Słowa kluczowe
SNA
relacje społeczne
psychologia edykacyjna
badania naukowe
Jak cytować
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie możliwości, jakie oferuje analiza sieci społecznych (SNA) w badaniach z zakresu psychologii edukacyjnej. W pierwszej części omówione zostały ogólne zasady podejścia sieciowego, ze szczególnym uwzględnieniem sieci społecznych. Następnie zaprezentowano wybrane cechy danych sieciowych oraz przegląd najważniejszych technik analitycznych — zarówno opisowych, jak i wnioskowania statystycznego — oferowanych przez analizę sieci. Ostatnia część zawiera przykłady zastosowania SNA w badaniach z obszaru psychologii edukacyjnej opublikowanych w ostatnich latach. Dyskusja w artykule kończy się tezą, że wkład SNA w analizę zmiennych w obszarze psychologii edukacyjnej wydaje się szczególnie interesujący. Ten alternatywny sposób rozumienia i analizy danych z zakresu psychologii edukacyjnej otwiera nowe możliwości eksploracji problematyki, gdyż pozwala na nieco inne modelowanie i analizowanie relacji między zmiennymi, projektowanie nowych strategii interwencji psychoedukacyjnych czy lepsze wyjaśnianie etiologii określonych zjawisk. SNA może zatem odpowiadać na potrzeby zarówno psychologów akademicko zajmujących się edukacją, jak i psychologów-praktyków.
Bibliografia
Andrews, N. C. Z., McDowell, H., Spadafora, N., Dane, A.V. (2022). Using social network position to understand early adolescents’ power and dominance within a school context. School Psychology, 37(6), 445-454. https://doi.org/10.1037/spq0000445
Barabási, A. L. (2012). The network takeover. Nature Physics, 8, 14-16. https://doi.org/10.1038/nphys2188
Borgatti, S. P., Mehra, A., Brass, D. J., Labianca, G. (2009). Network analysis in the social sciences. Science, 323(5916), 892-895. https://doi.org/10.1126/science.1165821
Borsboom, D. (2017). A network theory of mental disorders. World Psychiatry, 16, 5-13. https://doi.org/10.1002/wps.20375
Brass, D. J. (2022). New developments in social network analysis. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 9, 225-246. https://doi.org/10.1146/annurev-orgpsych-012420-090628
Burt, S. A., Pearson, A. L., Rzotkiewicz, A., Klump, K. L., Neiderhiser, J. M. (2019). It really does take a village: The role of neighbors in the etiology of nonaggressive rule-breaking behavior. Development and Psychopathology, 31(2), 713-725. https://doi.org/10.1017/S0954579418000366
Costantini, G., Epskamp, S., Borsboom, D., Perugini, M., Mõttus, R., Waldorp, L. J., Cramer, A. O. J. (2015). State of the aRt personality research: A tutorial on network analysis of personality data in R. Journal of Research in Personality, 54, 13-29. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2014.07.003
Davila, M., Kornienko, O. (2022). Making, keeping, and influencing friends: The role of fear of negative evaluation and gender in adolescent networks. School Psychology, 37(6), 455-466. https://doi.org/10.1037/spq0000481
Fonseca-Pedrero, E. (2018). Network analysis in psychology. Papeles del Psicólogo, 39(1), 1-12. https://doi.org/10.23923/pap.psicol2018.2852
Forbes, M. K., Wright, A. G. C., Markon, K. E., Krueger, R. F. (2017). Evidence that psychopathology symptom networks have limited replicability. Journal of Abnormal Psychology, 126(7), 969-988. https://doi.org/10.1037/abn0000276
Fried, E. I., Cramer, A. O. J. (2017). Moving forward: Challenges and directions for psychopatho-logical network theory and methodology. Perspectives on Psychological Science, 12(6), 999-1020. https://doi.org/10.17605/OSF.IO/BNEK
Gilman, R., Carboni, I. (2022). Introduction to the special issue: Social network analysis and its application to schools. School Psychology, 37(6), 421-423. https://doi.org/10.1037/spq0000530
Grbić, S., Maksić, S. (2022). Adolescent identity at school: Student self-positioning in narratives concerning their everyday school experiences. Journal of Constructivist Psychology, 35(1), 295-317. https://doi.org/10.1080/10720537.2020.1816235
Hevey, D. (2018) Network analysis: a brief overview and tutorial. Health Psychology and Behavioral Medicine, 6(1), 301-328. https://doi.org/10.1080/21642850.2018.1521283
Isvoranu, A. M., van Borkulo, C. D., Boyette, L. L., Wigman, J. T. W., Vinkers, C. H., Borsboom, D. (2017). A network approach to psychosis: Pathways between childhood trauma and psychotic symptoms. Schizophrenia Bulletin, 43, 187-196. https://doi.org/10.1093/schbul/sbw055
Kornienko, O., Rivas-Drake, D. (2021). Adolescent intergroup connections and their developmental benefits: Exploring contributions from social network analysis. Social Development, 31, 9-26 https://doi.org/10.1111/sode.12572
Lambe, L. J., & Craig, W. M. (2022). The co-evolution of friendship, defending behaviors, and peer victimization: A short-term longitudinal social network analysis. Social Development, 31(4), 984-1000. https://doi.org/10.1111/sode.12599
McGloin, J. M., Kirk, D. S. (2010) An overview of social network analysis. Journal of Criminal Justice Education, 21(2), 169-181.https://doi.org/10.1080/10511251003693694
Neal, J. W. (2020). A systematic review of social network methods in high impact developmental psychology journals. Social Development, 29, 923-944. https://doi.org/10.1111/sode.12442
Quinn, A., Ralph Woehle & Kathleen Tiemann (2012) Social Network Analysis for Analyzing Groups as Complex Systems, Journal of Social Service Research, 38(5), 605-618. https://doi.org/10.1080/01488376.2012.721278
Rambaran, J. A., Hoffman, A. J., Rivas-Drake, D., Schaefer, D. R., Umaña-Taylor, A. J., Ryan, A. M. (2022a). Belonging in diverse contexts: Sociability among same-ethnic and cross-ethnic peers. School Psychology, 37(6), 467-477. https://doi.org/10.1037/spq0000480
Rambaran, J. A., van Duijn, M. A. J., Dijkstra, J. K., Veenstra, R. (2022b). The relation between defending, (dis)liking, and the classroom bullying norm: A cross-sectional social network approach in late childhood. International Journal of Behavioral Development, 46(5), 420-431. https://doi.org/10.1177/01650254211029715
Sweet, T. M. (2016). Social network methods for the educational and psychological sciences. Educational Psychologist, 51(3-4), 381-394. https://doi.org/10.1080/00461520.2016.1208093
Tannoia, D. P., Lease, A. M. (2021). The relation of inattention and hyperactivity-impulsivity to peer dislike: An examination of potential mediators. School Psychology, 37(6), 478-487. https://doi.org/10.1037/spq0000446
van den Bos, W., Crone, E. A., Meuwese, R., Güroğlu, B. (2018). Social network cohesion in school classes promotes prosocial behavior. PLOS ONE, 13(4), Article e0194656. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0194656
Zimmerman, G. M., Rees, C., Posick, C., Zimmerman, L. A. (2016). The power of (Mis)perception: Rethinking suicide contagion in youth friend-ship networks. Social Science & Medicine, 157, 31-38. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2016.03.046
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2025 Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio