Słowa kluczowe
konflikty
małżeństwo
rodzina
transmisja pokoleniowa w rodzinie
małżeństwo
rodzina
transmisja pokoleniowa w rodzinie
Jak cytować
Komorowska-Pudło, M. (2021). Family-of-origin ties and relationships and how they affect dealing with one’s own marital conflicts. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 46(2), 173-204. https://doi.org/10.34766/fetr.v46i2.829
Język / Language
Słowa kluczowe
Abstrakt
Powszechne jest przekonanie o znaczeniu rodziny generacyjnej dla rozwoju i nabywania zdolności psychospołecznych do realizowania różnych zadań życiowych wszystkich jej członków. Familiolodzy potwierdzają to w badaniach dotyczących procesu transmisji pokoleniowej opierającej się na psychologicznych mechanizmach uczenia się: obserwacji, naśladowaniu, modelowaniu i identyfikacji. W niniejszym artykule podjęto analizę związku pomiędzy jakością więzi i relacji w rodzinie pochodzenia a sposobami radzenia sobie z konfliktami we własnych małżeństwach w dorosłości. W tym celu przeprowadzono badania wśród 250 par młodych małżonków i określono, w jakim stopniu właściwości rodziny generacyjnej, mierzone za pomocą skal ocen rodziny według Modelu Kołowego Davida H. Olsona wiążą się z częstotliwością konfliktów w ich małżeństwach, z ich przebiegiem i skutkami dla jakości ich wzajemnej małżeńskiej relacji. Uzyskane wyniki potwierdziły dodatni związek spójności, elastyczności, jakości komunikacji w rodzinie oraz poziomu poczucia zadowolenia ze wzrastania w tych rodzinach ze sposobami radzenia sobie z konfliktami we własnych małżeństwach w dorosłości, potwierdzając jednocześnie występujący proces transmisji pokoleniowej w rodzinach respondentów.
Bibliografia
Bandura, A. (2007). Teoria społecznego uczenia się, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bieńko, M. (2008-2009). Współczesne skrypty bycia razem. Zamierzony i realizowany projekt scenariuszy ról małżeńskich, Roczniki Socjologii Rodziny, 19, 71-90.
Chełpa, S., Witkowski, T. (2015). Psychologia konfliktów, Wrocław: Wydawnictwo Bez Maski.
Craddock, A.E. (2001). Relationships between family structure and family functioning: A test of Tiesel and Olson’s revision of the Circumplex Model, Journal of Family Studies, 7, 29-39.
Czyżowska, D. (2009). Konflikt, (w:) J. Siuta (red.), Słownik psychologii, 126-127, Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Naukowe.
Doliński, A. (2004). Zachowania młodzieży w sytuacjach społecznych jako transmisja wzorów rodzinnych, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Dzierżanowski, J. (2000), Konflikty małżeńskie, Opole: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego.
Farnicka, M., Liberska, H. (2014). Transmisja międzypokoleniowa – procesy zachodzące w styku pokoleń, (w:) I. Janicka, H. Liberska (red.), Psychologia rodziny, 185-202, Warsza-wa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Fischaleck, F. (1990). Uczciwa kłótnia małżeńska, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Gałkowska, A. (1999). Percepcja powodzenia małżeństwa rodziców a społeczny obraz siebie ich dorosłych dzieci, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Grzesiuk, L. (1994). Studia nad komunikacją interpersonalną, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Harwas-Napierała, B. (2008a). Komunikacja interpersonalna w rodzinie, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Harwas-Napierała, B. (2008b). Komunikacja wewnątrzrodzinna a jakość życia rodziny, (w:) M. Bogdanowicz, M. Lipowska (red.), Rodzinne, edukacyjne i psychologiczne wyznaczniki rozwoju, 49-59, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kaźmierczak, M., Plopa, M. (2008). Kwestionariusz komunikacji małżeńskiej. Podręcznik, Warszawa: Wydawnictwo VIZJA PRESS&IT.
Knoester, C. (2003). Implications of Childhood Externalizing Problems for Young Adults, Journal of Marriage and Family, 4(65), 1073-1079.
Komorowska-Pudło, M. (2019), Środowisko wychowawcze domu rodzinnego a relacje mał-żeńskie w dorosłym życiu, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Korol, E. (2015). Wzorce funkcjonowania rodziny pochodzenia a inteligencja emocjonalna młodych dorosłych, Studia Psychologica, UKSW, 1(15), 19-32.
Kouneski, E.F. (2000). Family Assessment and the Circumplex Model: New Research Devel-opments and Applications, University of Minnesota, Twin Cities, Minnesota 2000, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.195.3412&rep=rep1&type=pdf (dostęp: 15.03.2017).
Kuncewicz, D. (2010). Rozwiązywanie konfliktów z partnerem a wzory relacji z rodzicami, (w:) T. Rostowska, A. Paplińska (red.), Psychospołeczne aspekty życia rodzinnego, 125-139, Warszawa: Warszawa; Difin.
Margasiński, A. (2006). Rodzina w Modelu Kołowym i FACES IV Davida H. Olsona, Nowiny Psychologiczne, 4, 69-87.
Margasiński, A. (2011). Model Kołowy i skale FACES jako narzędzie badania rodziny. Historia, rozwój i zastosowanie, Częstochowa: Akademia im. J. Długosza.
Margasiński, A. (2013). Skale Oceny Rodziny. Podręcznik, Warszawa: Pracownia Testów Psy-chologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Margasiński, A. (2015). The Polish Adaptation of FACES IV-SOR, Polish Journal of Applied Psychology, 1(13), 43-66.
Mróz, J., Kaleta, K. (2013). Struktura relacji w rodzinie pochodzenia a zachowania prozdro-wotne dorosłych, Problemy Higieny i Epidemiologii, 94(2), 239-246.
Okoń, W. (2001). Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Olson, D.H. (2000). Circumplex Model of Marital and Family Systems, Journal of Family Therapy,1-22, http://eruralfamilies.uwagec.org/ERFLibrary/Readings/CircumplexModelOfMaritalAndFamilySystems.pdf (dostęp: 13.03.2018).
Olson, D.H. (2004). Family Satisfaction Scale, Minneapolis: Life Innorations, http://www.laviecounseling.org/vfh/vfhasm/FACESIV.FamilySatisfactionScale.pdf (dostęp: 13.03.2018).
Olson, D.H. (2013). Kwestionariusz FACES IV i Model Kołowy. Badanie walidacyjne, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Opozda, D. (2012). Relacyjny wymiar wychowania w perspektywie związku między jakością relacji małżeńskiej a spostrzeganiem rzeczywistości wychowania w rodzinie, Wychowanie w Rodzinie, 2(6), 117-137.
Overbeek, G., Stattin, H. (2007). Parent-child Relationships, Partner Relationships, and Emotional Adjustment: A Birth-to-maturity Prospective Study, Developmental Psychology, 2(43), 429-437.
Plopa M. (2006). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Przetacznik-Gierowska, M. (1998). Psychologia wychowania, (w:) M. Przetacznik-Gierowska, Z. Włodarski, Psychologia wychowawcza, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Przybył, I. (2001). Źródła wiedzy o rolach małżeńskich, Roczniki Socjologii Rodziny, 13, 105-116.
Przybył, I. (2002). Przyczyny, płaszczyzny i przebieg konfliktów w małżeństwach bezdziet-nych, Roczniki Socjologii Rodziny, 14, 113-131.
Radochoński, M. (1999). Systemowa charakterystyka środowiska rodzinnego wielokrotnych sprawców czynów przestępczych, Roczniki Socjologii Rodziny, 11, 155-173.
Rostowska, T. (1995). Transmisja międzypokoleniowa w rodzinie w zakresie wybranych wymiarów osobowości, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Rostowska, T. (2001). Konflikt międzypokoleniowy w rodzinie: analiza psychologiczna, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Rostowski, J. (1987). Zarys psychologii małżeństwa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ryan, S., Franzetta, K., Schelar, E., Manlove, J. (2009). Family Structure History: Links to Relationship Formation Behaviors in Young Adulthood, Journal of Marriage and Family 71, 935-950.
Ryś, M. (1994). Konflikty w rodzinie, niszą czy budują? Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.
Ryś, M. (1996). Jakość małżeństwa a komunikowanie się małżonków i sposoby rozwiązywania wzajemnych konfliktów, Problemy Rodziny, 1, 5-16.
Ryś, M. (1999). Psychologia małżeństwa w zarysie, Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.
Ryś, M. (2006). Znaczenie relacji w rodzinie. Wpływ oddziaływania prawidłowych i nieprawidłowych systemów rodzinnych, (w:) A. Offmański (red.), Małżeństwo i rodzina w panoramie współczesnych systemów, 71-93, Szczecin: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego.
Ryś, M., Greszta, E., Grabarczyk, K. (2019). Intelektualna, emocjonalna i działaniowa bli-skość małżonków a ich gotowość do rozwiązywania konfliktów oraz przebaczania, Fides et Ratio, 2(38), 221-253.
Sabatelli, R.M., Bartle-Haring, S. (2003). Family-of-origin Experiences and Adjustment in Married, Journal of Marriage and Family, 1(65), 159-167.
Schaffer, R. (2009). Psychologia dziecka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stewart, J., Logan, C. (2005). Negocjowanie obrazu własnej osoby, (w:) J. Stewart (red.), Mosty zamiast murów. Podręcznik komunikacji interpersonalnej, 318-331, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stępniak-Łuczywek, A. (2001). Percepcja postaw rodzicielskich jako korelat późniejszego poczucia szczęścia w małżeństwie, Problemy Rodziny, 4-6, s. 20-26.
Szopińska, K., Szopiński, J. (1980). Satysfakcja z małżeństwa, Novum, 6, 88-105.
Szopiński, J. (1986). Synonimem – więź psychiczna, Problemy Rodziny, 1, 35-37.
Wilmot, W.W, Hocker, J.L. (2011). Konflikty między ludźmi, Warszawa: Wydawnictwo Nau-kowe PWN.
Young, J.E., Klosko, J.S., Weishaar, M.E. (2015). Terapia schematów. Przewodnik praktyka, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Bieńko, M. (2008-2009). Współczesne skrypty bycia razem. Zamierzony i realizowany projekt scenariuszy ról małżeńskich, Roczniki Socjologii Rodziny, 19, 71-90.
Chełpa, S., Witkowski, T. (2015). Psychologia konfliktów, Wrocław: Wydawnictwo Bez Maski.
Craddock, A.E. (2001). Relationships between family structure and family functioning: A test of Tiesel and Olson’s revision of the Circumplex Model, Journal of Family Studies, 7, 29-39.
Czyżowska, D. (2009). Konflikt, (w:) J. Siuta (red.), Słownik psychologii, 126-127, Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Naukowe.
Doliński, A. (2004). Zachowania młodzieży w sytuacjach społecznych jako transmisja wzorów rodzinnych, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Dzierżanowski, J. (2000), Konflikty małżeńskie, Opole: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego.
Farnicka, M., Liberska, H. (2014). Transmisja międzypokoleniowa – procesy zachodzące w styku pokoleń, (w:) I. Janicka, H. Liberska (red.), Psychologia rodziny, 185-202, Warsza-wa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Fischaleck, F. (1990). Uczciwa kłótnia małżeńska, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Gałkowska, A. (1999). Percepcja powodzenia małżeństwa rodziców a społeczny obraz siebie ich dorosłych dzieci, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Grzesiuk, L. (1994). Studia nad komunikacją interpersonalną, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Harwas-Napierała, B. (2008a). Komunikacja interpersonalna w rodzinie, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Harwas-Napierała, B. (2008b). Komunikacja wewnątrzrodzinna a jakość życia rodziny, (w:) M. Bogdanowicz, M. Lipowska (red.), Rodzinne, edukacyjne i psychologiczne wyznaczniki rozwoju, 49-59, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kaźmierczak, M., Plopa, M. (2008). Kwestionariusz komunikacji małżeńskiej. Podręcznik, Warszawa: Wydawnictwo VIZJA PRESS&IT.
Knoester, C. (2003). Implications of Childhood Externalizing Problems for Young Adults, Journal of Marriage and Family, 4(65), 1073-1079.
Komorowska-Pudło, M. (2019), Środowisko wychowawcze domu rodzinnego a relacje mał-żeńskie w dorosłym życiu, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Korol, E. (2015). Wzorce funkcjonowania rodziny pochodzenia a inteligencja emocjonalna młodych dorosłych, Studia Psychologica, UKSW, 1(15), 19-32.
Kouneski, E.F. (2000). Family Assessment and the Circumplex Model: New Research Devel-opments and Applications, University of Minnesota, Twin Cities, Minnesota 2000, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.195.3412&rep=rep1&type=pdf (dostęp: 15.03.2017).
Kuncewicz, D. (2010). Rozwiązywanie konfliktów z partnerem a wzory relacji z rodzicami, (w:) T. Rostowska, A. Paplińska (red.), Psychospołeczne aspekty życia rodzinnego, 125-139, Warszawa: Warszawa; Difin.
Margasiński, A. (2006). Rodzina w Modelu Kołowym i FACES IV Davida H. Olsona, Nowiny Psychologiczne, 4, 69-87.
Margasiński, A. (2011). Model Kołowy i skale FACES jako narzędzie badania rodziny. Historia, rozwój i zastosowanie, Częstochowa: Akademia im. J. Długosza.
Margasiński, A. (2013). Skale Oceny Rodziny. Podręcznik, Warszawa: Pracownia Testów Psy-chologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Margasiński, A. (2015). The Polish Adaptation of FACES IV-SOR, Polish Journal of Applied Psychology, 1(13), 43-66.
Mróz, J., Kaleta, K. (2013). Struktura relacji w rodzinie pochodzenia a zachowania prozdro-wotne dorosłych, Problemy Higieny i Epidemiologii, 94(2), 239-246.
Okoń, W. (2001). Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Olson, D.H. (2000). Circumplex Model of Marital and Family Systems, Journal of Family Therapy,1-22, http://eruralfamilies.uwagec.org/ERFLibrary/Readings/CircumplexModelOfMaritalAndFamilySystems.pdf (dostęp: 13.03.2018).
Olson, D.H. (2004). Family Satisfaction Scale, Minneapolis: Life Innorations, http://www.laviecounseling.org/vfh/vfhasm/FACESIV.FamilySatisfactionScale.pdf (dostęp: 13.03.2018).
Olson, D.H. (2013). Kwestionariusz FACES IV i Model Kołowy. Badanie walidacyjne, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Opozda, D. (2012). Relacyjny wymiar wychowania w perspektywie związku między jakością relacji małżeńskiej a spostrzeganiem rzeczywistości wychowania w rodzinie, Wychowanie w Rodzinie, 2(6), 117-137.
Overbeek, G., Stattin, H. (2007). Parent-child Relationships, Partner Relationships, and Emotional Adjustment: A Birth-to-maturity Prospective Study, Developmental Psychology, 2(43), 429-437.
Plopa M. (2006). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Przetacznik-Gierowska, M. (1998). Psychologia wychowania, (w:) M. Przetacznik-Gierowska, Z. Włodarski, Psychologia wychowawcza, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Przybył, I. (2001). Źródła wiedzy o rolach małżeńskich, Roczniki Socjologii Rodziny, 13, 105-116.
Przybył, I. (2002). Przyczyny, płaszczyzny i przebieg konfliktów w małżeństwach bezdziet-nych, Roczniki Socjologii Rodziny, 14, 113-131.
Radochoński, M. (1999). Systemowa charakterystyka środowiska rodzinnego wielokrotnych sprawców czynów przestępczych, Roczniki Socjologii Rodziny, 11, 155-173.
Rostowska, T. (1995). Transmisja międzypokoleniowa w rodzinie w zakresie wybranych wymiarów osobowości, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Rostowska, T. (2001). Konflikt międzypokoleniowy w rodzinie: analiza psychologiczna, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Rostowski, J. (1987). Zarys psychologii małżeństwa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ryan, S., Franzetta, K., Schelar, E., Manlove, J. (2009). Family Structure History: Links to Relationship Formation Behaviors in Young Adulthood, Journal of Marriage and Family 71, 935-950.
Ryś, M. (1994). Konflikty w rodzinie, niszą czy budują? Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.
Ryś, M. (1996). Jakość małżeństwa a komunikowanie się małżonków i sposoby rozwiązywania wzajemnych konfliktów, Problemy Rodziny, 1, 5-16.
Ryś, M. (1999). Psychologia małżeństwa w zarysie, Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.
Ryś, M. (2006). Znaczenie relacji w rodzinie. Wpływ oddziaływania prawidłowych i nieprawidłowych systemów rodzinnych, (w:) A. Offmański (red.), Małżeństwo i rodzina w panoramie współczesnych systemów, 71-93, Szczecin: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego.
Ryś, M., Greszta, E., Grabarczyk, K. (2019). Intelektualna, emocjonalna i działaniowa bli-skość małżonków a ich gotowość do rozwiązywania konfliktów oraz przebaczania, Fides et Ratio, 2(38), 221-253.
Sabatelli, R.M., Bartle-Haring, S. (2003). Family-of-origin Experiences and Adjustment in Married, Journal of Marriage and Family, 1(65), 159-167.
Schaffer, R. (2009). Psychologia dziecka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stewart, J., Logan, C. (2005). Negocjowanie obrazu własnej osoby, (w:) J. Stewart (red.), Mosty zamiast murów. Podręcznik komunikacji interpersonalnej, 318-331, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stępniak-Łuczywek, A. (2001). Percepcja postaw rodzicielskich jako korelat późniejszego poczucia szczęścia w małżeństwie, Problemy Rodziny, 4-6, s. 20-26.
Szopińska, K., Szopiński, J. (1980). Satysfakcja z małżeństwa, Novum, 6, 88-105.
Szopiński, J. (1986). Synonimem – więź psychiczna, Problemy Rodziny, 1, 35-37.
Wilmot, W.W, Hocker, J.L. (2011). Konflikty między ludźmi, Warszawa: Wydawnictwo Nau-kowe PWN.
Young, J.E., Klosko, J.S., Weishaar, M.E. (2015). Terapia schematów. Przewodnik praktyka, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##plugins.generic.usageStats.noStats##