Poczucie własnej skuteczności i lokalizacja kontroli zdrowia jako predyktory troski o zdrowie w grupie matek małych dzieci
pdf (Język Polski)

How to Cite

Rosińska, P. (2017). Poczucie własnej skuteczności i lokalizacja kontroli zdrowia jako predyktory troski o zdrowie w grupie matek małych dzieci. Quarterly Journal Fides Et Ratio, 32(4), 113-142. Retrieved from https://fidesetratio.com.pl/ojs/index.php/FetR/article/view/617
Keywords

Abstract

Purpose: The aim of this paper is to search for a correlation between self-efficacy, health locus of control and self-care for health, as well as determining the best predictors of self-care for health. Method: The independent variables were measured with the use of following methods: Generalized Self-Efficacy Scale by Schwartzer et al. and Multidimensional Health Locus of Control Scale by Wallston. The dependent variable was estimated with STOZ by Rosińska (self-care for health). The study was conducted in the group of 121 women. Results:

The result of the study has revealed positive correlations between the general level of care for health and its components: active attitude towards the mothers own health, their practical health and the following variables: self-efficacy, external  health locus of control- influence of others (or powerful others) and internal  health locus of control. The study has also indicated the negative correlations between self-care for health (in general and subscales) and external locus of  health control- influence of case (or chance externality). Models of linear regression were created to indicate the variables explaing the best way the subject’s self-care for health. Self-efficacy was proved as the strongest predictor almost in every model. Conclusions: The results of this research could be the basis for considerations about self-care condition in different groups of people.  Mothers with higher level of self-efficacy are more likely to provide  their children with such condition. It is also worth mentioning that responsability for our health, which is related to the belief  that our actions may influence our health condition (by choosing healthy activities) and are effective, is a crucial part of the health programs dedicated not only to the health risk groups.

 

pdf (Język Polski)

References

Bandura, A. (1992). Self-efficacy mechanism in psychobiologic functioning, (w:) R. Schwarzer (red.), Self efficacy: thought control of action, (355-394). Washinghton: Hemisphere.
Biernat, E., Poznańska, A., Gajewski, A. (2012). Determinanty prozdrowotnej aktywności fizycznej warszawskich nauczycieli. Przegląd Epidemiologiczny, 66,1.
Binkowska-Bury, M., Kruk, W., Szymańska, J., Marc, M., Penar-Zadarko, B., Wdowiak, L. (2010). Psychosocial factors and health-related behavior among students from South-East Poland. Annals of Agricultural and Environmental Medicine, 17(1), 107-13.
Bishop, G. (2000). Psychologia zdrowia. Wrocław: Wydawnictwo Astrum.
Borzucka-Sitkiewicz, K. (2005). Kształtowanie zachowań zdrowotnych młodzieży w procesie socjalizacji a styl życia w rodzinie (w rejonie górnośląskim). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Bulska, J. (2008). Zagrożenia zdrowia chorobami cywilizacyjnymi. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Bundek, N. I., Marks, G., Richardson, J.L. (1993). Role of health locus of control beliefs in cancer screening of elderly Hispanic women. Health Psychology, 12 (3), 193-199.
Chang, E. (2000). Perfectionism as a predictor of positive and negative psychological outcomes: Examining a mediation model in younger and older adults. Journal of Counseling Psychology, 47 (1), 18-26.
Chodkiewicz, J. (2005). Psychologia zdrowia. Wybrane zagadnienia. Łódź: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna.
Collins, Ch. (2007). Said Another Way. Nursing Forum, 42, 1, 39-44.
Cordain, L., Eaton, S. B. S.A., Mann, N., Lindeberg, S., Watkins, BA., O’Keefe JH., Brand-Miller J. (2005). Origins and evolution of the Western diet: health implications for the 21st century. The American Journal Of Clinical Nutrition, 81 (2), 341-54.
Crescioni, A.W., Ehrlinger, J., Alquist, J.L., Conlon, K. E., Baumeister, R.F., Schatschneider, Ch., Dutton, G.R. (2011). High trait self-control predicts positive health behaviors and success in weight loss. Journal of Health Psychology, 16, 750-759.
Fleig, L., Küper, C., Lippke, S.,Schwarzer, R., Wiedeman, A. (2015). Cross-behavior associations and multiple health behavior change: A longitudinal study on physical activity and fruit and vegetable intake. Journal of Health Psychology, 20, 5, 525-534. https://doi.org/10.1177/1359105315574951
Gacek M. (2007). Aktywność fizyczna w stylu życia dzieci w wieku 10-13 lat w środowisku małomiejskim. Kultura Fizyczna, 3-4, 16-18.
Gacek M. (2007).Wiedza i nawyki żywieniowe młodzieży średnich szkół technicznych. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, 4, 11-15.
Gale, C.R., Batty, G.D., Deary, I.J. (2008). Locus of Control at Age 10 Years and Health Outcomes and Behaviors at Age 30 Years: The 1970 British Cohort Study. Psychosomatic Medicine, 70, 4, 397-403.
Gniazdowski, A. (red.) (1990). Zachowania zdrowotne. Łódź: Wydawnictwo Instytutu Medycyny Pracy. Gromulska, L., Piotrowicz, M., Cianciara, D. (2009). Własna skuteczność w modelach zachowań zdrowotnych oraz w edukacji zdrowotnej. Przegląd Epidemiologiczny, 63, 427-432.
Grotz, M., Hapke, U., Lampert, T., Baumeister, H. (2011). Health locus of control and health behaviour: Results from a nationally representative survey. Psychology, Health and Medicine, 16, 2, 129-140.
Hallal, J. C. D. (1982). The Relationship of Health Beliefs, Health Locus of Control, and Self Concept to the Practice of Breast Self-Examination in Adult Women. Nursing Research, 31, 3, 137-142.
Heszen-Niejodek, I. (1998). Rozwój i Perspektywy Psychologii Zdrowia. Acta Universitatis Palackianae Olomucensis Facultas Philosophica Psychologica, 32. Varia Psychologica VIII, 47-64.
Heszen, I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Holm, Ch.J., Frank, D.I., Curtin, J. (1999). Health beliefs, health locus of control, and women's mammography behavior. Cancer Nursing, 22, 2, 149-156.
Ingledew, D.K., Brunning, S. (1999). Personality, Preventive Health Behaviour and Comparative Optimism about Health Problems. Journal Health Psychology, 4, 2, 193-208.
Juczyński, Z., Ogińska-Bulik, N. (2003). Zdrowie najważniejszym zasobem człowieka, (w:) Z. Juczyński, N. Ogińska-Bulik (red.), Zasoby osobiste i społeczne sprzyjające zdrowiu jednostki (9-16). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Juczyński, Z., Ogińska-Bulik, N. (red.) (2003). Zasoby osobiste i społeczne sprzyjające zdrowiu jednostki. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Juczyński, Z. (2000). Poczucie własnej skuteczności – teoria i pomiar. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Psychologica, 4, 11-24.
Juczyński, Z., Ogińska-Bulik, N. (2008). Osobowość stres a zdrowie. Warszawa: Difin
Juczyński, Z. (1997). Psychologiczne wyznaczniki zachowań zdrowotnych na przykładzie osób dorosłych, (w:) J. Łazowski, G. Dolińska-Zygmunt (red.), Ku lepszemu funkcjonowaniu w zdrowiu i chorobie (285–291). Wrocław: Wyd. AWF.
Juczyński, Z. (2001). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Juczyński, Z. (2009). Pomnażanie i wzbogacanie zasobów własnego zdrowia. Polskie Forum Psychologiczne, 14, 1, 17-31.
Juczyński, Z., Juczyński, A. (2012). "Chcieć to móc” czyli o znaczeniu poczucia własnej skuteczności w modyfikacji zachowań związanych z piciem alkoholu. Alkoholizm i Narkomania, 25, 2, 215–227.
Kitsantas, A. (2000). The role of self-regulation strategies and self-efficacy perceptions in successful weight loss maintenance. Psychology and Health, 15 (6), 811-820.
Kościelak, R. (2010). Poczucie Umiejscowienia kontroli i przekonania o własnej skuteczności w zdrowiu i w chorobie. Kraków: Impuls.
Kowalik, S. (2007). Psychologia rehabilitacji. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
Kózka, M., Walewska, M., Ścisło, L., Orzeł-Nowak, A., Jajko, E. (2013). Determinanty radzenia sobie z bólem u pacjentów z chorobą nowotworową. Via Medica. Problemy Pielęgniarstwa, 21 (3), 297-305.
Kurowska, K., Lewandowska, A. (2012). Zachowania zdrowotne a umiejscowienie kontroli zdrowia u pacjentów z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym. Nadciśnienie Tętnicze, 16, 5, 296-304.
Lawrence, M., Worsley, T. (2007). Public Health Nutrition. From principles to practice. Open Uniwersity Press.
Levenson, H. (1973). Multidimensional locus of control in psychiatric patients. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 41, 397-404
Lipski, E. (2010). Traditional non-Western diets. Nutrition In Clinical Practice: Official Publication Of The American Society For Parenteral And Enteral Nutrition, 25 (6), 585-93.
Łuszczyńska, A. (2004). Zmiana zachowań zdrowotnych. Gdańsk: GWP.
Milham, S. (2010). Historical evidence that electrification caused the 20th century epidemic of " diseases of civilization". Medical Hypotheses, 74 (2), 337-345.
Motyka, M. (2003). Zasoby osobiste determinujące zdrowie. Sztuka Leczenia, IX 3-4, 41-46.
Norman, P., Bennett, P. (1996). Health locus of control, (w:) M. Conner, P. Norman (red.), Predicting health behavior, (62-94). Buckingham - Philadelphia: Open University Press.
Źródło: http://psycnet.apa.org/psycinfo/1996-97268-003.data pobrania: 08.08.2010.
Ogińska-Bulik, N. (2006). Zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży. Łódź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej.
Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2008). Osobowość. Stres a zdrowie. Warszawa: Centrum Doradztwa i Informacji Diffin.
Olubiński, A. (2000). Rodzinne uwarunkowania zdrowia dzieci i młodzieży w środowisku dużego miasta, (w:) W. Nowakowski (red.), Uwarunkowania społeczne i ekonomiczne w zdrowiu i w chorobie. (27-36).Włocławek: Wydawnictwo WSHE.
Papandonatos, G. D. Williams, D. M. Jennings, E. G. Napolitano, M. A. Bock, Beth C. Dunsiger, Shira Marcus, Bess H. (2012). Mediators of physical activity behavior change: Findings from a 12-month randomized controlled trial. Health Psychology, 31(4), 512-520.
Peterson, M. S. Lawman, H. G. Wilson, D. K. Fairchild, A. Van Horn, M. Lee . (2010).The association of self-efficacy and parent social support on physical activity in male and female adolescents. Health Psychology, 32 (6), 666-674.
Poprawa, R. (2001). Zasoby osobiste w radzeniu sobie ze stresem, (w:) G. Dolińska-Zygmunt (red.), Podstawy psychologii zdrowia, (101-136). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Roddenbery, A., Renk, K. (2010). Locus of Control and Self-Efficacy: Potential Mediators of Stress, Illness, and Utilization of Health Services in College Students. Child Psychiatry and Human Development, 41, 4, 353-370.
Rotter, J. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs, 80, 1-28.
Rasińska, R. (2010). Analiza wybranych wyznaczników kształtowania postaw prozdrowotnych młodzieży akademickiej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego. Poznań: Wydział Nauk i Zdrowiu. Praca doktorska.
Rosińska, P. (2014). Psychologiczne wyznaczniki troski o zdrowia u rodziców małych dzieci. Warszawa: Wydział Filozofii Chrześcijańskiej, UKSW. Niepublikowana praca doktorska.
Ryś, M. (1992). Wpływ dzieciństwa na późniejsze życie w małżeństwie i rodzinie: studium psychologiczne. Część 1-2. Warszawa: ATK.
Sanderson, C. (2004). Health Psychology. New York: Wiley.
Schwarzer, R., Fuchs, R. (1996). Self-efficacy and health behaviors. In: M. Conner & P. Norman (Eds.), Predicting health behavior: Research and practice with social cognition models. Buckingham, UK: Open University Press.
Sęk, H. (2000). Zdrowie behawioralne, (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. (s. 533-553). Tom 3. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Sheridan, C.L., Radmacher, S.A. (1998). Psychologia zdrowia. Wyzwanie dla biomedycznego modelu zdrowia. Warszawa: IPZ PTP.
Sobieszczańska, M., Kałka, D., Pilecki, W., Adamus, J. (2009). Aktywność fizyczna w podstawowej i pierwotnej prewencji choroby sercowo-naczyniowej. Polski Merkuriusz Lekarski: Organ Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, 26 (156), 659-664.
Tylka, J. (2006). Psychospołeczne aspekty wyzwań cywilizacyjnych a zagrożenia zdrowotne. Sztuka Leczenia, 3, 33-40.
Wardle, J., Steptoe, A., Gulis, G., Sartory, G., Sęk, H.,Todorova, I., Vogele, C., Ziarko, M. (2004. Depression, perceived control, and life satisfaction in university students from Central-Eastern and Western Europe. International Journal of Behavioral Medicine, 11(1), 27-36.
Weiss, G. L., Larsen, D. L. (1990). Health value, health locus of control, and the prediction of health protective behaviors. Social Behavior and Personality: An international journal, 18, 121-136. DOI: https://doi.org/10.2224/sbp.1990.18.1.121
WHO (2012). Mental health Report 2011. Mental health: new understanding, new hope, Geneva: WHO.
Źródło: http://www.who.int/whr/2001/en/whr01_en.pdf?ua=1.data pobrania: 20.08.2012.
Wojtyniak, B., Goryński, P. (2016). Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania. Warszawa: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny.
Wołowski, T., Jankowska, M. (2007). Wybrane aspekty zachowań zdrowotnych młodzieży gimnazjalnej. Cz. 1. Zachowania młodzieży związane z odżywianiem Problemy Higieny i Epidemiologii. 2007, 88, 1, 64-68.
Woynarowska, B. (2008). Edukacja zdrowotna. Warszawa: PWN.
Zadworna-Cieślak, M., Kaflik-Pieróg, M. (2010). Psychospołeczne determinanty zachowań zdrowotnych młodzieży. Polskie Forum Psychologiczne, 15, 2, 140-153.
Strony internetowe
www.pzh.gov.pl
www.mz.gov.pl/zdrowie-i- profilaktyka/narodowy-program-zdrowia
www.stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie

Downloads

Download data is not yet available.