Keywords
reasons for divorce
, growing in a divorced family
How to Cite
Abstract
Divorce causes irreparable harm to all involved but first of all to children and adolescents. Teenagers from fragile families receive less emotional support and parents’ engagement than their peers from always-married families. Empirical in its character paper presents issues concerning the development and growth of teenagers from broken families. This is a top problem in Polish reality, which results from various psychosocial and economic determinants of the present time. The newest public opinion research titled “Attitude towards divorces” indicated that more and more Polish people accept formal marriage dissolution than in previous years. The period of adolescence was characterized as a special stage in every person’s life which considerably influences functioning and psychological adaptation of an individual.
The first part of the article describes the father as a very important person for the development of children. Parental presence and father’s commitment to relationships with teenagers affect the proper growing into adulthood.
The second part of the paper presents disintegration of marital tie as a reason for divorce. It demonstrates the description of divorce as a process of a legal and psychosocial character. Divorce is also seen here as a phenomenon for a fatherhood crisis, which is becoming more and more common as well as a negative sign of the present times.
Personal research methodology was presented in the next part of the work. 190 girls from intact and non-intact families participated in empirical research. Respondents were learning at secondary school and technical institute in a big city in Poland. J.M. Sack’s and S. Levy’s The Sentence Completion Test was used (part: attitude towards father) in the research.
The ending of the paper shows the results of the conducted empirical research and the conclusions of a cognitive, practical and prophylactic character – the use of which may counteract the negative effects of teenagers’ growing up in broken family.
References
Amato P.R. (1994a), Father-child relations, mother – child relations, and offspring psychological well-being in early adulthood, Journal of Marriage and Family, nr 56(4), 1031-1042.
Amato P.R. (1994b), Life-span adjustment of children to their parents’ divorce, Future of Children. Children after Divorce, nr 4, 143-164.
Amato P.R. (2010), Research on divorce: Continuing trends and new developments, Journal of Marriage and Family, nr 72 (3), 650-666.
Amato P.R., Booth A., (1997), A generation at risk: Growing up in an era of family upheaval, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Amato P.R., Chedle J. (2005), The long reach of divorce: divorce and child well-being across three generations, Journal of Marriage and Family, nr 67, 192- 205.
Augustyn J., (1993), Integracja seksualna. Przewodnik w poznawaniu i kształtowaniu własnej seksualności, Kraków: Wydawnictwo M.
Augustyn J. (2018), Radość bycia ojcem dzisiaj, Obecni w religii, społeczeństwie, kulturze. Ojców nam potrzeba, nr 1 (35), s. 9-18.
Beisert M., Liberska H., Matuszewska M. (2001), Od konfliktu do rozwodu, (w:) Małżeństwo: męskość, kobiecość, miłość, konflikt, H. Liberska, M. Matuszewska (red.), s. 171-188, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Biller H.B., (1993), Fathers and families. Paternal factors in child development. Paternal factors in child development, London: Greenwood Publishing Group.
Boguszewski R. (2019a), Stosunek Polaków do rozwodów, Komunikat CBOS 7/2019.
Boguszewski R. (2019b), Rozwody w osobistych doświadczeniach Polaków, Komunikat CBOS 15/2019.
Braun-Gałkowska M., (2008), Psychologia domowa, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Braun-Gałkowska M. (1999), Mieć dziecko czy być matką, (w:) Oblicza macierzyństwa,
D. Kornas-Biela (red.), s. 67-74, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Buchanan Ch.M., Maccoby E.E., Dornbusch S.M. (1991), Caught Between Parents: Adolescents Experience in Divorced Homes, Child Development, nr 62 (5), 1011-1029.
Clarke-Stewart A., Brentano C., (2006), Divorce – causes and consequences, New Haven and London: Yale University Press.
Corneau G., (2016), Nieobecny ojciec, zagubiony syn, Warszawa: Wydawnictwo Zwierciadło.
Czerederecka A. (2010), Potrzeba profesjonalnej dyskusji na temat PAS, Psychiatria Polska, nr 1, s. 13-26.
Dąbrowska Z. (2003), Ojcostwo jako wartość. Studium empiryczne, Małżeństwo i rodzina, Pobrane z: www.psychologia.edu.pl, [dostęp: 1 III 2019].
Domagała-Zyśk E. (2001), Rola ojców w zapobieganiu niepowodzeniom szkolnym ich dzieci, (w:) Oblicza ojcostwa, D. Kornas-Biela (red.), s. 373-379, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Dutkiewicz K., Noińska D. (2009), Cierpienie dzieci rodziców rozwodzących się i rozwiedzionych, Nowiny Psychologiczne, nr 3/4, s. 25-36.
Fromm E., (1956/2014), O sztuce miłości, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Gardner R.A. (1999), Differentiating between parental alienation syndrome and bona FIDE abuse-neglect, American Journal of Family Therapy, nr 27 (2), . 97-107.
Gardner R.A. (2001), The parental alienation syndrome: sixteen years later, Academy Forum, nr 45 (1), 10-12.
Goldenberg H., Goldenberg I., (2006), Terapia Rodzin, Kraków: Wydawnictwo UJ.
Hetherington E.M., (1999), Coping with divorce, single parenting, and remarriage, Mahwah, NY: Erlbaum.
Hołtyń B., Gośka-Hołtyń P. (2016), Divorce – chosen consequences of divorce and factors supporting couples in staying together (an overview), (w:) Current psychosocial problems in traditional and novel approaches: Three worlds of human life, H. Liberska (red.), s. 39-49, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Horney K., (1937/2002), Neurotyczna osobowość naszych czasów, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Horney K., (1967/2003), Psychologia kobiety, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Kaja B.M., (1992), Rozwód w rodzinie a osobowość dziecka, Bydgoszcz: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
Kaja B.M., (2013), Małżeństwo, rodzina, rozwód, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Kernberg O.F., Selzer M.A., Koenigsberg H.W., Carr A.C., Appelbaum A.H., (2007), Psychodynamiczna terapia pacjentów borderline, Gdańsk: Wydawnictwo GWP.
Kornas-Biela D. (2001), Współczesny kryzys ojcostwa, (w:) Oblicza ojcostwa, D. Kornas–Biela (red.), s. 171-191, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kozak E. (2006), Ikona współczesnego ojcostwa, Edukacja i Dialog, nr 9 (182), s. 23-28.
Kornas-Biela D., (2002), Wokół początku życia ludzkiego, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Kurcbart A., (2011), Psychologiczny obraz ojca w biegu życia, Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Lachowska B. (1999), Samotne macierzyństwo, (w:) Oblicza macierzyństwa, D. Kornas-Biela (red.), s. 281-288, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Lamb M.E., (2010), The role of the father in child development, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
Ledwoch M. (2009), Doświadczanie utraty więzi w sytuacji rozwodu, (w:) Psychospołeczne konteksty doświadczania straty, S. Steuden, K. Janowski (red.), s. 143-149, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Liberska H. (2002), Rola identyfikacji z rodzicami dla rozwoju dziecka w okresie dojrzewania, Małżeństwo i Rodzina, nr1, s. 48-54.
McLanahan S., Tach L., Schneider D. (2013), The casual effects of father absence, Annual Review of Sociology, nr 39, 399-427.
Meissner K. (2001), Ojciec – potrzeby dziecka a wzorzec męskości, (w:) Oblicza ojcostwa,
D. Kornas-Biela (red.), s. 193-200, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Namysłowska I. (2011), Transformacja rodziny – przejawy i implikacje dla psychoterapii, Psychoterapia, nr 1 (156), s. 5-11.
Oleś M., Oleś P. (2001), Z psychologicznych aspektów ojcostwa, (w:) Oblicza ojcostwa,
D. Kornas-Biela (red.), s. 255-268, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Parol J. (2014), Piękno i siła macierzyństwa i ojcostwa. Sztuka w służbie rodzicielstwu, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, nr 4 (18), s. 108-124.
Plopa M., (2008), Psychologia rodziny: teoria i badania, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Plopa M. (2018), Rozwody we współczesnym świecie – perspektywa badań,
(w:) Społeczeństwo, kultura, wychowanie, J. Papież (red.), s. 90-103, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Pospiszyl K., (1980), Ojciec a rozwój dziecka, Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
Pospiszyl K., (1986), O miłości ojcowskiej, Warszawa: Instytut Wydawniczy CRZZ.
Pospiszyl K. (2001), O chronieniu więzi rodzinnych, które są siłą niezwykłą, Małżeństwo i Rodzina, nr 2, s. 9-13.
Pospiszyl K. (2004), Ojcostwo w życiu mężczyzny, Małżeństwo i Rodzina, nr 2 (10), s. 1-20.
Ryś M., (1994), Konflikty w rodzinie niszczą czy budują?, Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno–Pedagogicznej MEN.
Ryś M., (1999), Wychowanie do życia w rodzinie. Program dla szkół ponadpodstawowych, Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno–Pedagogicznej MEN.
Ryś M. (2011), Rules and principles of life in a dysfunctional family. The inquiry form to examine children’s roles in a family an alcohol abuse problem, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, nr 1 (5), s. 41-62.
Ryś M. (2015), Zagrożenie rodziny – alkoholizm, (w:) Rodzina: dobro zagrożone, W. Majkowski (red.), s. 85-126, Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów.
Ryś M. (2016a), Dysfunkcyjny system rodziny z problemem alkoholowym, (w:) W kierunku kultury bez przemocy, R. Wiśniewski, S. Zaręba, M. Zarzecki (red.), s. 95-121, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne.
Ryś M., (2016b), Odporność psychiczna osób wzrastających w różnych systemach rodzinnych, Warszawa: Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej.
Ryś M., (2017), Odporność psychiczna i relacje interpersonalne osób wzrastających w różnych systemach rodzinnych, Warszawa: Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej.
Sacks J.M., Levy S. (1950), The sentence completion test, (w:) Projective psychology – clinical approaches to the total personality, L. Edwin Abt, L. Bellak (red.), s. 357-402, NY: Knopf.
Senejko A., (2010), Obrona psychologiczna jako narzędzie rozwoju na przykładzie adolescencji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Steuden S. (1996), Psychologiczna analiza reakcji rodziców i ich dzieci w sytuacji rozwodowej, (w:) Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej dzieci i młodzieży,
E. Januszewska (red.), s. 69-87, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Straś-Romanowska M. (2016), Podmiot osobowy w świecie współczesnym, Psychologia Rozwojowa, nr 21 (2), s. 15-25.
Walesa Cz. (2001), Rola ojca w psychicznym rozwoju dziecka. Studium psychologiczne, (w:) Oblicza ojcostwa, D. Kornas-Biela (red.), s. 291-320, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Wallerstein J.S., Blakeslee S., (1996), Second Chances. Men, women and children a decade after divorce, NY: Houghton Miffin Company.
Weiner I., Greene R.L., (2017), Handbook of personality assessment, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
Ziemska M., (1979), Rodzina a osobowość, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.