Słowa kluczowe
adolescencja
komunikacja
rodzina
wartości
komunikacja
rodzina
wartości
Jak cytować
Koprowicz, A., & Gumowska, I. (2022). Communication in the family and the system of values of young people in late adolescence . Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 49(1), 75-88. https://doi.org/10.34766/fetr.v49i1.892
Język / Language
Słowa kluczowe
Abstrakt
Communication in the family fulfills a number of important functions: it enables the transfer of information and acquiring knowledge, fosters building bonds and strengthening relationships, and helps build self-esteem and identity. It also serves to convey patterns of social functioning and the value system.The aim of this study is to show the relationship between the preferred values and the assessment of communication in the generational family. 200 people aged 17 to 23 were included in the study. The research used the Short Schwartz Value Scale (SSVS) and the G scale (communication) from the FACES IV by D. Olson. The analysis of the research results shows that people who assess communication in their family best, attach great importance to such values as: benevolence, tradition, conformity and security. The k-means analysis made it possible to distinguish three clusters of the respondents, of which communication in their family is best assessed by people belonging to the second cluster, for which the highest scores regarding the preference for values related to a conservation, openness to change and self-transcendence are characteristic. The surveyed women assess communication in their families better than men. They also more often choose values that are associated with self-transcendence. Men, on the other hand, prefer values related to self-enhancement, mainly power.
Bibliografia
Adamczyk, K. (2013). Inteligencja emocjonalna i system wartości małżonków a ich komunikacja interpersonalna, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(13), 72-101.
Bandler, R., Grinder, J., Satir, V. (1999). Zmieniamy się wraz z rodzinami, Gdańsk: GWP.
Banes, H.L., Olson, D.H. (1985). Parent-Adolescent Communication and the Circumplex Model, Child Development, 56, 2, 438-447, doi: https://doi.org/10.2307/1129732 .
Barry, C.M., Padilla‐Walker, L.M., Madsen, S.D., Nelson, L.J. (2007). The impact of maternal relationship quality on emerging adults’ prosocial tendencies: Indirect effects via regulation of prosocial values, Journal of Youth and Adolescence, 36, 581– 591.
Bernacka, R., Pufal-Struzik, I., Zieja, A. (2019). Jakość komunikacji między rodzicami i dziećmi w różnym stopniu zaangażowanymi w agresję elektroniczną, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2 (38), 282-298.
Bilsky, W., Schwartz, S. H. (1994). Values and personality, European Journal of Personality, 8(3), 163–181, doi: https://doi.org/10.1002/per.2410080303.
Błażek, M., Kaźmierczak, M. (2009). Struktura rodziny pochodzenia a inteligencja emocjonalna jednostki, (w:) T. Rostowska (red.), Psychologia rodziny. Małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań, (302-317), Warszawa: Difin.
Bojanowska, A., Piotrowski, K. (2018). Values and psychological well-being among adolescents - are some values „healthier” than others?, European Journal of Developmental Psychology, 16, 4, 402-416, doi: https://doi.org/10.1080/17405629.2018.1438257.
Bradshaw, J. (1994). Zrozumieć rodzinę. Rewolucyjna doga do odnalezienia samego siebie, Warszawa: IPZiT.
Braun-Gałkowska, M. (2010). Dialog w rodzinie, Pedagogia Christiana, 1/25, 161-173.
Brière, F.N., Archambault, K., Janosz,M. (2013). Reciprocal Prospective Associations between Depressive Symptoms and Perceived Relationship with Parents in Early Adolescence, Canadian Journal of Psychiatry, 58(3), 169-173, doi: https://doi.org/10.1177/070674371305800307.
Cieciuch, J. (2013). Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości, Warszawa: Liberi Libri.
Cieciuch, J, Schwartz, S.H. (2018). Pomiar wartości w kołowym modelu Schwartza, (w:) H. Gasiul (red.), Metody badania emocji i motywacji, (307-334), Warszawa: Difin.
Clark, R.D., Shields, G. (1997). Family Communication and Delinquency, Adolescence, 32, 81-92.
Czerwińska-Jasiewicz, M. (2020). System wartości człowieka w ciągu życia, (w:) H. Liberska, J. Trempała (red.), Psychologia wychowania. Wybrane problemy, (145-151), Warszawa: PWN.
Davidson, T.M., Cardemil, E.V. (2008). Parent-Child Communication and Parental Involvement in Latino Adolescents, The Journal of Early Adolescence, 29, 1, 99-121, doi: https://doi.org/10.1177/0272431608324480.
Duriez, B., Soenens, B., Vansteenkiste, M. (2007). In search of the antecedents of adolescent authoritarianism: the relative contribution of parental goal promotion and parenting style dimensions, European Journal of Personality, 21, 507–527.
Furmanek, W. (1995). Człowiek – człowieczeństwo – wychowanie (wybrane problemy pedagogiki personalistycznej), Rzeszów: Wydawnictwo Oświatowe FOSZE.
Gwiazdowska-Stańczak, S. (2018). Postrzeganie własnej rodziny przez adolescentów, Studia Pedagogiczne, 32, 193-210.
Harwas-Napierała, B. (2006). Komunikacja w rodzinie ujmowanej jako system w relacji rodzice – dzieci, Obrazy życia rodzinnego z perspektywy interdyscyplinarnej. Roczniki Socjologii Rodziny, 17, 221-233.
Harwas-Napierała, B. (2015). Dojrzałość osobowa dorosłych jako czynnik chroniący rodzinę, Czasopismo Psychologiczne, 21,1, 47-52, doi: https://doi.org/10.14691/CPPJ.21.1.47.
Hillaker, B., Brophy-Herb, H.E., Villarruel, F.A., Haas, B.E. (2008). The contributions of parenting to social competencies and positive values in middle school youth: positive family communication, maintaining standards, and supportive family relationships, Family Relations, 57, 597-601, doi: https://doi.org/10.1111/j.1741-3729.2008.00525.x.
Hogg, T., Blau, M. (2015). Język rodziny, Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal sp. z o.o.
Janke, A. W., Kawula, S. (2004). Polimorficzność i komplementarność badań nad współczesną rodziną, (w:) S. Kawula, J. Brągiel, A. W. Janke (red.), Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki, (21-46), Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Jezierska-Wiejak, E. (2013). Rodzina jako międzypokoleniowa płaszczyzna transmisji wartości, Wychowanie w Rodzinie, 2, 285-299, doi: 10.23734/wwr20132.285.299.
Kawula, S. (2004). Mozaikowość i koloryt współczesnej rodziny. Szkic do portretu, (w:) S. Kawula, J. Brągiel, A. W. Janke (red.), Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki, (359-391) , Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Knafo, A., Schwartz, S.H. (2003). Parenting and Adolescents' Accuracy in Perceiving Parental Values, Child Development, 74 (2), 595-611, doi: https://doi.org/10.1111/1467-8624.7402018
Koprowicz, A., Gumowska, I., Piotrów, E. (2018). Percepcja rodzin generacyjnych o różnej strukturze u kobiet i mężczyzn w okresie późnej adolescencji. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2 (34), 207-226.
Kozłowska, M. (2010). Style przywiązania a preferencje wartości we wczesnej dorosłości, Psychologia Rozwojowa, 2 (15), 77-88.
Kozłowski, P. (2017). Wpływ terapii kognitywno-behawioralnej na wartości, cele i plany życiowe młodzieży zagrożonej społecznym nieprzystosowaniem, (w:) I. Mudrecka (red.), Teoretyczne i metodologiczne aspekty resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie, (153-170), Warszawa: Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych.
Kreppner, K. (1996). Communication behavior between parents and their adolescent children and correlation with indicators of self concept, Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie, 45(3-4), 130-47.
Laursen, B., Collins, W.A. (2004). Parent-child communication during adolescence, (w:) A.L. Vangelisti (red.), Handbook of family communication, (333-348), Erlbaum Editors.
Lewandowska-Walter, A. (2014). Transmisja wartości w rodzinie, (w:): A. M. Zawadzka, M. Niesiobędzka, D. Godlewska-Werner (red.), Kultura konsumpcji –wartości, cele, dobrostan. Psychologiczne aspekty zjawiska, (59-77), Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Filomatów.
Lindeman, M., Verkasalo, M. (2005). Measuring Values With the Short Schwartz’s Value Survey, Journal of Personality Assessment, 85(2), 170–178.
Margasiński, A. (2013). Skale Oceny Rodziny. Polska adaptacja FACES IV Davida H. Olsona. Podręcznik, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Napora, E. (2013). Komunikowanie się matek z dorastającymi dziećmi w rodzinach o rożnej strukturze: perspektywa dorastającego, Psychologia Rozwojowa, 18, 1, 45-56, doi: https://doi.org/10.4467/20843879PR.13.003.1015
Nowak, S. (2011). System wartości społeczeństwa polskiego, Studia Socjologiczne, 1, 261-278.
Obuchowska, I. (1982). Psychologiczne aspekty dojrzewania, (w:) A. Jaczewski, B. Woynarowska (red.), Dojrzewanie, (131-206), Warszawa: WSiP.
Okoniewska, E. (2019). Psychologiczne decyzje podejmowania pracy poniżej swoich kwalifikacji w kontekście wartości, Kultura i Wartości, 27, 213-233.
Oleszkowicz, A., Senejko, A. (2013). Psychologia dorastania. Zmiany rozwojowe w dobie globalizacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Plopa, M. (2004). Psychologia rodziny – teoria i badania, Elbląg: Wydawnictwo Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej.
Padilla-Walker, L. M., Carlo, G. (2007). Personal values as a mediator between parent and peer expectations and adolescent behaviors, Journal of Family Psychology, 21(3), 538–541.
Radochoński, M. (2007). Transgeneracyjny mechanizm przenoszenia zachowań dewiacyjnych w rodzinie, (w:) U. Gruca-Miąsik (red.), Dziecko i rodzina. Społeczne powinności opieki i wychowania, (18-25), Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Rostowska, T. (2001). System wartości rodziców i dzieci jako zadanie rozwojowe, (w:) D. Biela (red.), Rodzina: źródło życia i szkoła miłości, (217-230), Lublin: TN KUL.
Rostowska, T. (2008). Rodzina jako źródło doświadczeń indywidualnych człowieka, (w:) H. Wrona-Polańska, G. Rudkowska, L. Wrona (red.), Człowiek, rodzina, kultura. Szkice psychologiczne, (8-20), Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Rozenbajger, M. (2017). Polish Social Gerontology Journal, 2(14), 68-85.
Róg, A., Orzechowska, M. (2004). Wychowanie do wartości, Edukacja i Dialog, 5, 11-18.
Rudy, D., Grusec, J.E. (2001). Correlates of Authoritarian Parenting in Individualist and Collectivist Cultures and Implications for Understanding the Transmission of Values, Journal of Cross-Cultural Psychology, 32(2):202-212, doi: https://doi.org/10.1177/0022022101032002007.
Santi, E.A. (2020). Moral Develompment and moral values in adolescence, International Journal of Educational Sciences, 3, 28-36.
Satir, V. (2000a). Rodzina. Tu powstaje człowiek, Gdańsk: GWP.
Satir., V. (2000b). Terapia rodziny, Gdańsk: GWP.
Schwartz, S. H., Bilsky, W. (1987). Toward a universal psychological structure of human values, Journal of Personality and Social Psychology, 53(3), 550–562, doi: https://doi.org/10.1037/0022-3514.53.3.550
Schwartz, S. H. (1992). Universals in the Content and Structure of Values: Theory and Empirical Tests in 20 Countries, (w:) M.P. Zanna (red.), Advances in Experimental Social Psychology, Vol. 25, (1–65), New York: Academic Press.
Schwartz, S. H. (2003). A Proposal for Measuring Value Orientations across Nations. Chapter 7 in the Questionnaire Development Package of the European Social Survey. Pobrano z: http://www.europeansocialsurvey.org/index.php?option=com_docman&task=doc_view&gid=126&Itemid=80. Dostęp: 23.03.2021.
Schwartz, S. H., Rubel-Lifschitz, T. (2009). Cross-national variation in the size of sex differences in values: Effects of gender equality. Journal of Personality and Social Psychology, 97(1), 171–185, doi: https://doi.org/10.1037/a0015546.
Skrzypniak, R. (2001). Transmisja międzypokoleniowa wartości wychowawczych w rodzinie, Rodzina w czasach przemian. Roczniki Socjologii, 13, 149-160.
Szymczyk, L. (2009). Dziecko w kręgu wartości rodzinnych, Nauczyciel i Szkoła, 3-4 (44-45), 43-52.
Thoyibah, Z., Nurjannah, I., Sumarni, D. (2017). Correlation Between Family Communication Patterns and Juvenile Delinquency in Junior High School, Belitung Nursing Journal, 3(4), 297-306, doi: https://doi.org/10.33546/bnj.114.
Wnuk, M., Marcinkowski, J. T. (2010). Rola wartości dla poczucia sensu życia oraz satysfakcji z życia studentów, Problemy Higieny i Epidemiologii, 91(3), s. 458-462.
Wojciszke, B. (2011). Psychologia społeczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Wojciszke, B., Mikiewicz, A. (2003). Nacisk rodziców na moralność i sprawność w wychowaniu chłopców i dziewcząt, Przegląd Psychologiczny, 46,4, s. 425-439.
Vaccari, C., Marschark, M. (1997). Communication between Parents and Deaf Children: Implicationfor Social-emotional Development, Journal of Child Psychology and Psychiatry, 38, 7, 793-801.
Vasilets, N. (2015). The impact of father’s and mother’s values on the formation of values of adolescents, Historical and Social Educational Ideas, 7, 1, 236-238.
Yasuma, N., Watanabe, K., Matsunga, A., Nishi, D., Kawakami, N. (2019). Personal values in adolescence and suicidality: a cross-sectional study based on retrospective recall, BMC Psychiatry, 19, doi: https://doi.org/10.1186/s12888-019-2194-4.
Bandler, R., Grinder, J., Satir, V. (1999). Zmieniamy się wraz z rodzinami, Gdańsk: GWP.
Banes, H.L., Olson, D.H. (1985). Parent-Adolescent Communication and the Circumplex Model, Child Development, 56, 2, 438-447, doi: https://doi.org/10.2307/1129732 .
Barry, C.M., Padilla‐Walker, L.M., Madsen, S.D., Nelson, L.J. (2007). The impact of maternal relationship quality on emerging adults’ prosocial tendencies: Indirect effects via regulation of prosocial values, Journal of Youth and Adolescence, 36, 581– 591.
Bernacka, R., Pufal-Struzik, I., Zieja, A. (2019). Jakość komunikacji między rodzicami i dziećmi w różnym stopniu zaangażowanymi w agresję elektroniczną, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2 (38), 282-298.
Bilsky, W., Schwartz, S. H. (1994). Values and personality, European Journal of Personality, 8(3), 163–181, doi: https://doi.org/10.1002/per.2410080303.
Błażek, M., Kaźmierczak, M. (2009). Struktura rodziny pochodzenia a inteligencja emocjonalna jednostki, (w:) T. Rostowska (red.), Psychologia rodziny. Małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań, (302-317), Warszawa: Difin.
Bojanowska, A., Piotrowski, K. (2018). Values and psychological well-being among adolescents - are some values „healthier” than others?, European Journal of Developmental Psychology, 16, 4, 402-416, doi: https://doi.org/10.1080/17405629.2018.1438257.
Bradshaw, J. (1994). Zrozumieć rodzinę. Rewolucyjna doga do odnalezienia samego siebie, Warszawa: IPZiT.
Braun-Gałkowska, M. (2010). Dialog w rodzinie, Pedagogia Christiana, 1/25, 161-173.
Brière, F.N., Archambault, K., Janosz,M. (2013). Reciprocal Prospective Associations between Depressive Symptoms and Perceived Relationship with Parents in Early Adolescence, Canadian Journal of Psychiatry, 58(3), 169-173, doi: https://doi.org/10.1177/070674371305800307.
Cieciuch, J. (2013). Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości, Warszawa: Liberi Libri.
Cieciuch, J, Schwartz, S.H. (2018). Pomiar wartości w kołowym modelu Schwartza, (w:) H. Gasiul (red.), Metody badania emocji i motywacji, (307-334), Warszawa: Difin.
Clark, R.D., Shields, G. (1997). Family Communication and Delinquency, Adolescence, 32, 81-92.
Czerwińska-Jasiewicz, M. (2020). System wartości człowieka w ciągu życia, (w:) H. Liberska, J. Trempała (red.), Psychologia wychowania. Wybrane problemy, (145-151), Warszawa: PWN.
Davidson, T.M., Cardemil, E.V. (2008). Parent-Child Communication and Parental Involvement in Latino Adolescents, The Journal of Early Adolescence, 29, 1, 99-121, doi: https://doi.org/10.1177/0272431608324480.
Duriez, B., Soenens, B., Vansteenkiste, M. (2007). In search of the antecedents of adolescent authoritarianism: the relative contribution of parental goal promotion and parenting style dimensions, European Journal of Personality, 21, 507–527.
Furmanek, W. (1995). Człowiek – człowieczeństwo – wychowanie (wybrane problemy pedagogiki personalistycznej), Rzeszów: Wydawnictwo Oświatowe FOSZE.
Gwiazdowska-Stańczak, S. (2018). Postrzeganie własnej rodziny przez adolescentów, Studia Pedagogiczne, 32, 193-210.
Harwas-Napierała, B. (2006). Komunikacja w rodzinie ujmowanej jako system w relacji rodzice – dzieci, Obrazy życia rodzinnego z perspektywy interdyscyplinarnej. Roczniki Socjologii Rodziny, 17, 221-233.
Harwas-Napierała, B. (2015). Dojrzałość osobowa dorosłych jako czynnik chroniący rodzinę, Czasopismo Psychologiczne, 21,1, 47-52, doi: https://doi.org/10.14691/CPPJ.21.1.47.
Hillaker, B., Brophy-Herb, H.E., Villarruel, F.A., Haas, B.E. (2008). The contributions of parenting to social competencies and positive values in middle school youth: positive family communication, maintaining standards, and supportive family relationships, Family Relations, 57, 597-601, doi: https://doi.org/10.1111/j.1741-3729.2008.00525.x.
Hogg, T., Blau, M. (2015). Język rodziny, Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal sp. z o.o.
Janke, A. W., Kawula, S. (2004). Polimorficzność i komplementarność badań nad współczesną rodziną, (w:) S. Kawula, J. Brągiel, A. W. Janke (red.), Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki, (21-46), Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Jezierska-Wiejak, E. (2013). Rodzina jako międzypokoleniowa płaszczyzna transmisji wartości, Wychowanie w Rodzinie, 2, 285-299, doi: 10.23734/wwr20132.285.299.
Kawula, S. (2004). Mozaikowość i koloryt współczesnej rodziny. Szkic do portretu, (w:) S. Kawula, J. Brągiel, A. W. Janke (red.), Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki, (359-391) , Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Knafo, A., Schwartz, S.H. (2003). Parenting and Adolescents' Accuracy in Perceiving Parental Values, Child Development, 74 (2), 595-611, doi: https://doi.org/10.1111/1467-8624.7402018
Koprowicz, A., Gumowska, I., Piotrów, E. (2018). Percepcja rodzin generacyjnych o różnej strukturze u kobiet i mężczyzn w okresie późnej adolescencji. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2 (34), 207-226.
Kozłowska, M. (2010). Style przywiązania a preferencje wartości we wczesnej dorosłości, Psychologia Rozwojowa, 2 (15), 77-88.
Kozłowski, P. (2017). Wpływ terapii kognitywno-behawioralnej na wartości, cele i plany życiowe młodzieży zagrożonej społecznym nieprzystosowaniem, (w:) I. Mudrecka (red.), Teoretyczne i metodologiczne aspekty resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie, (153-170), Warszawa: Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych.
Kreppner, K. (1996). Communication behavior between parents and their adolescent children and correlation with indicators of self concept, Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie, 45(3-4), 130-47.
Laursen, B., Collins, W.A. (2004). Parent-child communication during adolescence, (w:) A.L. Vangelisti (red.), Handbook of family communication, (333-348), Erlbaum Editors.
Lewandowska-Walter, A. (2014). Transmisja wartości w rodzinie, (w:): A. M. Zawadzka, M. Niesiobędzka, D. Godlewska-Werner (red.), Kultura konsumpcji –wartości, cele, dobrostan. Psychologiczne aspekty zjawiska, (59-77), Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Filomatów.
Lindeman, M., Verkasalo, M. (2005). Measuring Values With the Short Schwartz’s Value Survey, Journal of Personality Assessment, 85(2), 170–178.
Margasiński, A. (2013). Skale Oceny Rodziny. Polska adaptacja FACES IV Davida H. Olsona. Podręcznik, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Napora, E. (2013). Komunikowanie się matek z dorastającymi dziećmi w rodzinach o rożnej strukturze: perspektywa dorastającego, Psychologia Rozwojowa, 18, 1, 45-56, doi: https://doi.org/10.4467/20843879PR.13.003.1015
Nowak, S. (2011). System wartości społeczeństwa polskiego, Studia Socjologiczne, 1, 261-278.
Obuchowska, I. (1982). Psychologiczne aspekty dojrzewania, (w:) A. Jaczewski, B. Woynarowska (red.), Dojrzewanie, (131-206), Warszawa: WSiP.
Okoniewska, E. (2019). Psychologiczne decyzje podejmowania pracy poniżej swoich kwalifikacji w kontekście wartości, Kultura i Wartości, 27, 213-233.
Oleszkowicz, A., Senejko, A. (2013). Psychologia dorastania. Zmiany rozwojowe w dobie globalizacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Plopa, M. (2004). Psychologia rodziny – teoria i badania, Elbląg: Wydawnictwo Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej.
Padilla-Walker, L. M., Carlo, G. (2007). Personal values as a mediator between parent and peer expectations and adolescent behaviors, Journal of Family Psychology, 21(3), 538–541.
Radochoński, M. (2007). Transgeneracyjny mechanizm przenoszenia zachowań dewiacyjnych w rodzinie, (w:) U. Gruca-Miąsik (red.), Dziecko i rodzina. Społeczne powinności opieki i wychowania, (18-25), Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Rostowska, T. (2001). System wartości rodziców i dzieci jako zadanie rozwojowe, (w:) D. Biela (red.), Rodzina: źródło życia i szkoła miłości, (217-230), Lublin: TN KUL.
Rostowska, T. (2008). Rodzina jako źródło doświadczeń indywidualnych człowieka, (w:) H. Wrona-Polańska, G. Rudkowska, L. Wrona (red.), Człowiek, rodzina, kultura. Szkice psychologiczne, (8-20), Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Rozenbajger, M. (2017). Polish Social Gerontology Journal, 2(14), 68-85.
Róg, A., Orzechowska, M. (2004). Wychowanie do wartości, Edukacja i Dialog, 5, 11-18.
Rudy, D., Grusec, J.E. (2001). Correlates of Authoritarian Parenting in Individualist and Collectivist Cultures and Implications for Understanding the Transmission of Values, Journal of Cross-Cultural Psychology, 32(2):202-212, doi: https://doi.org/10.1177/0022022101032002007.
Santi, E.A. (2020). Moral Develompment and moral values in adolescence, International Journal of Educational Sciences, 3, 28-36.
Satir, V. (2000a). Rodzina. Tu powstaje człowiek, Gdańsk: GWP.
Satir., V. (2000b). Terapia rodziny, Gdańsk: GWP.
Schwartz, S. H., Bilsky, W. (1987). Toward a universal psychological structure of human values, Journal of Personality and Social Psychology, 53(3), 550–562, doi: https://doi.org/10.1037/0022-3514.53.3.550
Schwartz, S. H. (1992). Universals in the Content and Structure of Values: Theory and Empirical Tests in 20 Countries, (w:) M.P. Zanna (red.), Advances in Experimental Social Psychology, Vol. 25, (1–65), New York: Academic Press.
Schwartz, S. H. (2003). A Proposal for Measuring Value Orientations across Nations. Chapter 7 in the Questionnaire Development Package of the European Social Survey. Pobrano z: http://www.europeansocialsurvey.org/index.php?option=com_docman&task=doc_view&gid=126&Itemid=80. Dostęp: 23.03.2021.
Schwartz, S. H., Rubel-Lifschitz, T. (2009). Cross-national variation in the size of sex differences in values: Effects of gender equality. Journal of Personality and Social Psychology, 97(1), 171–185, doi: https://doi.org/10.1037/a0015546.
Skrzypniak, R. (2001). Transmisja międzypokoleniowa wartości wychowawczych w rodzinie, Rodzina w czasach przemian. Roczniki Socjologii, 13, 149-160.
Szymczyk, L. (2009). Dziecko w kręgu wartości rodzinnych, Nauczyciel i Szkoła, 3-4 (44-45), 43-52.
Thoyibah, Z., Nurjannah, I., Sumarni, D. (2017). Correlation Between Family Communication Patterns and Juvenile Delinquency in Junior High School, Belitung Nursing Journal, 3(4), 297-306, doi: https://doi.org/10.33546/bnj.114.
Wnuk, M., Marcinkowski, J. T. (2010). Rola wartości dla poczucia sensu życia oraz satysfakcji z życia studentów, Problemy Higieny i Epidemiologii, 91(3), s. 458-462.
Wojciszke, B. (2011). Psychologia społeczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Wojciszke, B., Mikiewicz, A. (2003). Nacisk rodziców na moralność i sprawność w wychowaniu chłopców i dziewcząt, Przegląd Psychologiczny, 46,4, s. 425-439.
Vaccari, C., Marschark, M. (1997). Communication between Parents and Deaf Children: Implicationfor Social-emotional Development, Journal of Child Psychology and Psychiatry, 38, 7, 793-801.
Vasilets, N. (2015). The impact of father’s and mother’s values on the formation of values of adolescents, Historical and Social Educational Ideas, 7, 1, 236-238.
Yasuma, N., Watanabe, K., Matsunga, A., Nishi, D., Kawakami, N. (2019). Personal values in adolescence and suicidality: a cross-sectional study based on retrospective recall, BMC Psychiatry, 19, doi: https://doi.org/10.1186/s12888-019-2194-4.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##plugins.generic.usageStats.noStats##