Rola inteligencji poznawczej, społecznej i emocjonalnej w konstytuowaniu się pozycji socjometrycznej dziecka w nowej grupie

Abstrakt

Zagadnienie statusu socjometrycznego dziecka jest ważne z punktu widzenia jego rozwoju i przystosowania. Badania dowodzą bowiem, że osoby z niskim statusem socjometrycznym w dzieciństwie i okresie dorastania, są bardziej narażone na zaburzenia funkcjonowania. Z kolei popularność w grupie rówieśniczej jest istotnym predyktorem m.in. dobrostanu psychofizycznego, efektywnego funkcjonowania intra- i interpersonalnego, a także sukcesów szkolnych i akademickich Ze względu na znaczenie statusu socjometrycznego dla funkcjonowania jednostki, badacze od dłuższego czasu intensywnie poszukują jego determinantów, ponieważ umożliwia to wdrożenie oddziaływań wspomagających dziecko w jego rozwoju i przystosowaniu. Cel badań: Celem podjętych badań była próba określenia dynamiki zmian w pozycji socjometrycznej dzieci w nowopowstałej klasie szkolnej oraz określenie wkładu inteligencji poznawczej, społecznej i emocjonalnej w konstytuowanie się owej pozycji. Metoda: W badaniach wzięło udział 136 uczniów klas pierwszych szkół podstawowych w wieku od 6 do 7 lat (M = 6,87, SD = 0.54). Pomiaru statusu socjometrycznego dzieci dokonano trzykrotnie – na początku klasy pierwszej, po 6 miesiącach oraz po 12 miesiącach od pierwszego pomiaru. Dodatkowo dokonano jednorazowego pomiaru inteligencji poznawczej, społecznej i emocjonalnej. Analizy zebranych danych wykonano w oparciu o modele latentnych krzywych rozwojowych. Wyniki: Okazało się, że występują temporalne zmiany pozycji socjometrycznej dzieci. Inteligencja poznawcza nie okazała się statystycznie istotnym predyktorem ani poziomu wyjściowego, ani zmiany statusu socjometrycznego dzieci, zarówno w odniesieniu do domeny akceptacji, jak i odrzucenia. Z kolei istotny efekt inteligencji emocjonalnej ujawnił się jedynie w odniesieniu do początkowego odrzucenia przez rówieśników. Z kolei inteligencja społeczna nie była istotnym predyktorem zróżnicowania poziomu wyjściowego akceptacji i odrzucenia, jednakże jej efekt ujawnił się temporalnej zmianie statusu socjometrycznego – dzieci o wyższej inteligencji społecznej z czasem podwyższały swoją pozycję w grupie rówieśniczej (stopień ich akceptacji rósł, zaś stopień ich odrzucenia malał). Wnioski: Z przeprowadzonych badań wynika, że poprzez rozwijanie inteligencji społecznej można pomagać dzieciom o niskim statusie socjometrycznym, które nie radzą sobie w grupie rówieśniczej i często są przez nią odrzucane.