Słowa kluczowe
wzór osobowy
wychowanie młodzieży
teoria społecznego uczenia się
Jak cytować
Abstrakt
Niniejszy artykuł jest próbą osadzenia fenomenu wzoru osobowego, jaki stanowi Maria Grzegorzewska, w kontekście wychowania młodzieży we współczesnym świecie. Świadectwo życia uczonej oraz swoista orientacja etyczna, klarujące się pod postacią apologii człowieczeństwa, przeanalizowane zostały z perspektywy etyki cnót.
Proces oddziaływania wzoru osobowego przedstawiono zgodnie z teorią społecznego uczenia się, a zatem poprzez naśladowanie, modelowanie oraz identyfikację. Ów mechanizm skonfrontowano ze współczesną koncepcją wychowania, z uwzględnieniem adekwatnego etapu rozwoju moralnego.
Znaczenie kompasu moralnego Marii Grzegorzewskiej, jako potencjalnego wzoru do naśladowania dla współczesnej młodzieży, ukazane zostało na tle aksjologicznej atrofii ponowoczesnego świata. Swoista apologia człowieczeństwa oraz elementarnych cnót stanowić może odpowiedź na specyficzne potrzeby rozwojowe młodych ludzi, wyznaczając stabilny punkt orientacyjny w płynnej rzeczywistości.
Bibliografia
Adler, R.B., Rosenfeld, L.B., Proctor, R.F. (2007), Relacje interpersonalne. Proces porozumiewania się, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Anscombe, G., E., M. (1958), Modern Moral Philosophy, Philosophy, 33(124), 1-19.
Comte-Sponville, A., Delumeau, J., Farge, A. (2008), Najpiękniejsza historia piękna, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Arska-Karyłowska, B. (1982), Kształtowanie zachowań prospołecznych u dzieci za pomocą modelowania, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Bakiera, L., Harwas-Napierała, B. (2016), Wzory osobowe w rozwoju człowieka, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Bandura, A. (1969), Social-Learning Theory of Identificatory Processes, (w:) Handbook of Socialization Theory and Research, D.A. Goslin (ed.), 213-262, Chicago: Rand McNally & Company.
Bandura, A. (1971), Social Learning Theory, New York: General Learning Press.
Bandura, A. (1973), Aggression. A social learning analysis, Oxford: Prentice-Hall Inc.
Bandura, A. (2007), Teoria społecznego uczenia się, Warszawa: WN PWN.
Buksik, D. (1997), Wybrane psychologiczne teorie rozwoju moralnego człowieka. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 13, 147-166.
Daszykowska, J., Rewera, M. (red.) (2010), Przemiany wartości i stylów życia w ponowoczesności, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Doroszewska, J. (1972), Drogi życia Marii Grzegorzewskiej, (w:) Maria Grzegorzewska. Materiały z sesji naukowej - 7. XI. 1969 r., J. Doroszewska, M., Falski, R. Wroczyński (red.), s. 5-23, Warszawa: Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia.
Dycht, M. (2006), Rozwój polskiej pedagogiki specjalnej, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Dyczewski, L. (1995), Kultura polska w procesie przemian, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Dyduch, E., Strączek, B. (2014), Pedeutologiczne i deontologiczne idee Marii Grzegorzewskiej, (w:) Idee Marii Grzegorzewskiej jako inspiracje rozwoju współczesnej pedagogiki specjalnej, E. Dyduch, A. Mikrut, J. Zielińska (red.), s. 121-129, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Dziedzic, S. (1972), Maria Grzegorzewska – twórca pedagogiki specjalnej w Polsce, (w:) Maria Grzegorzewska. Materiały z sesji naukowej – 7. XI. 1969 r., J. Doroszewska,
M., Falski, R. Wroczyński (red.), s. 48-62, Warszawa: Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia.
Gurycka, A. (1998), Wychowanie. Dynamika procesu wychowawczego, (w:) Encyklopedia psychologii, W. Szewczuk (red.), 1001-1005, Warszawa: Fundacja Innowacja.
Gruca-Miąsik, U. (2015), Rozumowanie moralne młodzieży, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Grzegorzewska, M. (1961), Nauczycielka, Życie Szkoły, 9, s. 2-5.
Grzegorzewska, M. (1964), Wybór pism, Warszawa: PWN.
Grzegorzewska, M. (1996), Listy do młodego nauczyciela, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej (WSPS).
Gwarecka, M. (1989), Z moich wspomnień o Marylce, (w:) Wspomnienia o Marii Grzegorzewskiej, U. Eckert, M. Gwarecka (red.), s. 66-67, Warszawa: Wydawnictwo WSPS.
Han-Ilgiewicz, N. (1989), Osobowość Marii Grzegorzewskiej, (w:) Wspomnienia o Marii Grzegorzewskiej, U. Eckert, M. Gwarecka (red.), s. 137-152, Warszawa: Wydawnictwo WSPS.
Hryniewicka, A. (2015), Maria Grzegorzewska: psychologia wobec niepełnosprawności, (w:) Najwybitniejsze kobiety w psychologii XX wieku, S. Volkman-Raue, H. E. Luck (red.), s. 341-359, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Jawor, A. (red.) (2013), Paradoksy ponowoczesności. O starciach płci, religii, tożsamości, norm i kultur, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej.
Kiciński, K. (2015), Wzór osobowy, (w:) Leksykon socjologii moralności, J. Mariański (red.),
s. 944-948, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Konarzewski, K. (1982), Podstawy teorii oddziaływań wychowawczych, Warszawa: PWN.
Lipkowski, O. (1972), Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, (w:) Maria Grzegorzewska. Materiały z sesji naukowej – 7. XI. 1969 r., J. Doroszewska, M., Falski, R. Wroczyński (red.), s. 76-89, Warszawa: Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia.
Łobocki, M. (2006), Wychowanie moralne w zarysie, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Mikrut, A. (2013), O poszanowaniu godności osób niepełnosprawnych idea a rzeczywistość, Pielęgniarstwo i zdrowie publiczne, 3(4), s. 385-391.
Nanni, C. (2009), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania, (w:) Personalistyczny wymiar filozofii wychowania, A. Szudra, K. Uzar (red.), s. 67-85, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Obuchowska, I. (2009), Adolescencja, (w:) Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), s. 163-197, Warszawa: WN PWN.
Obuchowski, K. (1995), Przez galaktykę potrzeb. Psychologia dążeń ludzkich, Poznań: Zysk i S-ka.
Olbrycht, K. (2004), Miejsce koncepcji człowieka w edukacji ku wartościom, (w:) Edukacja ku wartościom, A. Szerląg (red.), s. 61-69, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Olbrycht, K. (2012), Wychowanie do wartości – w centrum aksjologicznych dylematów współczesnej edukacji, Pedagogia Christiana, 1(29), s. 89-104.
Olbrycht, K. (2014), O roli przykładu, wzoru, autorytetu i mistrza w wychowaniu osobowym, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Perkowska, M. (2015), Jan Władysław Dawid i jego koncepcja zdrowia dziecka, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna, XIV, 1, s. 11-25.
Reber, A.S., Reber, E.S. (2008), Słownik psychologii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Rubacha, K. (2006), Edukacja jako przedmiot pedagogiki i jej subdyscyplin, (w:) Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 1, Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), s. 21-33, Warszawa: WN PWN.
Saja, K. (2015), Etyka normatywna. Między konsekwencjalizmem a deontologią, Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Sareło, Z. (2004), Postmodernistyczny styl myślenia i życia, (w:) Źródła relatywizmu w nauce i kulturze XX wieku. Od teorii względności po postmodernizm, J.A. Majcherek (red.), s. 10-19, Kraków: Universitas.
Schaffer, H.R. (2010), Psychologia rozwojowa: podstawowe pojęcia, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Scheler, M. (1987), Formy wiedzy i kształcenia. Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, Warszawa: PWN.
Ślipko, T. (2009), Zarys etyki ogólnej, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Turner, J.S., Helms, D.B. (1999), Rozwój człowieka, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Zawieyski, J. (1971), Maria Grzegorzewska, Więź, 6 (158), s. 3-24.