Słowa kluczowe
epidemiologia
matka wcześniaka
opieka neonatologiczna
poród przedwczesny
wcześniak
Jak cytować
Abstrakt
The evolution of perinatology and the progress of advanced methods of prenatal diagnosis have contributed to the rise of frequency of birth and survival of newborns with very low birth weight, born before 32 weeks of pregnancy. A three-tier perinatology care system in Poland, an increasingly outstanding knowledge of neonatologists, and newer and more advanced equipment for critical care therapy, all provide growingly safer conditions for the life and development of prematurely born children. Prematurity is not only a problem of the preterm baby, but poses a challenge for the family, notably the mother, who must face the challenges of care of the preterm baby. In this article, selected problems of prematurity and care of a preterm baby are presented. The most common causes of preterm birth incidence are reported. The mother’s situation after a preterm birth is defined. Based on the current literature, the profile of preterm babies and the EBM (Evidence-Based Medicine) paradigm, the rules for treatment and care for a preterm baby are presented.
Bibliografia
Bajek, A., Marcinkowski, J., Rzempowska, J., Gawłowicz, K. (2014). Kangurowanie – zalecany pierwszy bezpośredni kontakt ciała noworodka z ciałem matki, Hygeia Public Health, 49 (3), 417-420.
Bączyk, G., Cebulska, V., Koźlak, V., Michalak, M., Bajek, A., Marcinkowski, J.T. (2011). Poziom lęku przedporodowego u kobiet w ciąży, Problemy Higieny i Epidemiologii, 92 (4), 774–777.
Berghella, V., Ciardulli, A., Rust, O.A., To M., Otsuki, K., Althuisius, S., et al. (2017). Cerclage for sonographic short cervix in singleton gestations without prior spontaneous preterm birth: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials using individual patient-level data, Ultrasound in Obstetrics & Gynecology, 50, 569-577, https://doi.org/10.1002/uog.17457.
Beck, S., Wojdyla, D., Say, L., Betran, A.P., Merialdi, M., Requejo, J.H., et al. (2010). The worldwide incidence of preterm birth: a systematic review of maternal mortality and morbidity, Bulletin of the World Health Organization, 88 (1), 31-38.
Blencowe, H., Cousens, S., Oestergaard, M.Z., Chou, D., Moller, A.B., Narwal, R., et al. (2012). National, regional, and worldwide estimates of preterm birth rates in the year 2010 with time trends since 1990 for selected countries: a systematic analysis and implications. Lancet, 379 (9832), 2162-2172, https://doi.org/10.1016/S0140-6736(12)60820-4.
Bręborowicz, G.H. (2015). Położnictwo i ginekologia, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Cescutti-Butler, L., Hemingway, A., Hewitt-Taylor, J. (2019). His tummy’s only tiny–Scientific feeding advice versus women’s knowledge. Women’s experiences of feeding their late preterm babies, Midwifery, 69, 102-109, https://doi.org/10.1016/j.midw.2018.11.001.
Cloherty, J.P., Eichenwald, E.C., Hansen, A.R., Stark, A.R. (2015). Neonatologia, Warszawa: Medipage.
Embleton, N.D. (2013). Optimal nutrition for preterm infants: Putting the ESPGHAN guidelines into practice, Journal of Neonatal Nursing, 19 (4), 130 – 133, https://doi.org/10.1016/j.jnn.2013.02.002.
Feeley, N., Zelkowitz, P., Cormier, C., Charbonneau, L., Lacroix, A., Papageorgiou, A. (2011). Posttraumatic stress among mothers of very low birthweight infants at 6 months a/er discharge from the neonatal intensive care unit, Applied Nursing Research, 24 (2), 114- 117, https://doi.org/10.1016/j.apnr.2009.04.004.
Fontana, C., Menis, C., Pesenti, N. at al. (2018). Effects of early intervention on feeding behavior in preterm infants: A randomized controlled trial, Early Human Development, 121, 15–20, https://doi.org/10.1016/j.earlhumdev.2018.04.016.
Gebuza, G., Kaźmierczak, M., Gierszewska, M., Michalska, E. (2010). Problemy kobiet w połogu i ich przyczyny, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, 3 (4), 290–295.
Goutaudier, N., Lopez, A., Séjourné, N., Denis, A., Chabrol, H. (2011). Premature birth: subjective and psychological experiences in the first weeks following childbirth, a mixed-methods study, Journal of Reproductive and Infant Psychology, 29 (4), 364-373, https://doi.org/10.1080/02646838.2011.623227.
Grzesik- Gąsior, J., Granisz, E., Bień, A., Rzońca, E. (2017). Midwife in the prevention of preterm birth, Journal of Education, Health and Sport, 7 (8), 1461-1476.
Gulczyńska, E., Czech-Kowalska, J., Szczepański, M. (2014). Standardy żywienia po wypisie ze szpitala noworodków urodzonych przedwcześnie, Standardy Medyczne, 11, 179 – 188.
Helwich, E. (2002). Wcześniak, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Howson, C.P., Kinney, M.V., LawnBorn, J. (2012). Too Soon: the global action report on preterm birth March of Dimes, PMNCH, Save the Children, WHO.
Iams, J.D., Romero, R., Culhane, J.F., Goldenberg, R.L. (2009). Preterm birth 2: Primary, Secondary, and Tertiary Interventions to Reduce the Morbidity and Mortality of Preterm Birth, Obstetric Anesthesia Digest, 29 (1), 7-8, https://doi.org/10.1097/01.aoa.0000344667.20582.bf.
Iwanowicz-Palus G., Makara-Studzińska, M. (2009). Psychologia w położnictwie i ginekologii, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Jeffrey, P., Klaus, K. (2016). Neonatal and Maternal Temperature Regulation During and After Delivery, Anesthesia & Analgesia, 123 (1), 167-172.
Kaźmierczak, M., Gebuza, G., Gierszewska, M. (2010). Zaburzenia emocjonalne okresu poporodowego Problemy Pielęgniarstwa, 18 (4 ), 503-511.
Kalinka, J., Bitner, A. (2012). Poród przedwczesny, (w:) G. Bręborowicz (red.), Położnictwo. Medycyna matczyno płodowa, 19-41, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Kordek, A. (2010). Neonatologia wybrane zagadnienia, Szczecin: Pomorski Uniwersytet Medyczny.
Kimber-Trojnar, Ż., Leszczyńska-Gorzelak, B., Marciniak, B., Bartosiewicz, J., Oleszczuk, J. (2020). Leczenie tokolityczne w zagrażającym porodzie przedwczesnym, Ginekologia Poska, 81, 120-124.
Kosmala, K., Musialik – Świetlińska, E., Pietras, K. (2016). Neonatologia i opieka nad noworodkiem, tom 1. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Lamont, R.F., Nhan–Chang, C.L., Sobel, J.D. at al. (2011). Treatment of abnormal vaginal flora in early pregnancy with clindamycin for the prevention of spontaneous preterm birth: a systematic review and metaanalysis, American Journal of Obstetrics and Gynecology, 205 (3), 177–190, https://doi.org/10.1016/j.ajog.2011.03.047.
Lasiuk, G.C., Comeau, T., Newburn-Cook, C. (2013). Unexpected: an interpretive description of parental traumas’ associated with preterm birth, BMC Pregnancy Childbirth, 13 (1), 1–13.
Logsdon, M., Wisner, K., Hanusa, B.H. (2009). Does maternal role functioning improve with antidepressant treatment in women with postpartum depression? Journal of Womens Health, 18 (1), 85-90, https://doi.org/10.1089/jwh.2007.0635.
Lumsden, H., Holmes, D. (2012). Noworodek i jego rodzina, Praktyka Położnicza, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Łuczak–Wawrzyniak, J. (2009). Matka wcześniaka – sytuacja psychologiczna i społeczna w trakcie pobytu dziecka w szpitalu i po opuszczeniu oddziału noworodkowego. Ginekologia Praktyczna, 1 (17), 7-8.
Łaska-Formejster, A., Adamczyk, P., Muzioł Vidal, A. (2020). Humanizacja opieki okołoporodowej warunkiem zdrowego społeczeństwa. Standardy a rzeczywistość na przykładzie Polski i Chile, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Łuczak-Wawrzyniak, J., Czarnecka, M., Konofalska, N., Bukowska, A., Gadzinowski, J. (2010). Holistyczna koncepcja Opieki nad wcześniakiem lub (i) chorym dzieckiem – pacjentem Oddziału Intensywnej Terapii Noworodka i jego rodzicami, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, 3 (1), 63-66.
Maliszewska, K., Preis, K. (2014). Terapia depresji poporodowej – aktualny stan wiedzy. Gdańsk: Klinika Położnictwa Katedry Perinatologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Mariańczyk, K., Libera, A., Rosińska, P. (2020). Psychologiczne i społeczne czynniki ryzyka porodu przedwczesnego, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 3 (43), 260-273, https://doi.org/10.34766/fetr.v43i3.329.
Niemyjska-Matulka, D., Baranowska, B., Sys, D., Węgrzyn, P. (2019). Przyczyny opóźnienia lub zaniechania wczesnego kontaktu skóra do skóry noworodków i ich matek, Współczesne Pielęgniarstwo i Ochrona Zdrowia, 2, 56-59.
Pilewska–Kozak, A. (2009). Opieka nad wcześniakiem, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Podsiadło, K. (2014). Analiza czynników ryzyka i epidemiologia porodu przedwczesnego oraz jego wpływ na dobrostan płodu: praca na stopień doktora nauk medycznych, Gdańsk: Gdański Uniwersytet Medyczny.
Phillipos, E., Solevåg, A.L., Aziz, K., et al. (2017). Oxygen saturation and heart rate ranges in very preterm infants requiring respiratory support at birth. The Journal of Pediatrics, 182, 41–46, https://doi.org/10.1016/j.jpeds.2016.11.014.
Poon, L.C., Kametas, N.A., Maiz, N., at al. (2009). First-trimester prediction of hypertensive disorders in pregnancy, Hypertension, 53, 812 – 818, https://doi.org/10.1161/HYPERTENSIONAHA.108.127977.
Program Zapobiegania Depresji w Polsce na lata 2016-2020. https://www.gov.pl/web/zdrowie/program-zapobiegania-depresji-w-polsce-na-lata-2016-2020, (access: 03.04.2020).
Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące stosowania progesteronu w ginekologii i położnictwie, (2015). Ginekologia Polska, 86, 234-238.
Roberge, S., Giguere, Y., Villa, P. et al. (2012). Early administration of low-dose aspirin for the prevention of preterm and term preeclampsia: a systematic review and meta-analysis, American Journal of Perinatology, 29, 551-556, https://doi.org/10.1055/s-0032-1310527.
Rozalska-Walaszek, I., Lesiuk, W., Aftyka, A., Lesiuk, L. (2012). Opieka pielęgniarska nad wcześniakiem leczonym na oddziale intensywnej terapii noworodka, Problemy Pielęgniarstwa, 20, 409–415.
Rutkowska, M., Polak, K., Seroczyńska, M., Szamotulska, M. (2010), Długofalowa ocena rozwoju noworodków przedwcześnie urodzonych: doświadczenia własne (badanie PREMATURITAS) na tle wybranych badań europejskich, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, 3, 175–180.
Romero, R., Dey, S.K., Fisher, S.J. (2014). Preterm labor: one syndrome, many causes, Science, 345, 760-765, https://doi.org/10.1126/science.1251816.
Romero, R., Yeo L., Miranda, J. at al. (2013). A blueprint for the prevention of preterm birth: vaginal progesterone in women with a short cervix, Journal of Perinatal Medicine, 41, 27-44, https://doi.org/10.1515/jpm-2012-0272.
Roberge, S., Demers, S., Bujold, E. (2014). Low-dose aspirin for prevention of morbidity and mortality from preeclampsia, Annals of Internal Medicine, 161(8), 613, https://doi.org/10.7326/L14-5020-4.
Stopikowska, M. (2013). Rodzicielstwo wobec wyzwań współczesnego świata, Gdańsk: Wydawnictwo Ateneum Szkoła Wyższa.
Skoczylas, M., Baczyńska, M., Chudzik, A. i wsp. (2011). Późny poród przedwczesny – punkt widzenia położnika. Część I. Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, 4 (1), 44–48.
Szczapa, J. (2015). Neonatologia, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Stephens, S., Ford, E., Paudyal, P., Smith, H. (2016). Effectiveness of Psychological Interventions for Postnatal Depression in Primary Care: A Meta Analysis, Annuals of Family Medicine, 14 (5), 463-472, https://doi.org/10.1370/afm.1967.
Saccone, G., Khalifeh, A., Elimian, A., Bahrami, E., Chaman-Ara, K., Bahrami, M.A., at al. (2017). Vaginal progesterone vs intramuscular 17α-hydroxyprogesterone caproate for prevention of recurrent spontaneous preterm birth in singleton gestations: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials, Ultrasound in Obstetrics & Gynecology, 49, 315-321, https://doi.org/10.1002/uog.17245.
Saccone, G., Maruotti, G.M., Giudicepietro, A., Martinelli P. (2017). Effect of cervical pessary on spontaneous preterm birth in women with singleton pregnancies and short cervical length: a randomized clinical trial, Journal of the American Medical Association, 318, 2317-2324, https://doi.org/10.1001/jama.2017.18956.
Stodolak, A., Fuglewicz, A. (2012). Kontakt skóra do skóry i kangurowanie noworodków – chwilowa moda czy naukowo udowodniona metoda? Perinatol Neonatol Ginekol, 5 (1), 19–25.
Tataj-Puzyna, U. (2019). Depresja poporodowa, Magazyn Pielęgniarki i Położnej, 1-2, 36-39.
Troszyński, M. (2010). Umieralność okołoporodowa płodów i noworodków w latach 1999- 2008 w Polsce, Medycyna Wieku Rozwojowego, XIV, 2,129-137.
Wielgoś, M. (2016). Biblioteka ginekologa praktyka, Tom 13–Poród przedwczesny, Gdańsk: Wydawnictwo Via Medica.
World Health Organization, (2010). ICD-10: International statistical classification of diseases and related health problems, Tenth Revision.
Walczak, T., Chrzan-Dętkoś, M. (2017). Nasilenie lęku i objawów zespołu stresu pourazowego u matek a rozwój ich przedwcześnie urodzonych dzieci, Developmental Period Medicine, 11 (4), 393-401.
Węgrzyn, P., Borkowski, D., Wielgoś, M. (2015). Diagnostyka prenatalna w praktyce, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Wielgoś, M., Węgrzyn, P. (2009). Badania przesiewowe i diagnostyka zagrażającego porodu przedwczesnego, (w:) M. Wielgoś (red.), Diagnostyka prenatalna z elementami perinatologii, 212-217, Gdańsk: Via Medica.
Vogel, J.P., Chawanpaiboon, S., Moller, A.B., Watananirun, K., Bonet, M., Lumbiganon, P. (2018). The global epidemiology of preterm birth, Best Practice & Research: Clinical Obstetrics & Gynaecology, 52, 3–12, https://doi.org/10.1016/j.bpobgyn.2018.04.003.