Słowa kluczowe
relacje
poczucie samotności
miłość
Jak cytować
Abstrakt
Doświadczenie miłości oraz bliskie relacje to jeden z najważniejszych aspektów życia człowieka. W znacznym stopniu swoje istnieie człowiek definiuje w odniesieniu do innych osób, tworząc i podtrzymując zróżnicowane związki i relacje międzyosobowe. W tworzeniu prawidłowych relacji interpersonalnych istotną rolę odgrywa poczucie bycia kochanym przez najbliższe osoby. W procesie tym ważna jest zgodność oczekiwanych i otrzymywanych form przekazu miłości. Celem badania była weryfikacja założenia o istnieniu zależności między formami okazywania miłości a poczuciem samotności w grupie młodych dorosłych. Metody: W badaniu zastosowano Kwestionariusz Formy Ekspresji Miłości (FOREM), autorstwa M. Ryś i współpracowników oraz Skalę Samotności R-UCLA, polską adaptację narzędzia Russella, Peplau’a i Cutrony, opracowaną przez M. Kwiatkowską, R. Rogozę oraz K. Kwiatkowską. Badania młodych dorosłych zostały przeprowadzone internetowo. W badaniu wzięły udział 73 kobiety oraz 73 mężczyzn. Najmłodsza osoba badana była w wieku 18 lat, najstarsza w wieku 34 lat (Maks. = 34). Średni wiek osób badanych wyniósł niecałe 24 lata (M = 23,99). Wyniki: Wyniki analizy korelacji z użyciem współczynnika Tau-b Kendalla okazały się istotne statystycznie w przypadku związków wszystkich podskal poczucia samotności oraz wyniku ogólnego tej zmiennej, z rozbieżnością pomiędzy oczekiwaną a otrzymywaną formą miłości w zakresie pomocy oraz czasu. Wszystkie istotne statystycznie korelacje były dodatnie, co oznacza, że im większa jest rozbieżność pomiędzy oczekiwaną a otrzymywaną formą miłości, tym wyższe jest poczucie samotności. Najsilniejszą istotną statystycznie zależnością okazała się korelacja wymiaru pomoc z wymiarem belonging and affiliation (Tau-b = 0,247; p < 0,01). Najsłabszą zaś – korelacja wymiaru czas z wymiarem social others (Tau-b = 0,131; p < 0,05). Wnioski: Wyniki badań wskazują na to, że młodzi dorośli nie doświadczają miłości w oczekiwanych formach dotyczących czułego dotyku, pomocy ze strony drugiej osoby oraz poświęcanego im czasu. Im większa jest rozbieżność pomiędzy oczekiwaną a otrzymywaną formą miłości, tym wyższe jest poczucie samotności młodych dorosłych.
Bibliografia
Achterbergh, L., Pitman, A., Birken, M., Pearce, E., Sno, H., Johnson, S. (2020). The Experience of Loneliness among Young People with Depression: A Qualitative Meta-Synthesis of the Literature. BMC Psychiatry 20(1), 415. https://doi.org/10.1186/s12888-020-02818-3
Ainsworth, M.D. S., Blehar, M.C., Waters, E., Wall S. (1978). Patterns of Attachments: A Psychological Study of the Strange Situation. New Jersey: Erlbaum, Hillsdale.
Bakiera, L., Obrębska, M. (2021). Blisko czy na dystans? Psychologiczne aspekty relacji międzyludzkich. Człowiek I Społeczeństwo, 51, 9–21. https://doi.org/10.14746/cis.2021.51.1
Bangee, M., Harris, R.A., Bridges, N., Rotenberg, K.J., Qualter, P. (2014). Loneliness and attention to social threat in adults: Findings from an eye-tracker study. Personality and Individual Differences, 63, 16–23.
Bednar, K.L. (2000). Loneliness and Self-Esteem at Different Levels of the Self. Honors Projects, 20. https://digitalcommons.iwu.edu/psych_honproj/20
Beutel, M.E., Klein, E.M., Brahler, E., Reiner, I., Junger, C., Michal, M., Tibubos, A.N. (2017). Loneliness in the general population: Prevalence determinants and relation to mental health. BMC Psychiatry, 17, 97.
Bowlby, J. (1969). Attachment and Loss: Attachment (Volume I). London: The Hogarth Press.
Bowlby, J. (1980). Attachment and Loss: Loss, Sadness and Depression (Volume III). London: The Hogarth Press.
Borucka, A., Ostaszewski, K. (2012). Czynniki i procesy resilience wśród dzieci krzywdzonych. Dziecko Krzywdzone, 3(40), 7-26.
Borucka, A., Pisarska, A. (2012). Koncepcja resilience – czyli jak można pomóc dzieciom i młodzieży z grup podwyższonego ryzyka. (W:) Nowe wyzwania w wychowaniu i profilaktyce. Materiały konferencyjne, 82-96, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Chapman, G. (2018). 5 języków miłości. Kraków: Wydawnictwo Esprit.
Cudak, S. (2014). Wybrane aspekty wewnątrzrodzinnych uwarunkowań osamotnienia dziecka. Łódź: Społeczna Akademia Nauk.
Dąbkowska, M. (2019). Doświadczenie wykorzystania seksualnego w dzieciństwie a odczucie samotności w dorosłości. (W:) K.M. Wasilewska-Ostrowska (red.). Różne oblicza samotności. Konteksty pedagogiczne. 109-121, Warszawa: Difin SA.
Digital: Poland (2022) https://datareportal.com/reports/digital-2022-poland (access: 30.12.22).
Dołęga, Z. (2003). Samotność młodzieży – analiza teoretyczna i studia empiryczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Dołęga, Z. (2006). Samotność jako stan psychiczny – samotność jako cecha psychologiczna. (W:) P. Domeracki, W. Tyburski (red.), Zrozumieć samotność. Studium interdyscyplinarne. 253-276, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Dołęga, Z. (2020a). Biedy i bogactwo samotności: studium psychologiczne. Warszawa: Difin SA.
Dołęga, Z. (2020b). Poczucie samotności jako moderator przebiegu kryzysów sytuacyjnych, rozwojowych i egzystencjalnych. Psychologia Rozwojowa, 25(3), 89-99.
Domeracki, P. (2009). Zła samotność. W kręgu malistycznych koncepcji samotności. (W:) M. Jaranowski, R. Wiśniewski (red.), Koncepcje i problemy filozofii zła, 139-164. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Dubas, E. (2000). Edukacja dorosłych w sytuacji samotności i osamotnienia. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Dubas, E. (2006). Samotność – uniwersalny „temat” życia ludzkiego i wychowania. (W:) P. Domeracki, W. Tyburski (red.), Zrozumieć samotność. Studium interdyscyplinarne, 329-349. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Dudziak, U. (2013). Budowanie więzi małżeńskiej, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 3(15), 58-69.
Fardghassemi, S., Joffe, H. (2021). Young Adults, Experience of Loneliness in London’s Most Deprived Areas. Frontiers in Psychology 12(May), 660791. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.660791
Fromm, E. (2007). O sztuce miłości. Poznań: REBIS.
Gardiner, C., Geldenhuys, G., & Gott, M. (2016). Interventions to reduce social isolation and loneliness among older people: An integrative review. Health & Social Care in the Community, 26, 147–157.
Gorbacewicz, B. (2015). Poczucie własnej wartości a formy okazywania miłości u małżonków. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 3(23), 59-78.
Groarke, J.M., Berry, E., Graham-Wisener, L., McKenna-Plumley, P.E., McGlinchey, E.,Armour, Ch. (2020). Loneliness in the UK during the COVID-19 pandemic: Cross-sectional results from the COVID-19 Psychological Wellbeing Study. PLoS ONE, 15(9).e0239698. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0239698
Kosowski, P., Mróz, J. (2020). Ocena komunikacji a poczucie samotności i satysfakcji z życia w czasie pandemii. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(42), 214–226.
Harris, R.A., Qualter, P., & Robinson, S.J. (2013). Loneliness trajectories from middle childhood to pre-adolescence: impact of perceived health and sleep disturbance. Journal of Adolescence, 36, 1295–1304.
Heinrich, L.M., Gullone, E. (2006). The clinical significance of loneliness: A literature review. Clinical Psychology Review, 26, 695-718.
Holt-Lunstad,J., Smith, T.B., Baker, M., Harris, T., & Stephenson, D. (2015). Loneliness and social isolation as risk factors for mortality: A meta-analytic review. Perspectives in Psychological Science, 10, 227–237.
Jakuta, M. (2012). Zagubieni w tłumie – poczucie osamotnienia u współczesnej młodzieży. Resocjalizacja Polska, 3, 399-410.
Jaworska, I., Lubiejewski, P., Wójtowicz, N. (2019). Formy okazywania miłości a komunikacja interpersonalna u młodych dorosłych. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 1(37), 95-108.
Karbowa, M. (2012). Samotność w świetle teorii przywiązania. Studia Psychologiczne, 50(1), 27-38.
Kemp, S. (2020). Digital Global Poland 2020, https://datareportal.com/reports/digital-2020-poland (access: 3.12.2022).
Kornaszewska-Polak, M. (2016). Poczucie przywiązania i osamotnienia w relacjach małżeńskich. Roczniki Pedagogiczne, 2(42), 214-226.
Kosowski, P., Mróz, J. (2020). Ocena komunikacji a poczucie samotności i satysfakcji z życia w czasie pandemii. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 3(23), 59-78.
Kossowska, M., Letki, N., Zaleśkiewicz, T., Wichary, S. (2020). Człowiek w obliczu pandemii. Psychologiczne i społeczne uwarunkowania zachowań w warunkach kryzysu zdrowotnego. Sopot: Wydawnictwo Smak Słowa.
Krupa, B. (2013). Samotność – znak czasu. (W:) Z.B. Gaś (red.), Człowiek na rozdrożu. Zrozumieć, aby pomóc, 95-112. Lublin: Wydawnictwo Naukowe Innovatio Press.
Kwiatkowska, M.M., Rogoza, R., Kwiatkowska, K. (2018). Analysis of the psychometric properties of the revised UCLA loneliness scale in a Polish adolescent sample. Current Issues in Personality Psychology, 6(2), 164-170.
Louis, A., Pitman, A., Birken, M., Pearce, E., Sno, H., Johnson, S. (2020). The Experience of Loneliness among Young People with Depression: A Qualitative Meta-Synthesis of the Literature. BMC Psychiatry, 20(1), 415. https://doi.org/10.1186/s12888-020-02818-3
Luthar, S.S., Brown, J.P. (2007). Maximizing resilience through diverse levels of inquiry: prevailing paradigms, possibilities and priorities for the future. Development and Psychopathology, 19, 931-955.
Madsen, K.R., Holstein, B.E., Damsgaard, M.T., Rayce, S.B., Jespersen, L.N., & Due, P. (2019). Trends in social inequality in loneliness among adolescents 1991–2014. Journal of Public Health, 41, e133–e140.
Maes, M., Qualter, P., Vanhalst, J., Van den Noortgate, W., & Goossens, L. (2019). Gender differences in loneliness across the lifespan: A meta-analysis. European Journal of Personality, 33, 642–654.
Mastalski, J. (2007). Samotność globalnego nastolatka. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Norona, J.C., Tregubenko, V., Boiangiu, S.B., Levy, G., Scharf, M., Deborah, P., Welsh, D.P., Shulman, S. (2017). Changes in rejection sensitivity across adolescence and emerging adulthood: Associations with relationship involvement, quality, and coping, Journal of Adolescence, 1, 96-106.
Nowland, R., Talbot, R., & Qualter, P. (2018). Influence of loneliness and rejection sensitivity on threat sensitivity in romantic relationships in young and middle-aged adults. Personality and Individual Differences, 131, 185–190. https://doi.org/10.1016/j.paid.2018.04.047
NSPCC, Child Line (2017). Loneliness: A key concern for thousands of children. (from:) https://www.nspcc.org.uk/what-we-do/news-opinion/loneliness-key-concern-thousands-children/ (access: 27.07.2019).
Ołdakowska-Jedynak, U., Ryś, M., Sztajerwald, T. (2021). The importance of mental resilience against loneliness during the COVID-19 pandemic in dialysis patients. Wiadomości Lekarskie, 74 (7), 1758-1762.
Oleś, M. (2006). Psychologiczna charakterystyka dzieci o wysokim i niskim poczuciu osamotnienia. Roczniki Psychologiczne, 9(1), 121-140.
ONS, (2018). Loneliness–What characteristics and circumstances are associated with feeling lonely?. (from:) https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/wellbeing/articles/lonelinesswhatcharacteristicsandcircumstancesareassociatedwithfeelinglonely/2018-04-10 (access: 27.07.2019).
Rembowski, J. (1992). Samotność. Gdańsk: Uniwersytet Gdański.
Rostowski, J. (1987). Zarys psychologii małżeństwa. Psychologiczne uwarunkowania dobranego związku małżeńskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ryś, M. (2009). Rola fides et ratio w sytuacjach trudnych. (W:) J. Krokos, M. Ryś (red.), Czy rozum jest w konflikcie z wiarą?, 249-260, Warszawa: Wydawnictwo Jana Pawła II.
Ryś, M. (2016). Miłość jako podstawa wspólnoty małżeńskiej. Ujęcie psychologiczne. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, Wydanie Specjalne, 3(27), 57-74.
Ryś, M. (2020a). Poczucie osamotnienia jako symptom naszych czasów. (W:) Z.B. Gaś (red.), Mistrzowie psychologii wobec wyzwań współczesności, 17-51, Lublin: Wydawnictwo Naukowe WSEI Innovatio Press.
Ryś, M. (2020b). Poczucie własnej wartości w relacjach interpersonalnych u osób wzrastających w różnych systemach rodzinnych, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Ryś, M., Greszta, E., Grabarczyk, K. (2019). Intelektualna, emocjonalna i działaniowa bliskość małżonków a ich gotowość do rozwiązywania konfliktów oraz przebaczania, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(38), 221-254.
Ryś, M., Greszta, E., & Śledź, K. (2020). Poczucie, że jest się osobą kochaną a język komunikacji u młodych dorosłych. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 42(2), 47-76. https://doi.org/10.34766/fetr.v42i2.316
Ryś, M., Tataj-Puzyna, U. (2021), Życie i miłość są silniejsze od śmierci. Znaczenie postawy szacunku wobec życia w budowaniu cywilizacji miłości. (W:) E. Domagała-Zyśk, A. Borowicz, R. Kołodziejczyk, K. Martynowska (red.) Oblicza życia, 196-216. Lublin: Wydawnictwo Naukowe KUL.
Ryś, M., Tataj-Puzyna, U. (2022), System rodziny pochodzenia a poczucie własnej wartości oraz poczucie osamotnienia u młodych dorosłych. (W:) P. Brudek, D. Mącik, D. Kuncewicz (red.) Psychologia kliniczna. W trosce o godność człowieka, 587-618. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Sabey, A.K., Rauer, A.J., Haselschwerdt, M.L., Volling, B. (2018). Beyond ‘Lots of Hugs and Kisses’: Expressions of Parental Love From Parents and Their Young Children in Two-Parent, Financially Stable Families. Family Process, 57(3), 737–51. https://doi.org/10.1111/famp.12327
Sahin-Bayraktar, H.G, Seven, S. (2022). The interrelationship of attachment style, sense of loneliness, and social dissatisfaction in children aged 60-72 months. Current Psychology, 41, 3751-3759. https://psycnet.apa.org/doi/10.1007/s12144-020-00888-w
Schore, J.R., Schore, A.N. (2008). Modern Attachment Theory: The Central Role of Affect Regulation in Development and Treatment. Clinical Social Work Journal, 36(1), 9–20. https://doi.org/10.1007/s10615-007-0111-7
Shorter, P., Turner, K., Mueller-Coyne, J. (2022). Attachment style’s impact on loneliness and the motivations to use social media. Computers in Human Behavior Reports, 7, 100212. https://doi.org/10.1016/j.chbr.2022.100212
Sikorska, I. (2016). Odporność psychiczna w okresie dzieciństwa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Śliwak, J., Brzeziński, M., & Zarosińska, D. (2019). Religijne zmaganie się a poczucie osamotnienia u podopiecznych hospicjów. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 38(2), 365-394. https://doi.org/10.34766/fetr.v2i38.86
Śliwak, J., Reizer, U., Partyka, J. (2015). Poczucie osamotnienia a przystosowanie społeczne. Studia Socialia Cracoviensia, 1(12), 61-78.
Śliwak, J., Zarzycka, B., Dziduch, A. (2001). Typ samoświadomości a poczucie osamotnienia. Przegląd Psychologiczny, 54, 3, 245-246.
Szafrańska, K. (2017). Problematyka samotności i poczucie osamotnienia młodzieży, wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych. Resocjalizacja Polska, 13, 193-210.
Wasilewska-Ostrowska, K. (2013). Samotność emocjonalna – jako jeden z czynników ryzyka uzależnień wśród młodzieży. Wychowanie na co Dzień, 10-11(241-242), 17-21.
Wasilewska-Ostrowska, K. (2018). Chroniczna samotność jako czynnik ryzyka zachowań autodestrukcyjnych wśród młodzieży. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 17(3), 63-74.
Wojciszke, B. (2018). Psychologia miłości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Wojnarska, A., Korona, K. (2017). Poczucie osamotnienia a nieprzystosowanie społeczne. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 28, 175-191.
Wyczesany, J. (2001). Samotność młodzieży w kontaktach z rodzicami i nauczycielami. (W:) R. Kwiecińska, M.J. Szymański (red.), Młodzież a dorośli. Napięcia między socjalizacja a wychowaniem. Kraków: Akademia Pedagogiczna.
Von Soest, T., Luhmann, M., & Gerstorf, D. (2020). The development of loneliness through adolescence and young adulthood: Its nature, correlates, and midlife outcomes. Developmental Psychology, 56(10), 1919-1934.