Keywords
moral exemplar
education of youth
social learning theory
How to Cite
Abstract
This paper examines the role of moral exemplar of Maria Grzegorzewska in the education of teenagers in the contemporary society. It analyses her biography and moral compass exemplified as an apology of humanity from the perspective of virtue ethics. The way in which the influence of a moral exemplar is presented is aligned with social learning theory i.e. covers imitation, modelling and identification. It is confronted with the concept of modern education considering the stage of moral development of adolescents. The importance of Maria Grzegorzewska's moral compass as a potential exemplar is presented in the perspective of axiological atrophy of postmodern reality. A combination of apology of humanity and elementary virtues could provide an answer for particular development needs of adolescents navigating them in volatile reality.
References
Adler, R.B., Rosenfeld, L.B., Proctor, R.F. (2007), Relacje interpersonalne. Proces porozumiewania się, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Anscombe, G., E., M. (1958), Modern Moral Philosophy, Philosophy, 33(124), 1-19.
Comte-Sponville, A., Delumeau, J., Farge, A. (2008), Najpiękniejsza historia piękna, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Arska-Karyłowska, B. (1982), Kształtowanie zachowań prospołecznych u dzieci za pomocą modelowania, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Bakiera, L., Harwas-Napierała, B. (2016), Wzory osobowe w rozwoju człowieka, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Bandura, A. (1969), Social-Learning Theory of Identificatory Processes, (w:) Handbook of Socialization Theory and Research, D.A. Goslin (ed.), 213-262, Chicago: Rand McNally & Company.
Bandura, A. (1971), Social Learning Theory, New York: General Learning Press.
Bandura, A. (1973), Aggression. A social learning analysis, Oxford: Prentice-Hall Inc.
Bandura, A. (2007), Teoria społecznego uczenia się, Warszawa: WN PWN.
Buksik, D. (1997), Wybrane psychologiczne teorie rozwoju moralnego człowieka. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 13, 147-166.
Daszykowska, J., Rewera, M. (red.) (2010), Przemiany wartości i stylów życia w ponowoczesności, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Doroszewska, J. (1972), Drogi życia Marii Grzegorzewskiej, (w:) Maria Grzegorzewska. Materiały z sesji naukowej - 7. XI. 1969 r., J. Doroszewska, M., Falski, R. Wroczyński (red.), s. 5-23, Warszawa: Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia.
Dycht, M. (2006), Rozwój polskiej pedagogiki specjalnej, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Dyczewski, L. (1995), Kultura polska w procesie przemian, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Dyduch, E., Strączek, B. (2014), Pedeutologiczne i deontologiczne idee Marii Grzegorzewskiej, (w:) Idee Marii Grzegorzewskiej jako inspiracje rozwoju współczesnej pedagogiki specjalnej, E. Dyduch, A. Mikrut, J. Zielińska (red.), s. 121-129, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Dziedzic, S. (1972), Maria Grzegorzewska – twórca pedagogiki specjalnej w Polsce, (w:) Maria Grzegorzewska. Materiały z sesji naukowej – 7. XI. 1969 r., J. Doroszewska,
M., Falski, R. Wroczyński (red.), s. 48-62, Warszawa: Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia.
Gurycka, A. (1998), Wychowanie. Dynamika procesu wychowawczego, (w:) Encyklopedia psychologii, W. Szewczuk (red.), 1001-1005, Warszawa: Fundacja Innowacja.
Gruca-Miąsik, U. (2015), Rozumowanie moralne młodzieży, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Grzegorzewska, M. (1961), Nauczycielka, Życie Szkoły, 9, s. 2-5.
Grzegorzewska, M. (1964), Wybór pism, Warszawa: PWN.
Grzegorzewska, M. (1996), Listy do młodego nauczyciela, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej (WSPS).
Gwarecka, M. (1989), Z moich wspomnień o Marylce, (w:) Wspomnienia o Marii Grzegorzewskiej, U. Eckert, M. Gwarecka (red.), s. 66-67, Warszawa: Wydawnictwo WSPS.
Han-Ilgiewicz, N. (1989), Osobowość Marii Grzegorzewskiej, (w:) Wspomnienia o Marii Grzegorzewskiej, U. Eckert, M. Gwarecka (red.), s. 137-152, Warszawa: Wydawnictwo WSPS.
Hryniewicka, A. (2015), Maria Grzegorzewska: psychologia wobec niepełnosprawności, (w:) Najwybitniejsze kobiety w psychologii XX wieku, S. Volkman-Raue, H. E. Luck (red.), s. 341-359, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Jawor, A. (red.) (2013), Paradoksy ponowoczesności. O starciach płci, religii, tożsamości, norm i kultur, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej.
Kiciński, K. (2015), Wzór osobowy, (w:) Leksykon socjologii moralności, J. Mariański (red.),
s. 944-948, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Konarzewski, K. (1982), Podstawy teorii oddziaływań wychowawczych, Warszawa: PWN.
Lipkowski, O. (1972), Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, (w:) Maria Grzegorzewska. Materiały z sesji naukowej – 7. XI. 1969 r., J. Doroszewska, M., Falski, R. Wroczyński (red.), s. 76-89, Warszawa: Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia.
Łobocki, M. (2006), Wychowanie moralne w zarysie, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Mikrut, A. (2013), O poszanowaniu godności osób niepełnosprawnych idea a rzeczywistość, Pielęgniarstwo i zdrowie publiczne, 3(4), s. 385-391.
Nanni, C. (2009), Personalistyczny wymiar filozofii wychowania, (w:) Personalistyczny wymiar filozofii wychowania, A. Szudra, K. Uzar (red.), s. 67-85, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Obuchowska, I. (2009), Adolescencja, (w:) Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), s. 163-197, Warszawa: WN PWN.
Obuchowski, K. (1995), Przez galaktykę potrzeb. Psychologia dążeń ludzkich, Poznań: Zysk i S-ka.
Olbrycht, K. (2004), Miejsce koncepcji człowieka w edukacji ku wartościom, (w:) Edukacja ku wartościom, A. Szerląg (red.), s. 61-69, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Olbrycht, K. (2012), Wychowanie do wartości – w centrum aksjologicznych dylematów współczesnej edukacji, Pedagogia Christiana, 1(29), s. 89-104.
Olbrycht, K. (2014), O roli przykładu, wzoru, autorytetu i mistrza w wychowaniu osobowym, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Perkowska, M. (2015), Jan Władysław Dawid i jego koncepcja zdrowia dziecka, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna, XIV, 1, s. 11-25.
Reber, A.S., Reber, E.S. (2008), Słownik psychologii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Rubacha, K. (2006), Edukacja jako przedmiot pedagogiki i jej subdyscyplin, (w:) Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 1, Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), s. 21-33, Warszawa: WN PWN.
Saja, K. (2015), Etyka normatywna. Między konsekwencjalizmem a deontologią, Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Sareło, Z. (2004), Postmodernistyczny styl myślenia i życia, (w:) Źródła relatywizmu w nauce i kulturze XX wieku. Od teorii względności po postmodernizm, J.A. Majcherek (red.), s. 10-19, Kraków: Universitas.
Schaffer, H.R. (2010), Psychologia rozwojowa: podstawowe pojęcia, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Scheler, M. (1987), Formy wiedzy i kształcenia. Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, Warszawa: PWN.
Ślipko, T. (2009), Zarys etyki ogólnej, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Turner, J.S., Helms, D.B. (1999), Rozwój człowieka, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Zawieyski, J. (1971), Maria Grzegorzewska, Więź, 6 (158), s. 3-24.