Słowa kluczowe
odporność psychiczna
duchowość
zdrowie psychiczne
Jak cytować
Abstrakt
W ostatnim czasie obserwuje się istotny wzrost zaburzeń psychicznych wśród młodych osób a psychologia zdrowia zwraca uwagę na zasadność podjęcia działań prewencyjnych ukierunkowanych na wzmocnienie kondycji psychicznej w tej grupie populacyjnej. Celem niniejszej pracy była ocena związku między osobistymi dyspozycjami takimi jak: odporność psychiczna, duchowość oraz postawa wobec ciała a stanem zdrowia psychicznego młodych osób. Badanie przeprowadzone zostało wśród 138 uczniów liceum i technikum w wieku 18–20 lat, na terenie Małopolski. W badaniu zastosowano Skalę Odporności Psychicznej (SPP-18), Kwestionariusz Samoopisu do oceny poziomu duchowości, Kwestionariusz Obrazu Ciała (MBSRQ) oraz Kwestionariusz Objawów Psychopatologicznych (SCL-27). Wyniki przeprowadzonych analiz wskazują, że młodzi ludzie o wyższym poziomie odporności psychicznej, prezentujący pozytywną postawę wobec własnego ciała, doświadczają mniej symptomów zaburzeń psychicznych. Ponadto, zaobserwowano dodatnie korelacje między odpornością psychiczną, poziomem duchowości, a prezentowaną pozytywną postawą wobec ciała zarówno wśród młodych kobiet jak i mężczyzn. Młode kobiety w porównaniu do grupy badanych mężczyzn były mniej usatysfakcjonowane ze swojego wyglądu oraz doświadczały większego nasilenia objawów, a także niżej oceniały swoje kompetencje do radzenia sobie z codziennymi trudnościami. Podsumowując, odporność psychiczna, duchowość oraz pozytywna postawa wobec ciała mogą stanowić istotny czynnik ochronny dla zdrowia psychicznego osób młodych.
Bibliografia
Abdolkarimi, M., Masoomi, M., Lotfipur, S.S., & Zakeri, M.A. (2022). The relationship between spiritual health and happiness in medical students during the COVID-19 outbreak: A survey in southeastern Iran. Frontiers in psychology, 13, 974697. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.974697
Anczewska, M., Biechowska, D., Galecki, P., Janas-Kozik, M., Koń, B., Skrzypkowska-Brancewicz, B., Śremska, A., Urbański, F., Więckowska, B., Zięba, M., Kucharska, K. (2019). An analysis of psychiatric services provided to adults in 2010–2014 based on the National Health Fund data. Psychiatria Polska, 53(6), 1321-1336. https://doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/92219
Bahadorani, N., Lee J.W., & Martin, L.R. (2021). Implications of Tamarkoz on stress, emotion, spirituality and heart rate. Scientific Reports 11, (14142). https://doi.org/10.1038/s41598-021-93470-8
Biernat, M., & Bąk-Sosnowska, M. (2018). Postawa ciała a obraz siebie i funkcjonowanie psychospołeczne w okresie adolescencji. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 14, 282–285. https://doi.org/10.15557/PiMR.2018.0031
Brytek-Matera, A., & Rogoza, R. (2015). Validation of the Polish version of the Multidimensional Body-Self Relations Questionnaire among women. Eating and weight disorders: EWD, 20(1), 109–117. https://doi.org/10.1007/s40519-014-0156-x
Cash, T.F., Pruzinsky, T. (2002). Future Challenges for Body Image Theory, Research, and Clinical Practice. (in:) T.F. Cash, T. Pruzinsky (eds.) Body image. A Handbook of Theory, Research, and Clinical Practice, 509–516. New York, NY: Guilford Publications.
Cash, T.F., Theriault, J., Annis, N.M. (2004). Body Image in an Interpersonal Context. Adult Attachment, Fear of Intimacy and Social Anxiety. Journal of social and clinical psychology, 23(1), 89–103. https://doi.org/10.1521/jscp.23.1.89.26987
Choate, L.H. (2005). Toward a Theoretical Model of Women’s Body Image Resilience. Journal of Counseling and Development, 83, 320-330. https://doi.org/10.1002/j.1556-6678.2005.tb00350.x
Crust, L., Nesti, M.S., & Littlewood, M.A. (2010). A cross-sectional analysis of mental toughness in a professional football academy. Athletic insight: online journal of sport psychology, 12.
Czepczor–Bernat, K., Modrzejewska, A., Modrzejewska, J., & Pękała, M. (2022). A preliminary study of body image and depression among adults during COVID-19: A moderation model. Archives of psychiatric nursing, 36, 55–61. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2021.11.001
Franczok-Kuczmowska, A. (2022). Znaczenie odporności psychicznej w okresie dorosłości. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 3(51). https://doi.org/10.34766/fetr.v3i51.1089
Gao, T., Ding, X., Chai, J., Zhang, Z., Zhang, H., Kong, Y., & Mei, S. (2017). The influence of resilience on mental health: The role of general well-being. International journal of nursing practice. https://doi.org/10.1111/ijn.12535
Godlewska, D., & Gebreselassie, J. (2018). Religia a zdrowie i choroba. Język. Religia. Tożsamość, 1 (17), 223-236.
Gruszczyński, W., & Dryja, A. (2016). Spirituality and Mental Aberration. Journal of Health Study and Psychology Medicine, 3, 83–104.
Heszen, I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Heszen-Niejodek, I., & Gruszczyńska, E. (2004). Wymiar duchowy człowieka, jego znaczenie w psychologii zdrowia i jego pomiar. Przegląd Psychologiczny, 47(1), 15–31.
Holmes, E.A., O’Connor, R.C., Perry, V.H., Tracey, I., Wessely, S., Arseneault, L., Ballard, C., Christensen, H., Cohen Silver, R., Everall, I., Ford, T., John, A., Kabir, T., King, K., Madan, I., Michie, S., Przybylski, A.K., Shafran, R., Sweeney, A., Worthman, C.M., … Bullmore, E. (2020). Multidisciplinary research priorities for the COVID-19 pandemic: a call for action for mental health science. The lancet. Psychiatry, 7(6), 547–560. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30168-1
Izydorczyk, B.C., Rąba, M., & Sitnik-Warchulska, K. (2018). Resilience, Self-esteem, and Body Attitude in Women from Early to Late Adulthood. Health Psychology Report, 6(3), 194–206. https://doi.org/10.5114/hpr.2018.74698
Kuncewicz, D., Dragan, M., & Hardt, J. (2014). Walidacja polskiej wersji kwestionariusza The Symptom Checklist-27-plus [Validation of the Polish Version of the Symptom Checklist-27-plus Questionnaire]. Psychiatria Polska, 48(2), 345–358.
Martz, D.M., & Rogers, C.B. (2016). Understanding and Treating Women’s Body Image and Eating Disorders. North Carolina medical journal, 77(6), 426–429. https://doi.org/10.18043/ncm.77.6.426
Masten, A.S., Lucke, C.M., Nelson, K.M., & Stallworthy, I.C. (2021). Resilience in development and psychopathology: Multisystem perspectives. Annual Review of Clinical Psychology, 17, 521–549. https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-081219-120307
McGrath, R.J., Wiggin, J., & Caron, R.M. (2009). The Relationship between Resilience and Body Image in College Women. The Internet Journal of Health, 10.
Mortazavi, N.S., & Yarolahi, N.A. (2015). Meta-analysis of the relationship between resilience and mental health. Journal of Fundamentals of Mental Health, 17(3), 103-108. https://doi.org/10.22038/jfmh.2015.4309
Mueller, P.S., Plevak, D.J., & Rummans, T.A. (2001). Religious involvement, spirituality, and medicine: implications for clinical practice. Mayo Clinic proceedings, 76(12), 1225–1235. https://doi.org/10.4065/76.12.1225
Ogińska-Bulik, N., & Juczyński, Z. (2011). Prężność u dzieci i młodzieży charakterystyka i pomiar – Polska skala SPP-18. Polskie Forum Psychologiczne, 16(1), 7–28.
Oshio, A., Nakaya, M., Kaneko, H., Nagamine, S. (2002). Development and Validation of Adolescent Resilince Scale. Japanese Journal of Counseling Science, 35, 57–65.
Pawlikowski, J., & Marczewski, K. (2009). Religia a zdrowie – czy religia może sprzyjać trosce o zdrowie? Część 1: wartość zdrowia w wielkich religiach świata. Kardiologia po dyplomie, 7(10), 96–103.
Puchalski C. (2001). The role of spirituality in health care. Proceedings (Baylor University. Medical Center), 14(4), 352–357. https://doi.org/10.1080/08998280.2001.11927788
Puchalski C. (2004). Spirituality in health: the role of spirituality in critical care. Critical care clinics, 20(3), 487–x. https://doi.org/10.1016/j.ccc.2004.03.007
Pyżalski, J., & Poleszak, W. (2022). Stres, dobrostan i zdrowie psychiczne polskich nauczycieli podczas kryzysowej edukacji zdalnej – przegląd danych wmpirycznych. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 41(2), 25-40. http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2022.41.2.25-40
Robins, R.W., John, O.P., Caspi, A., Moffitt, T.E., & Stouthamer-Loeber, M. (1996). Resilient, overcontrolled, and undercontrolled boys: three replicable personality types. Journal of personality and social psychology, 70(1), 157–171. https://doi.org/10.1037/0022-3514.70.1.157
Rosmarin, D.H., & Koenig, H.,G. (2020). Handbook of spirituality, religion, and mental health (2nd ed.). Academic Press, Cambridge.
Rosmarin, D.H., Pargament, K.I., & Koenig, H.G. (2021). Spirituality and mental health: challenges and opportunities. The lancet. Psychiatry, 8(2), 92–93. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30048-1
Sabik N.J. (2017). Is social engagement linked to body image and depression among aging women? Journal of women & aging, 29(5), 405–416. https://doi.org/10.1080/08952841.2016.1213106
Sakson-Obada, O. (2009). Pamięć ciała. Ja cielesne w relacji przywiązania i w traumie. Warszawa: Difin.
Sikorska I., Adamczyk-Banach M., & Polak M. (2019). Zasoby odporności psychicznej dziecka – co wiedzą o nich rodzice i nauczyciele. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 14(2), 23–39. https://doi.org/10.35765/eetp.2019.1452.02
Southwick, S., Litz, B., Charney, D., & Friedman, M. (Eds.). (2011). Resilience and Mental Health: Challenges Across the Lifespan. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511994791
Strycharczyk, D., & Clough, P. (2018). Odporność Psychiczna. Strategie i narzędzia rozwoju. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Surmacz, N., Tylec, A., Ryś, M., & Kucharska, K. (2021). Assessment of selected suicide risk factors and the level of spirituals transcendence and religiosity. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 47(3), 357-374. https://doi.org/10.34766/fetr.v47i3.917
Surzykiewicz, J., Skalski, S.B., Niesiobędzka, M., Toussaint, L.L., & Konaszewski, K. (2022). Polish Adaptation and Psychometric Properties of the Long- and Short-Form Interfaith Spirituality Scale. International journal of environmental research and public health, 19(20), 13274. https://doi.org/10.3390/ijerph192013274
Szafraniec, K. (2011). Młodzi 2011. Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
Vahia, I.V., Jeste, D.V., & Reynolds, C.F., 3rd (2020). Older Adults and the Mental Health Effects of COVID-19. JAMA, 324(22), 2253–2254. https://doi.org/10.1001/jama.2020.21753
Wiśniewska, L.A. (2014). Kobiece ciało – kobieca psychika. Ja-cielesne a psychospołeczne funkcjonowanie młodych kobiet. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Wojtczuk, A. (2021). Pandemia koronowirusa-zmiana w świecie. Zagrożenia dla zdrowia psychicznego i szanse rozwojowe. Student niepełnosprawny. Szkice I Rozprawy, 20(20(13)), 101–113. https://doi.org/10.34739/sn.2020.20.10