Słowa kluczowe
samobójstwo
wiara
profilaktyka zdrowia psychicznego
Jak cytować
Abstrakt
Samobójstwo jest wieloaspektowym problemem, które zawsze pośrednio lub bezpośrednio wiąże się z funkcjonowaniem, co najmniej kilkunastu osób. Kościół rzymskokatolicki generalnie potępia kwestie związaną z samobójstwem, gdyż unicestwienie jest działaniem niezgodnym z zasadami i przykazaniami religijnymi. W cywilizacji, w której bardzo często dochodzi do stygmatyzacji cierpiących na zaburzenia natury psychicznej, osoby te szukają pomocy wśród najbliższych lub tam, gdzie obowiązuje tajemnica (np. spowiedzi), zatem kościół może mieć i ma istotne znaczenie w profilaktyce zdrowia psychicznego oraz ochrony przed zachowaniami samobójczymi. Religia jest istotna w kształtowaniu świadomości i tożsamości wierzących, a ksiądz może być mentorem wskazującym drogę rozwoju oraz dbającym o dobrostan i wzmacniającym zdrowie psychiczne jednostki. W artykule na podstawie badań przeprowadzonych wśród 65 księży omówiono stresory związane z posługą kapłańską oraz kwestie odnoszące się do wspierania zdrowia psychicznego wiernych, a także możliwości kościoła w profilaktyce życia i ochronie przed decyzją o podjęciu próby samobójczej.
Bibliografia
Barłóg, K., Barłóg, M. (2022). Inter-professional and patient communication as part of the personalized treatment process. Patient–doctor–pharmacist–pharmaceutical plant relationship model. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 50(2) 117-122. https://doi.org/10.34766/fetr.v50i2.1069
Barłóg, M., Stradomska, M. (2018a). W trosce o życie: filozofia, psychologia i pedagogika ochrony i poczucia sensu życia. Ujęcie integralne na przykładzie działalności. Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 1(33), 251-262.
Barłóg, M., Stradomska, M. (2018b). Diagnoza, jej metody i składowe oraz terapia psychologiczna jako etapy procesu wsparcia. Studia Pedagogiczne, 31, 107-118.
Biechowska, D. (2022). Rozpowszechnienie i czynniki ryzyka samobójstw wśród osób starszych: dane na lata 2012-2021. (W:) B. Hołyst (red.) Zapobieganie samobójstwom. Zachowania suicydalne osób starszych, 71-88. Warszawa: Difin.
Blanchard, K. (2016). Przywództwo wyższego stopnia. Warszawa: PWN.
Bonanno, G.A. , Brewin, C.R., Kaniasty, K., La Greca, A.M. (2010). Weighing the Costs of Disaster: Consequences, Risks, and Resilience in Individuals, Families, and Communities. Psychological Science in the Public Interest, 11(1) 1–49. https://doi.org/10.1177/1529100610387086
Brodniak, W.A. (2007). Ocena ryzyka zachowań samobójczych wśród osób z zaburzeniami psychicznymi. Analiza porównawcza wybranych badań z lat 2000–2006. Suicydologia, 3, 83-88.
Brodniak, W. Urban, J. (red.), (2016). Afirmacja życia – o zapobieganiu zachowaniom samobójczym. Poradnik dla duchownych Kościoła Rzymskokatolickiego, 5-40. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of Human development: Experiments by nature and design. Cambridge: Mass, Harvard University Press.
Bzdok, D., Dunbar, R.I.M., (2020). The neurobiology of social distance. Trends in Cognitive Science, 24, 717–733. https://doi.org/10.1016/j.tics.2020.05.016
Chotkowska, K. (2022). Doświadczanie przemocy w dzieciństwie – skutki w życiu dorosłym. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 21(1), 57–76.
Cook, C.C. (2015). Religious psychopathology: the prevalence of religious content of delusions and hallucinations in mental disorder. International Journal of Social Psychiatry 61, 404–425. https://doi.org/10.1177/0020764015573089
Dua, D., Padhy, S., Grover, S. (2021). Comparison of religiosity and spirituality in patients of depression with and without suicidal attempts. Indian Journal Psychiatry, 63(3), 258-269. https://doi.org/10.4103/psychiatry.IndianJPsychiatry_246_20
Główny Urząd Statystyczny, (2017). Zamachy samobójcze w 2016, (from:) https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5746/5/1/1/zamachy_samobojcze__w_2016_r..pdf (acces: 9.10.2022)
Gmitrowicz, A. (2022). Ciche samobójstwa u osób powyżej 65. roku życia. (W:) B. Hołyst (Red.) Zapobieganie samobójstwom. Zachowania suicydalne osób starszych, 41-51. Warszawa: Difin.
Eagle, D.E., Hybels, C.F., & Proeschold-Bell, R.J. (2019). Perceived social support, received social support, and depression among clergy. Journal of Social and Personal Relationships, 36(7), 2055–2073. https://doi.org/10.1177/0265407518776134
Edwards, L., Bretherton, R., Gresswell, M., Sabin-Farrell, R. (2020). The relationship between social support, spiritual well-being, and depression in Christian clergy: a systematic literature review. Mental Health, Religion & Culture, 23(10), 857-873. https://doi.org/10.1080/13674676.2020.1838459
Ettekal, A., Mahoney, J.L. (2017). Ecological Systems Theory. (In:) K. Peppler (Red.), The SAGE Encyclopedia of Out-of-School Learning, Publisher: SAGE, 239-241. http://dx.doi.org/10.4135/9781483385198.n94
Fundacja Zobacz Jestem, Samobójstwa u młodzieży w liczbach, (from:) http://zobaczjestem.pl/samobojstwa-u-mlodziezy-liczbach/ (access: 9.10.2022).
Hołyst, B. (1983). Samobójstwo – przypadek czy konieczność. Warszawa: PWN.
Hołyst, B. (2012). Suicydologia. Warszawa: LexisNexis.
Hołyst, B. (2021). Model motywacji zachowań samobójczych. (W:) B. Hołyst (Red.) Zapobieganie samobójstwom. Motywacja zachowań samobójczych. Warszawa: Difin.
Katechizm Kościoła Katolickiego (2015). Poznań: Wydawnictwo Pallottinum.
Kelley, T., Kelley, D. (2019). Twórcza odwaga. Otwórz się na Design Thinking, Warszawa.
Klamut, R. (2004). Źródło motywacji podmiotowej – potrzeba sensu życia, Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, Ekonomia i Nauki Humanistyczne, 14, 49–60.
Le Blanc, P., De Jonge, J., Schaufeli, W. (2007). Stres zawodowy a zdrowie pracowników. (W:) N. Chmiel (Red.), Psychologia pracy i organizacji. Wyd. 2, Gdańsk: GWP.
Maslow, A.H. (2019). A theory of human motivation. General Press.
Malec, N. (2022). Zamachy samobójcze osób starszych w Polsce w latach 2010-2021 w świetle statystyki policyjnej. (W:) B. Hołyst (Red.) Zapobieganie samobójstwom. Zachowania suicydalne osób starszych, 55-68. Warszawa: Difin.
Małecki, Ł. (2018). Radzenie sobie z oczekiwaniami pacjenta. (W:) M. Nowina Konopka, W. Feleszka, Ł. Małecki (Red.) Komunikacja medyczna dla studentów i lekarzy, 123–140. Kraków: Medycyna Praktyczna.
Małecki, Ł., Nowina Konopka, M. (2018). Budowanie relacji. (W): M. Nowina Konopka, W. Feleszka, Ł. Małecki (Red.), Komunikacja medyczna dla studentów i lekarzy, 41–49. Kraków: Medycyna Praktyczna.
Mariański, J. (2022). Tomasz Adamczyk. Autentyczność i duchowość – księża w opinii polskiej młodzieży – analiza socjologiczna. Społeczeństwo. Studia, prace badawcze i dokumenty z zakresu nauki społecznej Kościoła, 1(157), 163-170.
Michalska–Dominiak, B., Grocholiński, P. (2019). Poradnik Design Thinking – jak wykorzystać myślenie projektowe w biznesie. Gliwice: Onepress.
Nowina Konopka, M. (2016). Komunikacja lekarz-pacjent. Teoria i praktyka. Kraków: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński.
Ogińska-Bulik, N. (2006). Stres zawodowy w zawodach usług społecznych. Źródła-konsekwencje–zapobieganie. Warszawa: Difin.
Ogińska-Bulik, N. Juczyński, Z. (2010). Osobowość, stres a zdrowie. Warszawa: Difin.
Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2011). Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – polska skala SPP-18. Polskie Forum Psychologiczne, 16(1), 7–28.
Ogińska-Bulik, N., Zadworna-Cieślak, M. (2013). Percepcja postaw rodzicielskich a osobowy wzrost po traumie u dzieci i młodzieży – ofiar wypadków drogowych. Psychologia Rozwojowa, 18(1), 57-68. https://doi.org/10.4467/20843879PR.13.004.1016
Pietkiewicz, I. (2010). Strategie copingu religijnego w sytuacji utraty – implikacje do terapii. Czasopismo Psychologiczne 16(2), 289–299.
Pietkiewicz, I.J., Bachryj, D. (2016). Help-seeking attitudes and coping strategies among Roman Catholic secular clergy. Psychology of Religion and Spirituality, 8(1), 13–24. https://doi.org/10.1037/rel0000019
Pietkiewicz, I.J. (2016). Reaching a decision to change vocation: a qualitative study of former priests’ experiences. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 16, 379–404. https://doi.org/10.1007/s10775-015-9318-2
Pietkiewicz, I.J., Kłosińska, U, Tomalski, R. (2021). Delusions of Possession and Religious Coping in Schizophrenia: A Qualitative Study of Four Cases. Frontiers in Psychology. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.628925
Pietkiewicz, I.J., Kłosińska, U, Tomalski, R., van der Hart, O. (2021). Beyond dissociative disorders: A qualitative study of Polish catholic women reporting demonic possession. European Journal of Trauma & Dissociation, 5,(4). https://doi.org/10.1016/j.ejtd.2021.100204
Policja, Zamachy samobójcze, (from:) http://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze (access: 9.10.2022).
Policja, (2021). Zamachy samobójcze od 2017 roku, (from:) https://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze/63803,Zamachy-samobojcze-od-2017-roku.html (access: 15.10.2022).
Prusak, J., Kwapis, K., Pilecka, B., Chemperek, A., Krawczyk, A., Jabłoński, M., & Nowakowski, K. (2021). The quality of life, meaning in life, positive orientation to life and gratitude of Catholic seminarians in Poland: A comparative analysis. Archive for the Psychology of Religion, 43(1), 78–94. https://doi.org/10.1177/0084672420983488
Ruczaj, J. (2020). Doświadczenie żałoby po samobójczej śmierci bliskiego – zagrożenia i metody wspierania pozostawionych, Annales Universitatis Mariae Curie -Skłodowska. Sectio J. Paedagogia–Psychologia, 33(2), 285-300. http://dx.doi.org/10.17951/j.2020.33.2.285-300
Rudnicka, E., Witkowska, H. (2020). Autodestrukcja. Sytuacje graniczne we współczesnej kulturze. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. https://doi.org/10.31338/uw.9788323542735
Senejko, A. (2010). Obrona psychologiczna jako narzędzie rozwoju. Na przykładzie adolescencji. Warszawa: PWN.
Sisask, M., VÃrnik, A., Kõlves, K. Bertolote, J.M., Bolhari, J., Botega, N.J, Fleischmann, A., Vijayakumar, L.,Wasserman, D. (2010). Is religiosity a protective factor against attempted suicide: A cross-cultural case-control study. Archives of Suicide Research, 14(1), 44-55. https://doi.org/10.1080/13811110903479052
Terelak, J. (2001). Psychologia stresu. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Branta.
Stradomska, M. (2019a). Determinants of suicide attempts in a group of students – a preventive program at the university, Psychiatria i psychologia kliniczna, 19(3), 293–307. https://doi.org/10.15557/PiPK.2019.0031
Stradomska, M. (2022). Praca wolontaryjna z osobami starszymi na przykładzie Stowarzyszenia mali Bracia Ubogich – ujęcie suicydologiczne. (W:) B. Hołyst (red.) Zapobieganie samobójstwom. Zachowania suicydalne osób starszych, 247-255. Warszawa: Difin.
Stradomska, M. (2019b). Communication in the assistance relationship – the suicidological aspect. Journal of modern science, 43(4), 31–52. https://doi.org/10.13166/jms/117971
Stradomska, M. (2020). Komunikacja w sytuacji leczenia – biały personel a pacjent – ujęcie suicydologiczne. Journal of Modern Science, 44(1), 29-42. https://doi.org/10.13166/jms/117848
Vinayak, S., Judge, J. (2018). Resilience and Empathy as Predictors of Psychological Wellbeing among Adolescents. International Journal of Health Sciences and Research, 8(4), 192–200.
World Health Organization, (2006). Preventing suicide: a resource for counsellors. World Health Organization, (from:) https://apps.who.int/iris/handle/10665/43487 (access: 9.10.2022).
World Health Organization, (2018). National suicide prevention strategies: progress, examples and indicators, (from:) https://www.who.int/mental_health/suicide-prevention/national_strategies_2019/en/ (access: 9.10.2022).
Yalom, I.D. (2008). Psychoterapia egzystencjalna. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.
Zieliński, Z. (2002). Katolicyzm, człowiek, polityka: przeszłość i teraźniejszość, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.