Abstract
Writing this article was inspired by the words of John Paul II spoken during his third pilgrimage to Poland, which concerned parental responsibility for life, for love, for upbringing and which were reinforced with the statement that a man should be the first to undertake this responsibility. This study is aimed at presenting some selected elements of the teaching of the Catholic Church regarding the responsibility of men, as well as at considering the Church’s position on defining a man in the context of his fundamental role, which is fatherhood. The source literature of this text consists of selected documents of the Catholic Church. The available studies on the indicated subject were also analyzed. On the basis of the conducted research, it can be concluded that the teaching of the Catholic Church draws attention to the divine origin of the human and treats parenthood as an area of special cooperation between the Creator and the creation. It is emphasized that human parenthood should be primarily responsible, therefore joint decisions of both spouses regarding procreation should be made freely and thoughtfully. A mature man is aware of his responsibility for building a world in accordance with the Creator’s intention, and therefore he does not agree to any form of depriving marital coexistence of the double sign: of strengthening the mutual bond and of procreation. A man’s responsibility for life is most strongly expressed through his opposition to any actions that violate human dignity in such a delicate area as procreation of life. In the context of a man’s responsibility for upbringing, it should be stated that healthy fatherhood consists in conscious, permanent building of relationships first with the wife and then with the child. A man should actively participate in the child’s life with true commitment. The education of successive generations of men requires the visible presence of a man-husband-father in the family, who does not liberate himself from his male obligations by reckless shifting them to a woman-wife-mother, but brings to the family all the features and behaviour patterns of a mature and responsible man, such as self-control, constant work on his own character and setting high requirements for himself. The undertaken issues seem particularly important from the perspective of the human being, whose one of the most important characteristics is development, permanent maturation to new challenges. Due to the unchangeable human nature, it can be said that the teaching of the Catholic Church on male responsibility remains valid despite the changing living conditions of successive generations.
References
Anderson, R.T. (2021). Kiedy Harry stał się Sally. Przemyślenia w czasach transpłciowości. Warszawa: Wydawnictwo WEI.
Augustyn, J. (2009). Ojcostwo. Aspekty pedagogiczne i duchowe. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Augustyn, J. (2011). Dzieci już są ludźmi. O tym, jak ojcowie winni traktować uczucia swoich dzieci. (In:) D. Kornas-Biela (ed.), Ojcostwo wobec wyzwań współczesności, 123-132, Lublin: Fundacja Cyryla i Metodego.
Bassa, B. (2015). Odkryć piękno męskości i kobiecości. (In:) I. Grochowska, P. Mazanka (eds.), Szczęśliwe małżeństwo i rodzina, 29-45, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Bejma, U. (2015). Ideologia radykalnego feminizmu zagrożeniem dla rodziny. (In:) W. Majkowski (ed.), Rodzina: dobro zagrożone, 155-176, Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów.
Benedykt XVI. (2012). Przemówienie Benedykta XVI podczas spotkania z kardynałami oraz pracownikami Kurii Rzymskiej i Gubernatoratu, Rzym, 21.02.2012. (From:) https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/speeches/2012/december/documents/hf_ben-xvi_spe_20121221_auguri-curia.html, (access: 13.04.2023).
Ekologia prokreacji. Vademecum, (2021). N. Ejtminowicz, K. Urban, A. Zięba (ed.), Kraków: Polskie Stowarzyszenie Obrońców Życia Człowieka.
Fijałkowski, W. (2001). Dwurodzicielstwo od poczęcia. Ojcostwo w kształtowaniu się nowego modelu człowieka. (In:) D. Kornas-Biela (ed.), Oblicza ojcostwa, 285-290, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Jan Paweł II, (1995). Encyklika Evangelium Vitae Ojca Świętego Jana Pawła II do biskupów, do kapłanów i diakonów, do zakonników i zakonnic, do katolików świeckich oraz do wszystkich ludzi dobrej woli o wartości i nienaruszalności życia ludzkiego, Katowice: Drukarnia Archidiecezjalna.
Jan Paweł II, (1997). Homilia w czasie Mszy św. odprawionej dla rodzin. Szczecin, 11.06.1987. (In:) Jan Paweł II: Pielgrzymki do Ojczyzny 1979, 1983, 1987, 1991, 1995, 1997. Przemówienia, homilie, 450-458, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Jan Paweł II, (1999). W trosce o godność rodziny, 1.12.1999. L’Osservatore Romano, wyd. polskie, 2000, nr 3, 43-44.
Jan Paweł II, (2000). Familiaris consortio. O zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie, Wrocław: Wydawnictwo TUM.
Jan Paweł II, (2004). Kultura odpowiedzialnego rodzicielstwa. Przesłanie do uczestników międzynarodowego sympozjum na temat „Naturalne metody regulowania poczęć i kultura życia”, Watykan, 28.01.2004. (From:) https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/przemowienia/npr_sympozjum_28012004.html, (access: 22.04.2023).
Jan Paweł II, (2020). Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Odkupienie ciała a sakramentalność małżeństwa, Kraków: Wydawnictwo AA.
Jan Paweł II, (2021). List do Rodzin Gratissimam sane, Wrocław: Wydawnictwo TUM.
Janas, M. (2022). Apostolstwo mężczyzny w życiu rodzinnym. Praca doktorska. (From:) http://bc.upjp2.edu.pl/dlibra/docmetadata?from=rss&id=5856, (access: 9.06.2023).
Jankowski, W. (1999). Odpowiedzialne rodzicielstwo. (In:) E. Ozorowski (ed.), Słownik małżeństwa i rodziny, 313-314, Warszawa-Łomianki: Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej, Fundacja Pomoc Rodzinie.
Katechizm Kościoła Katolickiego, (1994). Poznań: Pallottinum.
Kongregacja ds. Edukacji Katolickiej „Stworzył ich jako mężczyznę i kobietę” z myślą o drodze dialogu na temat kwestii gender w edukacji. (2019). (From:) https://episkopat.pl/wp-content/uploads/2019/07/StworzylIchJakoMezczyzneIKobiete.pdf, (access: 13.04.2023).
Kongregacja Nauki Wiary, (2004). List do biskupów Kościoła Katolickiego o współdziałaniu mężczyzny i kobiety w Kościele i świecie. Kraków: Wydawnictwo M.
Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes. (1967). Sobór Watykański II. Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, 537-620. Poznań: Pallottinum.
Korab, K. (2015). Powrót do aktywnego i odpowiedzialnego ojcostwa. (In:) I. Grochowska, P. Mazanka (eds.), Szczęśliwe małżeństwo i rodzina, 165-177. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Kornas-Biela, D. (2014). Ojciec w prenatalnym okresie życia dziecka. (In:) D. Kornas-Biela (ed.), Ojcostwo dzisiaj, 155-170. Lublin: Fundacja Cyryla i Metodego – Tato.Net.
Kornas-Biela, D. (2014). Wprowadzenie. (In:) D. Kornas-Biela (ed.), Ojcostwo dzisiaj, 6-14. Lublin: Fundacja Cyryla i Metodego – Tato.Net.
Lichtenberg-Kokoszka, E. (2010). Mężczyzna – ojciec dziecka w prenatalnym okresie życia. (In:) E. Głowacka-Sobiech, J. Gulczyńska (ed.), Mężczyzna w rodzinie i społeczeństwie – ewolucja ról w kulturze polskiej i europejskiej, T. II, Wiek XX, 165-173. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Ładyżyński, A. (2008). Męskość jako droga do ojcostwa. (In:) J. Augustyn (ed.), Duchowość mężczyzny, 145-158. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Majorczyk, M. (2013). Rola ojca w poglądach i planach życiowych młodych mężczyzn, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa.
Meissner, K.W. (2011). Kilka myśli o wychowaniu do ojcostwa. (In:) D. Kornas-Biela (ed.), Ojcostwo wobec wyzwań współczesności, 139-144. Lublin: Fundacja Cyryla i Metodego.
Mierzwiński, B. (1999). Mężczyzna istota nieznana. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”.
Nowak, M. (1999). Podstawy pedagogiki otwartej. Ujęcie dynamiczne w inspiracji chrześcijańskiej. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Olearczyk, T. (2011). Znaczenie ojca w życiu dziecka. (In:) D. Kornas-Biela (ed.), Ojcostwo wobec wyzwań współczesności, 87-92. Lublin: Fundacja Cyryla i Metodego.
Opozda, D. (2019). Wymiary wychowania w rodzinie. (In:) D. Opozda, M. Parzyszek (eds.), Wychowanie w rodzinie w wybranych zagadnieniach pedagogicznych, 31-60. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Ostrowska, K. (2004a). Odpowiedzialność. (In:) K. Ostrowska (ed.), Wychowanie do życia w rodzinie. Słownik pojęć, 22, Kraków: Wydawnictwo Rubikon.
Ostrowska, K. (2004b). Ojcostwo. (In:) K. Ostrowska (ed.), Wychowanie do życia w rodzinie. Słownik pojęć, 87-88. Kraków: Wydawnictwo Rubikon.
Paweł VI, (2013). Encyklika Ojca Świętego Pawła VI „Humanae Vitae” – o zasadach moralnych w dziedzinie przekazywania życia ludzkiego, Rzym, 25.07.1968. (In:) M. i M. Zimoń (eds.), Płodność. Powrót do źródeł, 179-207. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Inspiracje.
Pokrywka, M. (2010). Antropologiczne podstawy moralności małżeństwa i rodziny. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Półtawska, W. (2009). Dziecko owocem miłości. (In:) F. Adamski (ed.), Miłość. Małżeństwo. Rodzina, 223-251. Kraków: Petrus.
Półtawska, W. (2011). Przygotowanie do ojcostwa, Kilka myśli o wychowaniu do ojcostwa. (In:) D. Kornas-Biela (ed.), Ojcostwo wobec wyzwań współczesności, 133-137. Lublin: Fundacja Cyryla i Metodego.
Półtawska, W. (2018). Genealogia divina. Boże pochodzenie człowieka. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła.
Pulikowski, J. (2008). Dojrzałe ojcostwo szczytem karier męskich. (In:) J. Augustyn (ed.), Duchowość mężczyzny, 159-171. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Rynio, A. (2021). Wychowanie do odpowiedzialności. Studium teorii i praktyki pedagogiki integralnej. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Ryś, M. (2015). Miłość jako podstawa wspólnoty małżeńskiej, Ujęcie psychologiczne. (In:) I. Grochowska, P. Mazanka (eds.), Szczęśliwe małżeństwo i rodzina, 57-74. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Schwartländer, J. (2004). Odpowiedzialność jako podstawowe pojęcie filozoficzne. (In:) T. Filek (ed.), Filozofia odpowiedzialności XX wieku: teksty źródłowe, 173-185. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sławiński, S. (2014). Czy warto być mężczyzną?. (In:) D. Kornas-Biela (ed.), Ojcostwo dzisiaj, 45-52. Lublin: Fundacja Cyryla i Metodego – Tato.Net.
Sorkowicz, A. (2014). Polska rodzina i wychowanie w świetle nauczania Jana Pawła II. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
W obronie życia. Kompendium niezbędnej wiedzy. (2020). Biuro Analiz Centrum Życia i Rodziny, I. Mosakowska (ed.). Warszawa: Centrum Życia i Rodziny.
Wadowski, D. oprac. (2023). Postawy Polaków wobec rodzicielstwa i ojcostwa. Raport z badań. Lublin: Fundacja Cyryla i Metodego – Tato.Net.
Walaszczyk, M. (2015). Postawy wobec płodności. (In:) I. Grochowska, P. Mazanka (ed.), Szczęśliwe małżeństwo i rodzina, 103-111. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Wojtyła, K. (2015). Miłość i odpowiedzialność. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Zarębianka, Z. (2008). Mężczyzna jak(o) dziecko. Oblicza niedojrzałości: Piotruś Pan i Mały Książę. (In:) J. Augustyn (ed.), Duchowość mężczyzny, 252-263. Kraków: Wydawnictwo WAM.