Słowa kluczowe
inkluzja szkolna
niepełnosprawność
specjalne potrzeby edukacyjne
zdrowie społeczne
Jak cytować
Abstrakt
Nowadays, a fairly widely accepted idea regarding education is that schools should provide an inclusive environment. However, the process of inclusion cannot be accomplished spontaneously. If such a process is not actively supported, it may contribute to the growth of intolerance, stereotypes, exclusion and school violence. If inclusive education is to become more than merely a slogan, it is necessary to provide support to all involved, including teachers. In light of the research, the self-assessment of teachers’ competencies in educating students with developmental disabilities and special educational needs is relatively low. The article describes possible challenges in making schools more inclusive environments and proposes possible means of supporting teachers in selected areas of inclusion.
Bibliografia
Buchnat, M. (2019). Percepcja klimatu szkoły przez uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną w trzech formach kształcenia a agresja i przemoc szkolna, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Douma, J.C.H., Dekker M.C., Koot, H.M. (2006). Supporting parents of youths with intellectual disabilities and psychopathology, Journal of Intellectual Disability Research, 50, 570–581, https://doi.org/10.1111/j.1365-2788.2006.00825.x.
Gajdzica, Z. (2011). Sytuacje trudne w opinii nauczycieli klas integracyjnych, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Głodkowska, J. (2019). Dydaktyka specjalna. Od wzorca do interpretacji, Warszawa: PWN. Hernik, K., Malinowska, K., Piwowarski, R., Przewłocka, J., Smak, M., Wichrowski, A. (2014). Polscy nauczyciele i dyrektorzy na tle międzynarodowym. Główne wyniki badania TALIS 2013, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Heszen, I. (2005). Zmienność wymiarów zdrowia na przestrzeni życia człowieka, (w:) D. Kubacka-Jasiecka, M. Ostrowski (red.), Psychologiczny wymiar zdrowia, kryzysu i choroby 21–36, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Humphrey, N., Hebron, J. (2015). Bullying of children and adolescents with autism spectrum conditions: a ‘state of the field’ review, International Journal of Inclusive Education, 19 (8), 845–862, https://doi.org/10.1080/13603116.2014.981602.
Hutchison, P., Abrams, D., Christian, J. (2005). The Social Psychology of Exclusion, (in:) D. Abrams, M. Hogg, J. Marques (red.), The social psychology of inclusion and exclusion, 29–57, New York: Psychology Press.
Jany-Catrice, F. (2009). The French Regions and Their Social Health, Social Indicator Research, 93 (2), 377-391, https://doi.org/10.1007/s11205-008-9330-8.
Kaukiainen, A., Salmivalli, C., Lagerspetz, K., Tamminen, M., Vauras, M., Mäki, H., Poskiparta, E. (2002). Learning difficulties, social intelligence, and self-concept: connections to bully-victim problems. Scandinavian Journal of Psychology, 43 (3), 269- 278, https://doi.org/10.1111/1467-9450.00295.
Kent, M., Ellis, K. (2015). People with disability and new disaster communications: access and the social media mash-up, Disability & Society, 30 (3), 419–431, https://doi.org/10.1080/09687599.2015.1021756.
Korczak, J. (1924). Momenty wychowawcze. Warszawa-Łódź: Spółka Akcyjna ”Nasza Księgarnia”.
Kowalik, S. (2001). Pomiędzy dyskryminacją i integracją osób niepełnosprawnych, (w:) B. Kaja (red.), Wspomaganie rozwoju. Psychostymulacja. Psychokorekcja, Bydgoszcz: Wydawnictwo Naukowe AB.
Lindsay, S., Proulx, M., Scott, H., Thomson, N. (2014). Exploring teachers’ strategies for including children with autism spectrum disorder in mainstream classrooms, International Journal of Inclusive Education, 18 (2), 101-122, https://doi.org/10.1080/13603116.2012.758320.
Meirieu, P. (2003). Moralne wybory nauczycieli: etyka i pedagogika, tłum. T. Grzegorczyk, Warszawa: Fraszka Edukacyjna.
Mueller, C. (2019). Adolescent understandings of disability labels and social stigma in school. International Journal of Qualitative Studies in Education (QSE), 32 (3), 263–281, https://doi.org/10.1080/09518398.2019.1576940.
Novak, K., Rose, D. (2016). UDL Now! A Teacher’s Guide to Applying Universal Design for Learning in Today’s Classrooms, CAST Inc. Kindle Edition.
Olechnowicz, H. (1999). U źródeł rozwoju dziecka, Warszawa: WSiP.
Plichta, P. (2010). Uczniowie niepełnosprawni intelektualnie jako ofiary i sprawcy agresji rówieśniczej – kontekst edukacyjny. (w:) J. Pyżalski, E. Roland (red.), Bullying a specjalne potrzeby edukacyjne, Łódź: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi, za: https://www.academia.edu/20270549/Plichta_P_2010_Uczniowie_niepe%C5%82no%20sprawni_intelektualnie_jako_ofiary_i_sprawcy_agresji_r%C3%B3wie%C5%9Bniczej_%20kontekst_edukacyjny_w_J_P_y%C5%BCalski_E_Roland_red_Bullying_a_specjalne_p%20otrzeby_edukacyjne_Podr%C4%99cznik_metodyczny_WSP_w_%C5%81odzi_Centru%20m_Bada%C5%84_Behawioralnych_Uniwersytetu_Stavanger_ROBUSD_ (access 16.03.2021).
Plichta, P. (2017). Socjalizacja i wychowanie dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w erze cyfrowej, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, za: https://www.researchgate.net/publication/322632496_Plichta_P_2017_Socjalizacja_i_wychowanie_dzieci_i_mlodziezy_z_niepelnosprawnoscia_intelektualna_w_erze_cyfrowej_Torun_Wydawnictwo_Adam_Marszalek_s_308 (access: 16.03.2021).
Plichta, P., Jagoszewska, I., Gładyszewska-Cylulko, J., Szczupał, B., Drzazga, A., Cytowska, B. (2017). Specjalne potrzeby edukacyjne uczniów z niepełnosprawnościami. Charakterystyka, specyfika edukacji i wsparcie, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Plichta, P. (2019). Przemoc rówieśnicza a specjalne potrzeby edukacyjne. Uwarunkowania zjawiska i propozycje rozwiązań profilaktycznych, (w:) P. Kostyło (red.), Szkoła równych szans. Namysł teoretyczny i rozwiązania praktyczne, 300–316, Bydgoszcz: UKW.
Plichta, P. (2020). Różne konteksty nierówności cyfrowych a wyzwania dla zdalnej edukacji – propozycje rozwiązań, (w:) J. Pyżalski (red.), Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele, 70–80, Warszawa: EduAkcja, za: https://www.researchgate.net/publication/340789562_Pyzalski_J_red_2020_Edukacja_w_czasach_pandemii_wirusa_COVID-19_Z_dystansem_o_tym_co_robimy_obecnie_jako_nauczyciele_Warszawa_EduAkcja (access: 16.03.2021).
Poleszak, W., Pyżalski J. (2020). Psychologiczna sytuacja dzieci i młodzieży w dobie epidemii. (w:) J. Pyżalski (red.), Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele, 7–15, Warszawa: EduAkcja, za: https://www.researchgate.net/publication/340789562_Pyzalski_J_red_2020_Edukacja_w_czasach_pandemii_wirusa_COVID-19_Z_dystansem_o_tym_co_robimy_obecnie_jako_nauczyciele_Warszawa_EduAkcja (access: 16.03.2021).
Pyżalski, J., Plichta, P. (2015). Wsparcie ze strony szkoły, do której uczęszcza dziecko (w:) J. Pyżalski, D. Podgórska-Jachnik (red.), Raport końcowy: Badanie potrzeb i satysfakcji z wybranych usług skierowanych do rodzin z dziećmi z orzeczoną niepełnosprawnością w wieku 8-16 lat, 85–121, Łódź: Regionalne Centrum Polityki Społecznej w Łodzi, http://www.imp.lodz.pl/upload/aktualnosci/2016/raport.pdf (access: 16.03.2021).
Pyżalski, J. (2019). Kształtowanie pozytywnych relacji uczniów w edukacji włączającej, (w:) G. Szumski, I. Chrzanowska (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole, 218–227. Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, za: https://www.researchgate.net/publication/340789562_Pyzalski_J_red_2020_Edukacja_w_czasach_pandemii_wirusa_COVID-19_Z_dystansem_o_tym_co_robimy_obecnie_jako_nauczyciele_Warszawa_EduAkcja (access: 16.03.2021).
Riley, C., (2006). Disability and Business: Best Practices and Strategies for Inclusion (Disability Library), University Press of New England.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z dnia 9 sierpnia 2017 r. (z uwzględnieniem późniejszych zmian).
Schwab, S. (2015). Social dimensions of inclusion in education of 4th and 7th grade pupils in inclusive and regular classes: outcomes from Austria, Research in Developmental Disabilities, 4, 72–79, https://doi.org/10.1016/j.ridd.2015.06.005.
Sciutto, M, Richwine, S, Mentrikoski, J, Niedzwiecki, K. (2012). A Qualitative Analysis of the School Experiences of Students With Asperger Syndrome, Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 27 (3), 177–178, https://doi.org/10.1177%2F1088357612450511.
Shifrer, D. (2013). Stigma of a label: Educational expectations for high school students labeled with learning disabilities, Journal of Health and Social Behavior, 54 (4), 462–480, https://doi.org/10.1177%2F0022146513503346.
Skrzypiec, G., Askell-Williams, H., Slee, P., Rudzinski, A. (2016). Students with self-identified special educational needs and disabilities (si-SEND): flourishing or languishing!, International Journal of Disability, Development and Education, 63, 7–26, https://doi.org/10.1080/1034912X.2015.1111301.
Szumski, G. (2019). Koncepcja edukacji włączającej, (w:) G. Szumski, I. Chrzanowska (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole, 14–25, Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
Venetz, M., Zurbriggen, C., Schwab, S. (2019). What Do Teachers Think About Their Students’ Inclusion? Consistency of Students’ Self-Reports and Teacher Ratings, Frontiers In Psychology, 10, 16–37, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01637.
Walentynowicz-Moryl, K. (2016). Wymiar społeczny zdrowia, Relacje. Studia z nauk społecznych, 1, 71–81.
Wehmeyer, M.L., Shogren, K.A., Singh, N.N., Uyanik, H. (2017). Strengths-Based Approaches to Intellectual and Developmental Disabilities, (in:) K. Shogren, M. Wehmeyer, N. Singh (eds.), Handbook of Positive Psychology in Intellectual and Developmental Disabilities. Springer Series on Child and Family Studies. Cham: Springer.
Zhu, M., Urhahne, D. (2014). Assessing teachers’ judgements of students’ academic motivation and emotions across two rating methods, Educational Research and Evaluation, 20, 411–427, https://doi.org/10.1080/13803611.2014.964261.