Słowa kluczowe
ciąża
czynniki socjodemograficzne
hospitalizacja
Jak cytować
Abstrakt
Wprowadzenie: Ciąża jest stanem fizjologicznym dla kobiety. Jeśli jednak pojawiają się powikłania stanowiące ryzyko dla zdrowia lub życia matki lub dziecka, na przebieg ciąży wpływa zarówno stres psychiczny, jak i biologiczny. Stres odczuwany w czasie ciąży może nieodwracalnie zmienić struktury mózgowe płodu. Ponadto przewlekły stres może powodować szereg powikłań, m.in. poronienie, poród przedwczesny, IUGR, niską masę urodzeniową noworodka. Celem pracy była analiza poziomu stresu u hospitalizowanych ciężarnych w zależności od czynników socjodemograficznych. Materiał i metody: Badania przeprowadzono w grupie 140 kobiet ciężarnych hospitalizowanych w Oddziale Patologii Ciąży Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 1 w Lublinie. Kryterium włączenia do badań były: ukończony 18 rok życia, stwierdzona ciąża, hospitalizacja powyżej 2 tygodni na oddziale patologii ciąży. Badanie wykonano z wykorzystaniem metody sondażu diagnostycznego, za pomocą Skali Odczuwanego Stresu PSS – 10, jak również kwestionariusza ankiety, stworzonego na potrzeby niniejszego badania. Wyniki badań: Ponad połowa (76; 54,3%) ciężarnych miała niski poziom stresu, wysokim poziomem stresu charakteryzowała się co trzecia (n=45) badania, 32,1%, a przeciętnym tylko (n=19) kobiet 13,6%. Stwierdzono statystycznie istotną korelację pomiędzy poziomem odczuwanego stresu i wykształcenia (p=0,031), sytuacją finansową (p=0,017). Wnioski: Blisko co trzecia ciężarna podczas hospitalizacji charakteryzowała się wysokim poziomem stresu. Sam fakt stwierdzenia zagrożenia zdrowia dziecka i/lub matki w ciąży jest już źródłem stresu dla kobiety. Wyższe natężenie stresu–istotne statystycznie, dotyczyło matek z wykształceniem zawodowym i przeciętną sytuacją finansową. Dane z doniesień z literatury wskazują, że stres w ciąży może również wpływać negatywnie na zdrowie psychofizycznej diady- matka dziecko. Konieczne są dalsze badania w tej dziedzinie wraz z możliwością podejmowania działań sprzyjających zapewnieniu psychofizycznego komfortu hospitalizowanym matkom.
Bibliografia
Alves, A.C., Cecatti, J.G., Souza, R.T. (2021). Resilience and stress during pregnancy: a comprehensive multidimensional approach in maternal and perinatal health. The Scientific World Journal, 1-7. https://doi.org/10.1155/2021/9512854
Andhavarapu, M., Orwa, J., Temmerman, M., Musana J.W. (2021). Maternal sociodemographic factors and antenatal stress. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(13), 6812. https://doi.org/10.3390/ijerph18136812
Awad-Sirhan, N., Simo-Teufel, S., Molina-Munoz, Y., Cajiao-Nieto, J., Izquierdo-Puchol, M.T. (2022). Factores asociados al estrés prenatal y la ansiedad en gestantes durante el COVID-19 en España. Enfermería Clínica, 32, S5-S13. https://doi.org/10.1016/j.enfcli.2021.10.006
Babu, G.R., Murthy, G.V.S., Singh, N., Nath, A., Rathnaiah, M., Saldanha, N., Deppa, R., Kinra, S. (2018). Sociodemographic and Medical Risk Factors Associated with Antepartum Depression. Frontiers in Public Health, 6, 1-6. https://doi.org/10.3389/fpubh.2018.00127
Battulga, B., Benjamin, M.R., Chen, H., Bat-Enkh, E. (2021). The Impact of Social Support and Pregnancy on Subjective Well-Being: A Systematic Review. Frontiers in Psychology, 12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.710858
Bhat, N.A., Hassan, R., Shafiq, M., Sheikh, S. (2015). Sociodemographic factors: A major predictor of anxiety and depression among pregnant women. Delhi Psychiatry Journal, 18(1), 86-94.
Bjelica, A., Cetkovic, N., Trninic-Pjevic, A., Mladenovic-Segedi, L. (2018). The phenomenon of pregnancy — a psychological view. Ginekologia Polska, 89(2), 102–106. https://doi.org/10.5603/GP.a2018.0017
Brodowska, E., Bąk-Sosnowska, M. (2020). Wpływ ciąży na zdrowie I samopoczucie psychiczne kobiet. (W:)A. Knapik, P. Beňo, J. Rottermund: (red.) Zdrowie człowieka w ontogenezie – aspekty biomedyczne i psychospołeczne. Studia badaczy polskich, słowackich i czeskich. T. 2. Aspekty psychospołeczne, 15-22, Katowice: Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach.
Chanduszko-Salska, J., Kossakowska, K. (2018). Stres a objawy depresji i sposoby radzenia sobie u kobiet z niepłodnością i kobiet w ciąży wysokiego ryzyka. Folia Psychologica, 22, 73-96. https://doi.org/10.18778/1427-969X.22.05
Chudzik, R., Jarosz, K., Gołębiowska, M., Gołębiowska, B. (2017). Stres choroba XXI wieku? Journal of Education, Health and Sport, 7(8), 20-26, https://doi.org/10.5281/zenodo.839685
Dembińska, A., Wichary, E. (2016). Wybrane psychospołeczne korelaty lęku przedporodowego – znaczenie dla praktyki położniczej. Sztuka Leczenia, 1, 43–54.
Dragomir, C., Popescu, R., Jurca, M.A., Laza R., Ivan Florian, R., Dragomir, I., Negrea, R., Craina, M., Dehelean, C.A. (2022). Postpartum Maternal Emotional Disorders and the Physical Health of Mother and Child. Psychology Research and Behavior Management, 15, 2927–2940. https://doi.org/10.2147/prbm.s382073
Effati-Daryani, F., Somayeh, Z., Mohammadi, A., Hemati, E., Yngyknd, S.G., Mirghafourvand, M. (2020). Depression, stress, anxiety and their predictors in Iranian pregnant women during the outbreak of COVID-19. BMC Psychology, 8 (99), 1-10. https://doi.org/10.1186%2Fs40359-020-00464-8
Gajda, E., Biskupek-Wanot, A. (2020). Stres i jego skutki. (W:) A. Biskupek-Wanot, B. Wanot, K. Kasprowska-Nowak (red.), Aktywność fizyczna i problematyka stresu, 84-93. Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza. http://dx.doi.org/10.16926/afips.2020.07
Garcia-Silva, J., Caracuel, A., Lozano-Ruiz, A., Alderdice, F., Lobel, M., Perry, O., Caparros-Gonzalez, R.A. (2021). Pandemic-related pregnancy stress among pregnant women during the COVID-19 pandemic in Spain. Midwifery, 103, 103163, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.midw.2021.103163
Ghaffar, R., Iqbal, Q., Khalid, A., Saleem, F., Hassali, M.A., Baloch, N.S., Ahmad, F.D., Bashir, S., Haider, S., Bashaar, M. (2017). Frequency and predictors of anxiety and depression among pregnant women attending tertiary healthcare institutes of Quetta City, Pakistan. BMC Women’s Health, 17, 51, 1-8. https://doi.org/10.1186/s12905-017-0411-1
Huras, H., Radoń–Pokracka, M. (2016). Wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania płodu — schemat diagnostyczny i postępowanie. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 1(3), 107–114.
Jośko-Ochojska, J. (2016). Traumatyczne przeżycia matki ciężarnej a zdrowie jej dziecka. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 15(3), 117 – 129.
Juczyński, Z., Ogińska-Bulik, N. (2012). Narzędzia pomiaru stresu i radzenia sobie ze stresem. Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne Pracownia Testów Psychologicznych.
Kaczmarska, A., Curyło-Sikora, P. (2016). Problematyka stresu – przegląd koncepcji. Hygeia Public Health, 51(4), 317 – 321.
Kanadys, K., Tyrańska, I., Lewicka, M., Sulima, M., Bucholc, M., Wiktor, H. (2018). Analiza poziomu stresu ciężarnych z zagrażającym porodem przedwczesnym zależnie od czynników socjodemograficznych. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 24(2), 133–137. https://doi.org/10.26444/monz/92144
Kicia, M., Skurzak, A., Korżyńska-Piętas, M., Palus, A., Iwanowicz-Palus, G.J. (2021). Assessment of the relationship between socio-demographic factors and intensity of perceived stress in a group of women hospitalized due to miscarriage. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 27(3), 285-290. https://doi.org/10.26444/monz/140310
Koss, J., Rudnik, A., Bidzan, M. (2014). Doświadczanie stresu a uzyskiwane wsparcie społeczne przez kobiety w ciąży wysokiego ryzyka. Doniesienie wstępne. Family Forum, 4, 183–201.
Lewicka, M., Wójcik, M., Sulima, M., Makara-Studzińska, M. (2015). Nasilenie negatywnych emocji u kobiet ciężarnych w okresie hospitalizacji. Annales Academiae Medicae Silesiensis, 69, 177-183. https://doi.org/10.18794/aams/36771
Makara-Studzińska, M., Zwierz, K., Madej, A., Wdowiak A. (2015). Coping with stress by women in early postpartum. Journal of public health, nursing and medical rescue, 4, 38-43.
McLeod, C., Ebeling, M., Baatz, J., Shary, J.R., Mulligan, J.R., Wagner, C.L. (2021). Sociodemographic factors affecting perceived stress during pregnancy and the association with immune-mediator concentrations. Journal of Perinatal Medicine, 50(2), 192-199. https://doi.org/10.1515/jpm-2021-0227
Mikołajków, A., Małyszczak, K. (2022). Czynniki biologiczne I skutki zaburzeń lękowych specyficznych dla ciąży – aktualny stan wiedzy. Psychiatria Polska, 56(6), 1289-1314. https://doi.org/10.12740/PP/144138
Morylowska-Topolska, J., Makara-Studzińska, M., Kotarski, J. (2014). Wpływ wybranych zmiennych socjodemograficznych i medycznych na nasilenie objawów lękowych i depresyjnych w poszczególnych trymestrach ciąży. Psychiatria Polska, 48(1), 173-186.
Musiała, N., Hołyńska-Iwan, I. Olszewska-Słonina, D. (2018). Kortyzol – nadzór nad ustrojem w fizjologii i stresie. Diagnostyka Laboratoryjna, 54(1), 29-36. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.7553
Semeia, L., Bauer, I., Sippel, K., Hartkopf, J., Schaal, N. K., Preissl, H. (2023). Impact of maternal emotional state during pregnancy on fetal heart rate variability. Comprehensive Psychoneuroendocrinology, 14, 100181. https://doi.org/10.1016/j.cpnec.2023.100181
Sowa, J., Hess, G. (2015). Stres a plastyczność mózgu. Wszechświat, 116, 15-21.
Sulima, M., Makara-Studzińska, M., Lewicka, M., Wiktor, K., Kanadys, K., Wiktor, H. (2014). Analiza uczuć kobiet z ciążą zagrożoną porodem przedwczesnym. Annales Academiae Medicae Stetinensis, 60(1), 65-74.
Szydełko, J., Szydełko, M., Piątek, D., Tuzim, K., Boguszewska-Czubara, A. (2016). Wpływ chronicznego stresu u kobiet w ciąży na kształtowanie się zachowań żywieniowych u ich potomstwa w życiu postnatalnym. Medical Review, 14(1), 83-92. https://doi.org/10.15584/medrev.2016.1.7
Tałaj, A., Fischer, B., Kupcewicz, E. (2012). Potrzeby i oczekiwania hospitalizowanych ciężarnych z patologii ciąży. Problemy Pielęgniarstwa, 20(2), 228-232. https://doi.org/10.5603/PP.2015.0076
Wojaczek, M. (2012). Kształtowanie się zmian i percepcja poczętego dziecka w poszczególnych etapach ciąży. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2(1), 73-77.
Yildiz, P.D., Ayers, S., Phillips, L. (2017). The prevalence of posttraumatic stress disorder in pregnancy and after birth: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 208, 634-645. https://doi.org/10.1016/j.jad.2016.10.009
Zietlow, A.L, Nonnenmacher, N., Reck, C., Ditzen, B., Müller, M. (2019). Emotional Stress During Pregnancy – Associations With Maternal Anxiety Disorders, Infant Cortisol Reactivity, and Mother–Child Interaction at Pre-school Age. Frontiers in Psychology, vol 10, Article 2179, 1-10. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.02179