Keywords
integral development
values
school
student
How to Cite
Abstract
Formation, embedded in the very essence of human existence, is a dynamic and complex process that has long been the subject of philosophical and pedagogical reflection. Contemporary socio-cultural transformations and the growing challenges of modern civilization point to the need for a renewed examination of the aims and structure of formation. This article explores the notion of integral formation, understood as the comprehensive development of the human person in the fullness of their physical and psychological being – intellectual, emotional, social, spiritual, and religious. Such a holistic approach to human formation appears to offer an appropriate response to contemporary phenomena that contribute to the disintegration of both the individual and the community, such as individualism, consumerism, and the erosion of social bonds. A special role in the process of integral formation is attributed to the family and the school – particularly the Catholic school – which, through the affirmation of attitudes grounded in human dignity, community orientation, and axiological engagement based on Karol Wojtyła’s concept of adequate anthropology, supports the mutifaceted development of students. A practical model of integral formation is presented through the case of the Association of Friends of Catholic Schools (SPSK), illustrating specific didactic and formative solutions aimed at the integral development of students and the building of a value-based community.
References
Bartnik, Cz. (2005). Personalizm. Kraków: Oficyna Wydawnicza Czas.
Braun-Gałkowska, M. (2002). Psychoprofilaktyka życia rodzinnego, Kwartalnik Naukowy Małżeństwo i Rodzina, 2, 11-17.
Buk-Cegiełka, M.S. (2020). Przymioty osoby ludzkiej – implikacje dla edukacji wczesnoszkolnej. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 39(3), 11-22. https://doi.org/10.17951/LRP.2020.39.3.11-22
Buk-Cegiełka, M. (2019). Specyfika współpracy szkoły z rodzicami dzieci na pierwszym etapie edukacyjnym: Szanse – trudności – potrzeby. Studia Paedagogica Ignatiana, 22(1), 37-50. (From:) https://apcz.umk.pl/SPI/article/view/SPI.2019.1.002/17698 (access: 8.06.2025)
Cichosz, W. (2000). Wychowanie w szkole katolickiej. (In:) A. Sowiński, A. Dymer (eds.), Czy szkoła katolicka może ulegać postmodernizmowi?, 97-107, Szczecin: Centrum Edukacyjne Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej.
Chałas, K. (2018). Edukacja aksjologiczna i wychowanie ku wartościom podstawą budowania szkoły jako wspólnoty życia, pracy i służby, Prima Educatione, 2. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Dobek, A. (2008) Zasada pomocniczości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. (In:) M. Sadowski, P. Szymaniec (eds.), Państwo i zadania, 2, 155-168. Wrocław: Wrocławskie Studia Erazmańskie.
Dziubiński, Z. (2017). Sport w perspektywie św. Jana Pawła II i św. Jana Bosko. Warszawa: Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Salezjańska Organizacja Sportowa Rzeczypospolitej Polskiej.
Frankl, V.E. (2009). Człowiek w poszukiwaniu sensu. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Frankl, V.E. (2024). Psychoterapia na co dzień. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Geneja-Pietrzak, B.E. (2019). Personalistyczne ujęcie w wychowaniu „kładką” ku budowie kultury opartej na wartościach. Studia Paedagogica Ignatiana, 22(2), 217. https://doi.org/10.12775/SPI.2019.010
Granat, W. (2006). Osoba ludzka. Próba definicji. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Gutek, G.L. (2003). Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Hornik, P. (2024). Duchowość w logoterapii i analizie egzystencjalnej Viktora Emila Frankla. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 60(4), 119-131. https://doi.org/10.34766/fer.v60i4.1326
Jan Paweł II. (1981). Familiaris consortio: Adhortacja apostolska o zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym. Watykan: Libreria Editrice Vaticana.
Jan Paweł II. (1994a). List do Rodzin Ojca Świętego Jana Pawła II z 2 II 1994 r. „Gratissimum sane”.
Jan Paweł II. (1994b) Przemówienie do uczestników XIV Światowego Kongresu Szkół Katolickich, Rzym, 5 maja 1994. (In:) J. Poniewierski (ed.), Służyć wzrastaniu w prawdzie i miłości, 315-318. Kraków 2009: Wydawnictwo AA.
Jan Paweł II. (1979). Encyklika Jana Pawła II Redemptor hominis z 4 marca 1979 r. (In:) Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II. Kraków 2003.
Jan Paweł II. (1993). Veritatis splendor: Encyklika o niektórych podstawowych problemach nauczania moralnego Kościoła. Watykan: Libreria Editrice Vaticana.
Jan Paweł II. (1995). Encyklika Jana Pawła II Evangelium vitae − o wartości i nienaruszalności życia ludzkiego z 25 marca 1995 r. (In:) Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II. Kraków 2003.
Jan Paweł II. (1998). Encyklika Jana Pawła II Fides et ratio z 14 września 1998 r., (In:) Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II. Kraków 2003.
Jan Paweł II. (1999). List do artystów. Wrocław: Wydawnictwo TUM.
Katechizm Kościoła Katolickiego. (1994). Poznań: Wydawnictwo Pallotinum.
Kongregacja do Spraw Wychowania Katolickiego. (2009). List okólny do przewodniczących Konferencji Episkopatów na temat nauczania religii w szkole. (In:) J. Poniewierski (ed.), Służyć wzrastaniu w prawdzie i miłości, 495-505. Kraków: Wydawnictwo AA.
Kowalczyk, S. (2010). Elementy filozofii i teologii sportu. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Kraśniewska, J. (2021). Re-personalizaca podstawą resocjalizacji. (In:) B. Majerek, A. Domagała-Kręcioch (eds.), Kategorie (nie) obecne w edukacji. Wychowanie – kształcenie – rozwój, 47-59, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Kraśniewski, K. (2016). W stronę męskiej tożsamości. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(26), 21-33. (From:) https://fidesetratio.com.pl/ojs/index.php/FetR/article/view/723
Król, J. (2017). The present situation and the idea of personalistic education. Roczniki Teologiczne, 61(10), 21-34.
Łobacz, M. (2019). Istota wychowania integralnego w osobowym rozwoju człowieka. Roczniki Pedagogiczne, 11(1), 51-62. https://doi.org/10.18290/rped.2019.11.1-4
Maj, A. (2019). Duchowość w integralnej edukacji wczesnoszkolnej. Roczniki Pedagogiczne 12(2), 49-60.
Matyjas, B. (2020). Pedagogika rodziny. Aktualna problematyka i nowe obszary badawcze. Studia z Teorii Wychowania, 2(31), 81-98. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.3650
Molenda, M. (2010). Problemy współczesnej edukacji (z doświadczeń nauczyciela kształcenia zintegrowanego). Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne. 19, 187-196. (From:) https://bazhum.muzhp.pl/media/texts/studia-pedagogiczne-problemy-spoeczne-edukacyjne-i-artystyczne/2010-tom-19/studia_pedagogiczne_problemy_spoleczne_edukacyjne_i_artystyczne-r2010-t19-s187-196.pdf (dostęp 03.03.2025).
Mudyń, K. (2013). Jawne i niejawne wartości rodziców a wartości ich dorosłych dzieci. (In:) K. Mudyń (ed.), W poszukiwaniu międzypokoleniowej transmisji wzorców zachowań, postaw i wartości, 85-124. Kraków: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Musiał, E. (2019). Współpraca rodziców i nauczycieli czynnikiem warunkującym efektywność pracy szkoły (ze szczególnym uwzględnieniem edukacji wczesnoszkolnej) – perspektywa teoretyczna. Wychowanie w Rodzinie, 21(2), 257-271. https://doi.org/10.34616/wwr.2019.2.257.271
Musiał, E. (2024). Współpraca szkoły z rodzicami jako obszar (nie)skuteczności pedagogicznej – wyobrażenia studentów przygotowujących się do roli zawodowej nauczycieli edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Raport z badań wstępnych. Wychowanie w Rodzinie, 2. https://doi.org/0000-0001-7710-2265
Mruszczyk, M. (2010). Człowiek w „antropologii adekwatnej” Karola Wojtyły. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Niewęgłowski, J. (2005). Kościół i wychowanie: zarys problematyki. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 21, 453-460.
Nowak-Dziemianowicz, M. (2015). Polska szkoła i polski nauczyciel w procesie zmiany. Problemy i możliwości. Przegląd Badań Edukacyjnych, 2(19), 97. https://doi.org/10.12775/PBE.2014.024
Olbrycht, K. (2012). Wychowanie do wartości – w centrum aksjologicznych dylematów współczesnej edukacji. Paedagogia Christiana, 29(1), 89-104. https://doi.org/10.12775/PCh.2012.005
Oroń, M. (2024). Jan Paweł II – Papież kibic i miłośnik sportu. Watican News. (From:) https://www.vaticannews.va/pl/watykan/news/2024-07/jan-pawel-ii-papiez-kibic-i-milosnik-sportu.html (access: 03.03.2025).
Osewska, E. (2014). Wspólnota rodzinna w służbie wychowania, Family Forum, 4, 125-139.
Pius XI. (1929). Divini illius Magistri. O chrześcijańskim wychowaniu. (From:) https://www.ekai.pl/dokumenty/encyklika-divini-illius-magistri/ (dotęp: 5.01.2025).
Podstawy programowe kształcenia ogólnego, Dz. U. 1999, nr 14, poz. 129. (From:) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19990140129
Parzyszek, M., Gruca-Miąsik, U., Osewska, E., & Stala, J. (2024). The Basic Principles of Personalistic Pedagogy According to Joseph Ratzinger/Benedict XVI. The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II, 14(2), 147-162. https://doi.org/10.15633/pch.14210
Plopa, M. (2008). Psychologia rodziny. Teoria i badania. Kraków: Wyd. Impuls.
Płaziński, A. (2019). Rola szkoły katolickiej wobec wyzwań społeczeństwa ponowoczesnego. Chrysrtian Theology and Religion, 18(10), 147-156.
Pokrywka, M. (2001). Wezwanie do formacji sumienia w świetle nauczania Jana Pawła II, Roczniki Teologiczne, 3(48), 53-68.
Półtawska, W. (2011). Wychowanie seksualne częścią wychowania człowieka. (In:) F. Adamski (ed.), Wychowanie osobowe, 182-196, Kraków: Petrus.
Paweł VI. (1968). Humanae vitae: Encyklika o zasadach przekazywania życia ludzkiego. Acta Apostolicae Sedis, 60, 481-503.
Rochowicz, F. (2019). Sport i wartości w życiu Karola Wojtyły. Kurier Regionu Iławskiego. (From:) https://www.kurier-ilawski.pl/opinie/Rochowicz-Sport-i-wartosci-w-zyciu-Karola-Wojtyly-/5499 (access: 8.01.2025).
Rostańska, E. (2016). Wspólne dobro jako edukacyjna treść i działanie w kontekście encykliki Laudato si’. (In:) M. Borda, R. Ceglarek (eds.), Wybrane zagadnienia edukacji ekologicznej. Refleksje wokół encykliki Laudato Si, 99-114. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy w Krakowie.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego. (Dz. U. 1999, nr 14, poz. 129). (From:) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19990140129
Rumayor, M., Rodriguez-Pazos, G., & Fernández-Castiella, J. (2022). The Christian Personalism Inherited in Newman’s Educational Approach. Religious Education, 118(1), 69-81. https://doi.org/10.1080/00344087.2022.2135266
Rusiak, D. (2014). Postawy rodzicielskie rodziców a kształtowanie się tożsamości osób w okresie wczesnej dojrzałości. (In:) E. Topolowska, E. Skimina, S. Skrzek (eds.), Młoda Psychologia, Tom II. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Filomatów.
Ruczaj, J. (2020). Logoterapia w kontekście suicydologii: wykorzystanie logoteorii w wyjaśnianiu i prewencji samobójstw, cz. 1. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 44(4), 322-333. https://doi.org/10.34766/fetr.v44i4.420
Rynio, A. (2004). Integralne wychowanie w myśli Jana Pawła II. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Ryś, M. (2001). Systemy rodzinne. Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
Ryś, M. (2013). Doświadczane skutki wzrastania w rodzinie z problemem alkoholowym. Poczucie własnej wartości i relacje interpersonalne z najbliższymi u Dorosłych Dzieci Alkoholików – badania własne. (In:) W. Poleszak (ed.), Oblicza uzależnień. Terapia jako przywracanie wolności, 97-134, Lublin: Wydawnictwo Naukowe Innovatio Press.
Ryś, M. (2020). Poczucie własnej wartości i odporność psychiczna osób wzrastających w różnych systemach rodzinnych. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe UKSW.
Ryś, M., Krasowska, Z., Witerek, N. (2021). The feeling of being loved and the language of communication of young adults, Attachment styles in children. Attachment Styles in the Family of Origin (ASFO). Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 46(2), 222-260. https://doi.org/10.34766/fetr.v46i2.844
Ryś, M., Tataj-Puzyna, U. (2021). Życie i miłość są silniejsze od śmierci. Znaczenie postawy szacunku wobec życia w budowaniu cywilizacji miłości. (In:) E. Domagała-Zyśk, A. Borowicz, R. Kołodziejczyk, K. Martynowska (eds.) Oblicza życia, 196-216, Lublin: Wydawnictwo Naukowe KUL.
Satir, V. (2000). Rodzina. Tu powstaje człowiek. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Starnawski, W. (2020) Pedagogia osoby Jana Pawła II. Interpretacja egzystencjalna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Sadowski, M. (2010). Godność człowieka i dobro wspólne w papieskim nauczaniu społecznym (1878-2005). Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa: Wrocław.
Seul, A. (2017). Antropologiczno-kulturowy wymiar sportu w nauczaniu Jana Pawła II. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego: Seria Scripta Humana, 8, 213-229.
Sobór Watykański II. (1964). Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium”, 21 listopada 1964. (In:) Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Poznań 2002: Pallottinum.
Sobór Watykański II. (1965a). Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim „Gravissimum educationis”, 28 października 1965. (In:) Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 2002: Pallottinum.
Sobór Watykański II. (1965b). Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”, 7 grudnia 1965, (In:) Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 2002: Pallottinum.
Sozańska, E. (2014). Rodzina jako środowisko wychowania w wartościach. Łódzkie Studia Teologiczne, 23(3), 39-51.
Stepulak, M.Z. (2017). Specyfika życia szkolnego: szansa rozwojowa czy zagrożenie dla wszechstronnego rozwoju ucznia. (In:) Z.B. Gaś (ed.), Profilaktyka szkolna wobec wyzwań współczesności – koncepcje, badania, propozycje rozwiązań, 33-43, Lublin: Innovatio Press Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji w Lublinie.
Stokłosa, T. (2001). Koncepcja osoby w filozofii Tomasza z Akwinu. Studia Philosophiae Christianae, 37(1), 126-143.
Strużyńska, A. (2020). Rodzina jako podstawowe środowisko wychowawcze. (In:) J. Zimny (red.), Rodzina naturalna, duchowa, społeczna, 188-198, Wrocław: Akademia Wojsk Lądowych.
Szczukiewicz, P., & Solecki, R. (2023). Logoprophylaxis in the face of crisis of adolescence. Quarterly Journal Fides et Ratio, 56(4), 120-127. https://doi.org/10.34766/fetr.v56i4.1252
Szykuła, R. (2022). Logoterapia i analiza egzystencjalna. Teoria i praktyka. Warszawa: Eneteia Wydawnictwo szkolenia
Szymczyk, L. (2010). Rodzina jako wartość w wychowaniu dzieci w wieku przedszkolnym. (In:) M.E. Ruszel (ed.), Rodzina, Wartości, Przemiany, 71-83. Fundacja Uniwersytecka w Stalowej Woli.
Szymczyk, J. (2012). Elementy kultury i sportu z perspektywy aksjologii. W kręgu myśli Stanisława Kowalczyka. Roczniki Nauk Społecznych, 40(1), 81-106.
Śliwerski, B., Szkudlarek, T. (2009). Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Świętochowski, W. (2014). Rodzina w ujęciu systemowym. (In:) I. Janicka, H. Liberska (eds.), Psychologia rodziny, 21-46, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ustawa o stowarzyszeniach z dnia 7 kwietnia 1989 r. (Dz. U. 1989 Nr 20 poz. 104). (From:) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19890200104
Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (Dz. U. z 2024 r. poz. 750, 854, 1473 i 1933). (From:) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20240000750
Walęcka-Matyja, K.K. (2022). Family, material and worldview values and the process of intergenerational transmission. Quarterly Journal Fides et Ratio, 49(1), 53-66. https://doi.org/10.34766/fetr.v49i1.1046
Wojtyła, K. (1969). Osoba i czyn. Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne.
Wojtyła, K. (2021). Osoba i czyn. Wyd. 3. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Vitoria, L., Ramli, M., Johar, R., & Mawarpury, M. (2024). Key Influences on Students’ Academic Success: Insights from Scholarly Research. Journal of Educational Management and Learning, 2(1), 9-19. https://doi.org/10.60084/jeml.v2i1.164
Verhoef, M., & Badley, K. (2021). Reimagining character formation in the Christian university in challenging times. International Journal of Christianity & Education, 25(3), 265-276. https://doi.org/10.1177/20569971211008947