, 4/2(7), s. 49-70.
Strus, W. (2012), Dojrzałość emocjonalna a funkcjonowanie moralne. Warszawa: Liberi Libri.
Szewczyk W,. (1994), Kogo wychowuję-komu pomagam? Potrzeba refleksji nad pytaniem-kim jest człowiek?, (w:) Jak sobie z tym poradzić, W. Szewczyk (red.), s. 102-112, Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej BIBLOS.
Szewczyk W., (red.) (1994), Jak sobie z tym poradzić, Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej BIBLOS.
Szuman S., (1995), Natura, osobowość i charakter człowieka, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Śmieja M., Orzechowski, J., (2008), Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity, kontrowersje, (w:) Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity, kontrowersje, M. Śmieja, J. Orzechowski (red.), s. 19-45, Warszawa: PWN.
Tannen D., (1999), Ty nic nie rozumiesz! Kobieta i mężczyzna w rozmowie. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Tannen D., (2002), To nie tak! Jak styl konwersacyjny kształtuje relacje z innymi. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Tomaszewska B., Dębska U., (2001), Psychologiczne aspekty dojrzałości do małżeństwa. Badania studentek pod kątem ich oczekiwań wobec przyszłego partnera życiowego, (w:) Młodzież w zmieniającym się świecie, A. Keplinger (red.), s. 131-140, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Tykarski, S. (2018), Znaczenie posiadania dojrzałej osobowości u osób przygotowujących się do małżeństwa – szkic psychologiczny z uwzględnieniem wątku pastoralnego. Teologia i Człowiek, 41(1), s. 117-136.
Tyszka Z., (1974), Socjologia rodziny. Warszawa: PWN.
Tyszkowa M., (1972), Problemy psychicznej odporności dzieci i młodzieży, Warszawa: Nasza Księgarnia.
Tyszkowa M., (1977), Osobowościowe i wychowawcze wyznaczniki psychicznej odporności dzieci i młodzieży, (w:) Zachowanie się młodzieży w sytuacjach trudnych i rozwój osobowości, M. Tyszkowa (red.), s. 91-97, Poznań: Uniwersytet im. A. Mickiewicza.
Vangelisti A.L., Huston T.L., (1994), “Maintaining marital satisfaction and love”. In Communication and relational maintenance, Edited by: Canary, DH and Stafford, L. San Diego: Academic Press.
Voss K., Markiewicz D., Doyle A.B., (1999), Friendship, Marriage and Self-Esteem, Journal of Social and Personal Relationships, 1 (16), 103-122
Wadsworth, B. J. (1998), Teoria Piageta. Poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Walęcka-Matyja K., (2014), Role i funkcje rodziny, (w:) Psychologia rodziny, I. Janicka, H. Liberska (red.), s. 95-114, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wolicki M., (2000), Dojrzała osobowość, dojrzałe sumienie, Wrocław: Wydawnictwo Księgarni Archidiecezjalnej.
Wołejszo A., (2015), Systemy rodzinne a dojrzałość do małżeństwa i jakość związku małżeńskiego, Nieopublikowana praca magisterska, Archiwum UKSW.
Zielińska A., (2012), Style wychowania w rodzinie pochodzenia a poczucie własnej wartości w relacjach interpersonalnych i radzenie sobie w sytuacjach trudnych u młodych dorosłych, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, nr 2(10), s. 102-134.
Ziemska M., (1977), Rodzina a osobowość, Warszawa: Wiedza Powszechna.