Słowa kluczowe
relacja interpersonalna
rodzeństwo
opinie o świecie społecznym
Jak cytować
Abstrakt
Cel pracy stanowiło określenie związków między wymiarami jakości relacji interpersonalnej rodzeństw w okresie wczesnej dorosłości a opiniami o świecie społecznym oraz sprawdzenie czy występują relacyjne predyktory tych opinii.
Uczestnikami badań było 180 osób (w tym 48,9% kobiet), znajdujących się w okresie wczesnej dorosłości (M=24,73; SD=4,54), pochodzących z rodzin pełnych, posiadających dorosłe rodzeństwo.
Zastosowano następujące narzędzia badawcze: Kwestionariusz Relacji Dorosłego Rodzeństwa (Walęcka-Matyja, 2014), Kwestionariusz STQ-Now (Szymańska, 2016), Kwestionariusz Opinii o Świecie Społecznym (Różycka, Wojciszke 2010) oraz ankietę.
Otrzymane rezultaty wskazują na występowanie licznych, choć w większości słabych i umiarkowanych związków, w oczekiwanych kierunkach między wszystkimi wymiarami relacji interpersonalnej rodzeństw (poza Rywalizacją) a opiniami na temat świata społecznego. Określono także relacyjne predyktory przekonań o świecie społecznym. Stwierdzono, że relacje rodzeństw, w których występuje wysoka konfliktowość, nasilona rywalizacja oraz obojętność wpływają ujemnie na doświadczanie satysfakcji z wymiany społecznej, poziom samooceny oraz na zaufanie w kontaktach interpersonalnych. Dodatkowo negatywne aspekty relacji dorosłych rodzeństw (Konflikt, Obojętność) sprzyjają ukształtowaniu przekonania, że świat jest grą, w której trzeba być gotowym do nieustannej walki z innymi. Z kolei życzliwe relacje rodzeństw (Ciepło, Wzajemność) oraz te z elementem walki o władzę w relacji (Dominacja) przyczyniały się do wzrostu poziomu samooceny.
Bibliografia
Borawski, D. (2017). Samoocena i przekonania na temat świata społecznego jako predyktory przebaczania. Polskie Forum Psychologiczne, 22, 351–370.
Borecka-Biernat, D., Walęcka-Matyja, K., Wajszczyk, K. (2019). Rozwiązywanie sytuacji konfliktowych. Wybrane problemy. Warszawa: Wyd. Difin.
Braun-Gałkowska, M. (2010). Dialog w rodzinie. Pedagogia Christiana, 1(25), 161–173.
Capodieci, S. (2006). Rodzeństwo – Jaś i Małgosia czy Kain i Abel. Warszawa: Instytut Wydawczniczy Pax.
Cicirelli, V. G. (1995). Sibling relationships across the life span. New York: Plenum.
Cicirelli, V.G. (1991). Sibling relationships in adulthood. Marriage and Family Review, 16, 291–310.
Czabała, J., Sęk, K. (2000). Pomoc psychologiczna. W: J. Strelau (red.), Psychologia.
Podręcznik akademicki – Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej (s. 605–621). Gdańsk: GWP.
Derbis, R., Wirga, T. (2009). Rodzaj wzbudzonych emocji a zaufanie do ludzi i wiara w świat sprawiedliwy. Czasopismo Psychologiczne, 15(1), 7–21.
Dryll, E. (2013). Wrastanie w kulturę. Transmisja narracji w wychowaniu rodzinnym. Warszawa: Wydawnictwo ENETEIA Psychologii i Kultury
Farnicka, M., Liberska, H. (2014). Transmisja międzypokoleniowa - procesy zachodzące na styku pokoleń. W: I. Janicka, H. Liberska (red.), Psychologia rodziny (s. 185–198). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Filist, E. (2012). Samoocena a postawy młodzieży wobec zjawiska alkoholizmu. Innowacje Psychologiczne, 1, 47–53.
Floyd, K. (2019). Affectionate communication in close relationships. Cambridge University Press.
Frydrychowicz, S. (2005). The influence of interpersonal communications on human development. Psychology of Language and Communication, 9, 2, 69–82.
Harwas–Napierała, B. (2014). Specyfika komunikacji interpersonalnej w rodzinie ujmowanej jako system. W: I. Janicka, H. Liberska (red.). Psychologia rodziny (47–72). Warszawa: Wyd. PWN.
Homans, G. (1992). Podstawowe procesy społeczne. W: M. Kempny, J. Szmatka (red.). Współczesne teorie wymiany społecznej. Zbiór tekstów (s. 173–229). Warszawa: PWN.
Janigová, E., Ferenčiková, Z. (2016). Rodzinne wzorce komunikacji w rodzinach pełnych. W: J. Kiryjow (red.). Komunikacja w rodzinie (42–52). Warszawa: Wyd. SGGW.
Leary, M.R., Tambor, E.S., Terdal, S.K, Downs, D.L. (1995). Self-esteem as an interpersonal monitor the sociometr hypothesis. Journal of Personality and Social Psychology, 68, 518–530.
Poraj, G., Poraj–Weder, M. (2018). Agresja pomiędzy rodzeństwie-ciemna strona socjalizacji w rodzinie. Psychologia Wychowawcza, 14, 155–172.
Reese-Weber, M., Kahn, J.H. (2005). Familial predictors of sibling and romantic-partner conflict resolution: Comparing late adolescents from intact and divorced families. Journal of Adolescence, 28, 479–493.
Rostowska, T. (2010). Psychospołeczne aspekty relacji interpersonalnych w podsystemie
rodzeństwa bliźniąt monozygotycznych. W: T. Rostowska, B. Pastwa-Wojciechowska (red.). Rozwój bliźniąt w ciągu życia. Aspekty biopsychologiczne (s. 101–122). Kraków: Impuls.
Rostowska, T. (2008). Małżeństwo, rodzina, praca a jakość życia. Kraków: Impuls.
Rostowska, T. (1996). Transmisja międzypokoleniowa w rodzinie w zakresie zachowań agresywnych. Przegląd Psychologiczny, 39, 177–186.
Różycka, J., Wojciszke, B. (2010). Skala Wiary w Grę o Sumie Zerowej. Studia Psychologiczne, 48, 33–44.
Satir, V. (2000). Terapia rodziny. Teoria i praktyka. Gdańsk: Wyd. GWP.
Satir, V. (1972). Peoplemaking. Robert S. Spitzer: Palo Alto.
Stańczak, M. (2020). Dialogowe rodziny – rozważania o komunikacji w rodzinie i postawach rodziców zdolnych dzieci. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio. Komunikacja i dialog. Ujęcie interdyscyplinarne, 42 (2), 124–134.
Szymańska, P. (2019). Uwarunkowania relacji z rodzeństwem we wczesnej dorosłości. Łódź: Wyd. UŁ.
Szymańska, P. (2016). An analysis of sibling relationship in adulthood: STQ - Now, Polish version. Archives of Psychiatry and Psychotherapy, 1, 55–64.
Tomasello, M. (2003). Constructing a language. A Usage-Based Theory of Language Acquisition. Cambridge, MA, London: Harvard University Press.
Volling, B.L. (2003). The Center for Child Well-being. Sibling relationships. W: M.H., Bornstein, L., Davidson, C.L.M. Keyes, K.A. Moore (red.). Well-being: Positive development across the life course (s. 383–406). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Walęcka-Matyja, K. (2018). Relacje interpersonalne dorosłych rodzeństw w aspekcie funkcjonowania psychospołecznego i krytycznych wydarzeń życiowych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Walęcka-Matyja, K. (2016). The Polish short version of the Adult Sibling Relationship Questionnaire (ASRQ-SF): Preliminary Report. Hellenic Journal of Psychology, 13, 89–103.
Walęcka-Matyja, K. (2015). Relationships with siblings as a way of coping with stress in the early adulthood and the level of self-esteem. Polskie Forum Psychologiczne, 20, 285–304.
Watzlawick, P., Beavin, J., Jackson, D. (1967). Pragmatics of Human Comunication. A study of interactional patterns, pathologies, and paradoxes. New York: Norton.