Słowa kluczowe
chrześcijaństwo
Dow Ber z Bolechowa
relacje międzyreligijne
judaizm
Dow Ber z Bolechowa
relacje międzyreligijne
judaizm
Jak cytować
Marcinkowski, R. (2021). Interreligious dialogue in the Polish lands in the 18th century. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 46(2), 397-412. https://doi.org/10.34766/fetr.v46i2.830
Język / Language
Słowa kluczowe
Abstrakt
Dow Ber z Bolechowa (1723-1805), żydowski handlarz winem i poliglota, znany z dysputy
z frankistami we Lwowie w 1759 roku, pozostawił po sobie w formie rękopisów hebrajskich dwa główne dzieła: זכרונות ר׳ דוב מבולחוב (Pamiętniki r’ Dowa z Bolechowa) iדברי בינה (Słowa rozumu).
W pierwszym z nich opisuje dzieje własne i jego rodziny, ale też dzieje Żydów w Galicji Wschodniej, przytaczając także ważne wydarzenia z historii Polski, a jego opis jako postronnego obserwatora wydaje się być wiarygodny. W drugim dziele Dow Ber ujawnia swój stosunek do innych religii, a przede wszystkim do chrześcijaństwa, a obrona judaizmu rabinicznego i jego głównego dzieła – Talmudu, a ściślej mówiąc zupełnej niezawodności Tory Ustnej, stanowi motyw przewodni Diwre bina. Czy można mówić o dialogu międzyreligijnym w osiemnastym wieku?
Celem tego artykułu jest przedstawienie relacji chrześcijańsko-żydowskich na ziemiach polskich,
a w szczególności w Galicji Wschodniej w XVIII wieku z żydowskiej perspektywy w opisie Dowa Bera z Bolechowa.
Bibliografia
BIBLIOGRAFIA
Albeck, Ch. (2008). Szisza Sidre Miszna (hebr. Sześć Porządków Miszny). Jeruszalaim (Jerozolima): The Bialik Institute Jerusalem and Dvir Publishing House.
Biblia Hebraica Stuttgartensia (1969). Ed. Karl ELLIGER, Wilhelm RUDOLPH. Stuttgart: Württembergische Bibelanstalt.
Hundert, G. (2007). Żydzi w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku, Warszawa: Wydawnictwo Cyklady
Hundert, G. (2009). The Introduction to Divre binah by Dov Ber of Bolechów: An Unexamined Source for the History of Jews in the Lwów Region in the Second Half of the Eighteenth Century, „AJS Review” 33:2 (November 2009), Association for Jewish Studies, 225-269.
Kehati, P. (2003). Misznajot mewoarot. Jeruszalaim: Dfus Chemed
Marcinkowski, R. (1993). Dow Ber z Bolechowa - prekursor żydowskiego oświecenia na ziemiach polskich, „Przegląd Orientalistyczny” 3-4 /1993/, s. 214-220.
Marcinkowski, R. (1994a). Pamiętniki reba Dowa z Bolechowa, Warszawa: Wydawnictwo Formica
Marcinkowski, R. (1994b). Żydzi w Galicji Wschodniej w świetle Pamiętników reba Dowa z Bolechowa, „Przegląd Orientalistyczny” 3-4 /1994/, s. 153-167.
Marcinkowski, R. (1997a). Haiwrit al admat Polin bitkufat haHaskala (hebr.: Język hebrajski na ziemiach polskich w okresie Haskali), w: Mechkarim balaszon haiwrit uwsifruta (Badania nad językiem i literaturą hebrajską), Kenes Helsinki - mai 1994 (Kongres Helsiński - maj 1994), Materiały XI Europejskiego Kongresu Języka i Kultury Hebrajskiej, Jeruszalaim (Jerozolima), s. 59-62.
Marcinkowski, R. (1997b). Dow Ber z Bolechowa: „Uzupełniać Torę wiedzą światową”, w: Żydzi i judaizm we współczesnych badaniach polskich, Materiały z konferencji, Kraków 21-23 listopada 1995, Kraków: Księgarnia Akademicka - Wydawnictwo Naukowe, s. 183-190
Marcinkowski, R. (1998). Haiwrit al admat Polin besof hamea haszmone esre uwitchilat hamea hatsza esre (hebr.: Język hebrajski na ziemiach polskich pod koniec osiemnastego i na początku dziewiętnastego wieku), „Reeh” - Revue Européenne des Etudes Hébraïques, Nr 3 - 1998, s. 62 – 67.
Marcinkowski, R. (2001). Reszit „haHaskala” hajehudit al admat Polin (hebr.: Początek żydowskiego „oświecenia” na ziemiach polskich), „Reeh”- Revue Européenne des Etudes Hébraïques, Nr 5 - 2001, s. 30-39.
Marcinkowski, R. (2002). Jews in Eastern Galicia in the light of The Memoirs of Dov Ber of Bolechow, „Studia Judaica” V: 2002 nr 1(9), s. 41-58.
Marcinkowski, R. (2003). The Precursor of the Jewish Enlightenment in the Polish Lands?, „Rocznik Orientalistyczny”, t. LV, z. 1, 2003, s. 45 - 56.
Marcinkowski, R. (2006). Critical Edition of the Hebrew Manuscript No. 42 from Jews` College London, Kraków: Wydawnictwo Antykwa.
Marcinkowski, R. (2007). The Hebrew Language in the Polish Lands at the Turn of the 18th Century (A Case Study of the Manuscript of the “Memoirs of Dov Ber of Bolechów”), “Rocznik Orientalistyczny”, t. LX, z. 1, 2007, s. 48-60.
Marcinkowski, R. (2013a). Some problems of edition and translation of a Hebrew text from 18th Century Poland, w: Oriental Languages in Translation, ed. by M. Piela, A. Zaborski, vol. IV, Kraków, s. 241-261.
Marcinkowski, R. (2013b). Strona Talmudu Babilońskiego, w: Miszna: Zeraim (Nasiona) pod redakcją naukową Romana Marcinkowskiego, Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Marcinkowski, R. (2015). „Diwre bina” leDov miBolechów wehakeszer szelo leHungaria („Słowa rozumu” Dowa z Bolechowa i jego związek z Węgrami), „Reeh” - Revue Européenne des Etudes Hébraïques, Nr 17, 2015, s. 139-146.
Marcinkowski, R. (2019). Mabat chadasz al Dow Ber miBolechów (hebr.: Nowe spojrzenie na Dowa Bera z Bolechowa), „Reeh” - Revue Européenne des Etudes Hébraïques, N° spécial – 2019, s. 427-436.
Marcinkowski, R. (2020). Защита иудаизма согласно Дову Беру из Болехова, Труды по иудаике: история и этнография, выпуск 16, Евреи в мировой истории, культуре и политике. Материалы Международной Научной Конференции 26 Апреля 2020 г., Петербургский Институт Иудаики, St. Petersburg Institute of Jewish Studies, St. Petersburg, с. 17-26.
Pikulski, G. Ks. (1760). Złość żydowska Przeciwko Bogu y bliźniemu Prawdzie y Sumnieniu na objaśnienie Talmudystów. Na dowód ich zaślepienia y Religii dalekiey od prawa Boskiego przez Moyżesza danego. Rozdielona na trzy części opisana, Lwów (wyd. I, 1758).
Prideaux, H. (1717-1718). Connection of the Old and New Testament in the History of the Jews and neighbouring nations from Declension of the Kingdom of Israel and Judah to the time of Christ, London: printed by William Bowyer for R. Knaplock, and J. Tonson
Prideaux, H. (1726). Alt und Neu Testament in eine Connexion mit der Juden und benachbarten Völkern Historie gebracht, Druckts Johann Wilhelm Harpeter, Dresden
Węgrzynek, H. (2001), Deputacje Żydów polskich do Stolicy Apostolskiej w drugiej połowie XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Żydów” 3, 2001, s. 319-326.
Link do oryginału rękopisu Diwre bina:
http://beta.nli.org.il/en/manuscripts/NNL_ALEPH000043898/NLI#$FL32405689
Albeck, Ch. (2008). Szisza Sidre Miszna (hebr. Sześć Porządków Miszny). Jeruszalaim (Jerozolima): The Bialik Institute Jerusalem and Dvir Publishing House.
Biblia Hebraica Stuttgartensia (1969). Ed. Karl ELLIGER, Wilhelm RUDOLPH. Stuttgart: Württembergische Bibelanstalt.
Hundert, G. (2007). Żydzi w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku, Warszawa: Wydawnictwo Cyklady
Hundert, G. (2009). The Introduction to Divre binah by Dov Ber of Bolechów: An Unexamined Source for the History of Jews in the Lwów Region in the Second Half of the Eighteenth Century, „AJS Review” 33:2 (November 2009), Association for Jewish Studies, 225-269.
Kehati, P. (2003). Misznajot mewoarot. Jeruszalaim: Dfus Chemed
Marcinkowski, R. (1993). Dow Ber z Bolechowa - prekursor żydowskiego oświecenia na ziemiach polskich, „Przegląd Orientalistyczny” 3-4 /1993/, s. 214-220.
Marcinkowski, R. (1994a). Pamiętniki reba Dowa z Bolechowa, Warszawa: Wydawnictwo Formica
Marcinkowski, R. (1994b). Żydzi w Galicji Wschodniej w świetle Pamiętników reba Dowa z Bolechowa, „Przegląd Orientalistyczny” 3-4 /1994/, s. 153-167.
Marcinkowski, R. (1997a). Haiwrit al admat Polin bitkufat haHaskala (hebr.: Język hebrajski na ziemiach polskich w okresie Haskali), w: Mechkarim balaszon haiwrit uwsifruta (Badania nad językiem i literaturą hebrajską), Kenes Helsinki - mai 1994 (Kongres Helsiński - maj 1994), Materiały XI Europejskiego Kongresu Języka i Kultury Hebrajskiej, Jeruszalaim (Jerozolima), s. 59-62.
Marcinkowski, R. (1997b). Dow Ber z Bolechowa: „Uzupełniać Torę wiedzą światową”, w: Żydzi i judaizm we współczesnych badaniach polskich, Materiały z konferencji, Kraków 21-23 listopada 1995, Kraków: Księgarnia Akademicka - Wydawnictwo Naukowe, s. 183-190
Marcinkowski, R. (1998). Haiwrit al admat Polin besof hamea haszmone esre uwitchilat hamea hatsza esre (hebr.: Język hebrajski na ziemiach polskich pod koniec osiemnastego i na początku dziewiętnastego wieku), „Reeh” - Revue Européenne des Etudes Hébraïques, Nr 3 - 1998, s. 62 – 67.
Marcinkowski, R. (2001). Reszit „haHaskala” hajehudit al admat Polin (hebr.: Początek żydowskiego „oświecenia” na ziemiach polskich), „Reeh”- Revue Européenne des Etudes Hébraïques, Nr 5 - 2001, s. 30-39.
Marcinkowski, R. (2002). Jews in Eastern Galicia in the light of The Memoirs of Dov Ber of Bolechow, „Studia Judaica” V: 2002 nr 1(9), s. 41-58.
Marcinkowski, R. (2003). The Precursor of the Jewish Enlightenment in the Polish Lands?, „Rocznik Orientalistyczny”, t. LV, z. 1, 2003, s. 45 - 56.
Marcinkowski, R. (2006). Critical Edition of the Hebrew Manuscript No. 42 from Jews` College London, Kraków: Wydawnictwo Antykwa.
Marcinkowski, R. (2007). The Hebrew Language in the Polish Lands at the Turn of the 18th Century (A Case Study of the Manuscript of the “Memoirs of Dov Ber of Bolechów”), “Rocznik Orientalistyczny”, t. LX, z. 1, 2007, s. 48-60.
Marcinkowski, R. (2013a). Some problems of edition and translation of a Hebrew text from 18th Century Poland, w: Oriental Languages in Translation, ed. by M. Piela, A. Zaborski, vol. IV, Kraków, s. 241-261.
Marcinkowski, R. (2013b). Strona Talmudu Babilońskiego, w: Miszna: Zeraim (Nasiona) pod redakcją naukową Romana Marcinkowskiego, Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Marcinkowski, R. (2015). „Diwre bina” leDov miBolechów wehakeszer szelo leHungaria („Słowa rozumu” Dowa z Bolechowa i jego związek z Węgrami), „Reeh” - Revue Européenne des Etudes Hébraïques, Nr 17, 2015, s. 139-146.
Marcinkowski, R. (2019). Mabat chadasz al Dow Ber miBolechów (hebr.: Nowe spojrzenie na Dowa Bera z Bolechowa), „Reeh” - Revue Européenne des Etudes Hébraïques, N° spécial – 2019, s. 427-436.
Marcinkowski, R. (2020). Защита иудаизма согласно Дову Беру из Болехова, Труды по иудаике: история и этнография, выпуск 16, Евреи в мировой истории, культуре и политике. Материалы Международной Научной Конференции 26 Апреля 2020 г., Петербургский Институт Иудаики, St. Petersburg Institute of Jewish Studies, St. Petersburg, с. 17-26.
Pikulski, G. Ks. (1760). Złość żydowska Przeciwko Bogu y bliźniemu Prawdzie y Sumnieniu na objaśnienie Talmudystów. Na dowód ich zaślepienia y Religii dalekiey od prawa Boskiego przez Moyżesza danego. Rozdielona na trzy części opisana, Lwów (wyd. I, 1758).
Prideaux, H. (1717-1718). Connection of the Old and New Testament in the History of the Jews and neighbouring nations from Declension of the Kingdom of Israel and Judah to the time of Christ, London: printed by William Bowyer for R. Knaplock, and J. Tonson
Prideaux, H. (1726). Alt und Neu Testament in eine Connexion mit der Juden und benachbarten Völkern Historie gebracht, Druckts Johann Wilhelm Harpeter, Dresden
Węgrzynek, H. (2001), Deputacje Żydów polskich do Stolicy Apostolskiej w drugiej połowie XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Żydów” 3, 2001, s. 319-326.
Link do oryginału rękopisu Diwre bina:
http://beta.nli.org.il/en/manuscripts/NNL_ALEPH000043898/NLI#$FL32405689
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##plugins.generic.usageStats.noStats##