Słowa kluczowe
profilaktyka
zdrowie prokreacyjne
Jak cytować
Abstrakt
Wstęp: Unikalnym rodzajem zdrowia jest zdrowie prokreacyjne, które stanowi o całości dobrostanu fizycznego, psychicznego oraz społecznego człowieka, a nie tylko braku choroby czy zaburzeń. Zdrowie prokreacyjne dotyczy wszystkich zagadnień związanych z układem rozrodczym i prokreacją kobiet i mężczyzn we wszystkich fazach ich życia. Dlatego zawiera zagadnienia pokwitania i przekwitania, płodności i niepłodności, planowania rodziny, zdrowia podczas ciąży, porodu i połogu, nowotworów narządów płciowych i piersi. W pracy przedstawiono wyniki z obszaru zdrowia takie jak: wiedza kobiet na temat zdrowia prokreacyjnego w wybranych obszarach dotyczących źródeł wiedzy, znajomości terminu owulacja, wiedzy na temat czynników korzystnie wpływających na zdrowie a także wiedzy dotyczącej wieku, w którym kobieta jest najbardziej płodna i najmniej płodna, a także profilaktyki w zakresie związanym z układem rozrodczym. Celem pracy było poznanie wiedzy pełnoletnich kobiet w wieku od 18 do 49 lat na temat zdrowia prokreacyjnego. Metoda: Badania przeprowadzono w oparciu o analizę kwestionariusza ankiety z użyciem programu statystycznego IBM SPSS Statistics 27. Wyniki Większość badanych kobiet posiada wiedzę na temat terminu owulacja a wiedzę swą czerpie głównie z Internetu (22,3%), prawie wszystkie badane kobiety wiedziały co to jest owulacja (93,7%). Większość kobiet nie stosuje samoobserwacji cyklu (75%). Wiek inicjacji seksualnej u większości respondentek był w wieku 18 lat. Więcej niż dwóch partnerów seksualnych podało blisko 40% kobiet. Wnioski: Badana grupa kobiet była jednolita pod względem przyjętych kryteriów kwalifikacji tzn. wszystkie były w wieku rozrodczym. Badane kobiety w większości udzielały prawidłowych odpowiedzi na pytania o owulację, wiek najkorzystniejszy do zajścia w ciążę czy wiek w którym zmniejsza się płodność u kobiety. Wiedza na temat płodności nie korespondowała z nastoletnim wiekiem inicjacji seksualnej oraz deklarowaną ilością partnerów, co jest czynnikiem ryzyka występowania w przyszłości zaburzeń zdrowia prokreacyjnego.
Bibliografia
Bączek, G., Padzik, M., Duda, T., Giermaziak, W. (2020). The youth’s knowledge of human fertility and reproductive age – evaluation of educational and health care programme. GinPolMedProject, 4(58), 9-20. https://journals.indexcopernicus.com/api/file/viewByFileId/1357893
Bień, A., Stadnicka, S. (2015). Zachowania seksualne młodzieży oraz stosowane metody zapobiegania ciąży. European Journal of Medical Technologies. 1(6): 50-62. (From:) http://www.medical-technologies.eu/upload/metody_zapobiegania_ciazy.pdf (access: 15.04.2024).
Drabik, L., Kubiak-Sokół, A., Sobol, E. (2021). Słownik języka polskiego PWN. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Duane, M., Stanford, J., B., Porucznik, Ch., Vigil P. (2022). Fertility Awareness-Based Methods for Women’s Health and Family Planning. Family Medicine and Primary Care, 9. https://doi.org/10.3389/fmed.2022.858977
Fetene, N., Mekonnen, W. (2018). The prevalence of risky sexual behaviors among youth center reproductive health clinics users and non-users in Addis Ababa, Ethiopia: a comparative cross-sectional study. PLoS One.13(6):e0198657. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0198657
Filipp, E., Pawłowska, A., Wilczyńska, A., Kowalska, B., Niemiec, K., T., Raczyński, P., Kęsicka, J. (2005). Metody planowania rodziny u nastolatek. Ginekologia Praktyczna, 16(4), 46-52. (From:) https://www.termedia.pl/Metody-planowania-rodziny-u-nastolatek,5,3751,0,0.html (access: 15.04.2024).
Ford, E., A., Roman, D., McLaughlin E., A., Beckett, E., L. (2020). The association between reproductive health smartphone applications and fertility knowledge of Australian women. BMC Women’s Health, 20, 45. https://doi.org/10.1186/s12905-020-00912-y
Garcia, D., Brazal, S., Rodriguez, A., Prat, A., Vassena, R. (2018). Knowledge of age-related fertility decline in women: A systematic review. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology 230, 109-118. https://doi.org/10.1016/j.ejogrb.2018.09.030
Nowotwory ginekologiczne – objawy i profilaktyka raka, J. Gośliński (oprac.). (From:) https://www.zwrotnikraka.pl/nowotwory-ginekologiczne-u-kobiet/ (access: 20.04.2024)
Hammarberg, K., Zosel, R., Comoy, C., Robertson, S., Holden, C., Deeks, M., & Johnson, L. (2016). Fertility-related knowledge and information-seeking behaviour among people of reproductive age: a qualitative study. Human Fertility, 20(2), 88-95. https://doi.org/10.1080/14647273.2016.1245447
Hampton, K., D., Mazza D., Newton J., M. (2012). Fertility-awareness knowledge, attitudes, and practices of women seeking fertility assistance. Journal of Advanced Nursing, 69(5), 1076-1084. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2012.06095.x
Hilgers, W. (2018). Creighton Model Fertility Care System. Autentyczny język zdrowia i płodności kobiety. Podręcznik wprowadzający nowego użytkownika. Warszawa: Fundacja Instytut Rozwoju Położnictwa i Ginekologii.
Kinle, M., Małecka-Holerek, M. (2009). Naturalne planowanie rodziny w aspekcie historycznym. (W:) M. Troszyński (red.), Rozpoznawanie płodności. Materiały edukacyjno-dydaktyczne dla nauczycieli NPR, pracowników służby zdrowia oraz zainteresowanych zdrowiem prokreacyjnym, 271-280. Warszawa: Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny.
Kinle, M., Szymaniak, M. (2009). Fazy cyklu miesiączkowego i objawy płodności w cyklu miesiączkowym. (W:) M. Troszyński (red.), Rozpoznawanie płodności. Materiały edukacyjno-dydaktyczne dla nauczycieli NPR, pracowników służby zdrowia oraz zainteresowanych zdrowiem prokreacyjnym, 59-70. Warszawa: Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny.
Kowalewska, B., Jankowiak, B., Oleszczuk, T., Rolka, H., Krajewska-Kułak, E., Klimaszewska, K., Łukaszuk, C. , Gołębiewska, A. (2012). Ocena poziomu wiedzy kobiet na temat czynników ryzyka raka szyjki macicy. (W:) E. Krajewska-Kułak, C. Łukaszuk, J. Lewko i in. (red.). W drodze do brzegu życia. T. 10, 381-391 Białystok: Uniwersytet Medyczny. (From:) https://ppm.umb.edu.pl/info/article/UMB0d9204a99e584065a4bc11f998558c19/ (access: 15.04.2024).
Maszczak T. (2005). Zdrowie jako wartość uniwersalna. Roczniki Naukowe AWF w Poznaniu, 54, 73-81.
Mazengia, F., Worku, A. (2009). Age at sexual initiation and factors associated with it among youths in North East Ethiopia. Ethiopian Journal of Health Development, 23(2). https://doi.org/10.4314/ejhd.v23i2.53234
Mu, Q., Hanson L., Hoelzle J., Fehring, R., J. (2019). Young Women’s Knowledge About Fertility and Their Fertility Health Risk Factors. Jognn, 48, 153-162. https://doi.org/10.1016/j.jogn.2018.12.009
Muzyczka, K., Rząca, M., Deluga, A., Denisow, M., Janiec, E., Krzos, A., Oleszczuk, K., Przystupa, H. (2012). Wiedza studentów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie na temat płodności i metod planowania rodziny. (W:) J.K. Stępkowska, K.M. Stępkowska, (red.) Instytucja rodziny wczoraj i dziś. Perspektywa interdyscyplinarna, Tom 2: Społeczeństwo i Kultura. Lublin: Politechnika Lubelska.
Nouri, K., Huber, D., Walch, K. et al. (2014). Fertility awareness among medical and non-medical students: a case-control study. Reproductive Biology and Endocrinology, 12, 94. https://doi.org/10.1186/1477-7827-12-94
Pachecka, M. (2009) Okres dojrzewania. (W:) M. Troszyński (red.), Rozpoznawanie płodności. Materiały edukacyjno-dydaktyczne dla nauczycieli NPR, pracowników służby zdrowia oraz zainteresowanych zdrowiem prokreacyjnym, 161-168. Warszawa: Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny.
Piasecka, K., Łyszczarz, P., Pytka, M., Ślizień-Kuczapska, E., & Kanadys, K. (2022). Analysis of cycle observation sheets in a group of women of reproductive age. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 51(3), 41-51. https://doi.org/10.34766/fetr.v3i51.1115
Przestrzelska M, Knihinicka-Mercik Z, Kazimierczak I. (2011).Wiedza o dojrzewaniu i zachowania zdrowotne nastolatek.(W:) M. Seń, G. Dębska (red.). Zagrożenia zdrowotne wśród dzieci i młodzieży. Tom 1, 83-98. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 2016 r. w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020. (From:) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20160001492 (access: 20.04.2024).
Sieńko-Hans, K. (2013). Wiedza o antykoncepcji i zachowania seksualne nastolatek w wieku 16-19. Nieopublikowana praca licencjacka, UJ Kraków. (From:) https://ruj.uj.edu.pl/entities/publication/e11cc326-cf59-4818-90d7-00fd2b890df9 (access: 20.04.2024).
Simmons, R., G,, Jennings, V. (2019). Fertility awareness-based methods of family planning. Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology, 66, 68-82. https://doi.org/10.1016/j.bpobgyn.2019.12.003
Stępkowska, J., & Przygodzka, J. (2020). Metody rozpoznawania płodności jako narzędzie profilaktyki zdrowotnej wspierającej proces diagnostyczny zaburzeń zdrowia prokreacyjnego w opinii kobiet w wieku rozrodczym. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 43(3), 211-222. https://doi.org/10.34766/fetr.v43i3.307
Ślizień-Kuczapska, E., Smyczyńska, J., & Rabijewski, M. (2020). Wybrane zagadnienia zaburzeń kształtowania się zdrowia prokreacyjnego u dziewcząt. Czy warto włączyć obserwację cyklu do praktyki lekarskiej? Część I. Naturalny przebieg procesu dojrzewania u dziewcząt – granice fizjologii i patologii. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 43(3), 285-302. https://doi.org/10.34766/fetr.v43i3.319
Ślizień-Kuczapska, E., Sys, D., Baranowska, B., & Czajkowski, K. (2017). Zdrowie prokreacyjne jako zasadniczy kierunek troski o zdrowie rodziny. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 32(4), 88-112. (From:) https://fidesetratio.com.pl/ojs/index.php/FetR/article/view/615 (access: 19.04.2024).
Vassard D., Lallemant C., Nyboe Andersen A., Macklon N., & Schmidt L. (2016). A population-based survey on family intentions and fertility awareness in women and men in the United Kingdom and Denmark. Upsala Journal of Medical Sciences, 121(4), 244-251. https://doi.org/10.1080/03009734.2016.1194503
Vigil, P., Lyon, C., Flores, B., Rioseco, H., & Serrano, F. (2017). Ovulation, a sign of health. The Linacre Quarterly, 84(4), 343-355. https://doi.org/10.1080/00243639.2017.1394053
Walentynowicz-Moryl, K., Mianowska, E. (2020). Zdrowie reprodukcyjne kobiet – analiza poziomu wiedzy młodych studiujących kobiet w zakresie problematyki prokreacji. Kwartalnik Pedagogiczny, 65(1), 160-173. https://doi.org/10.32346/2657-6007.kp.2020-1.8
World Health Organization (1999). Report of a WHO/UNFPA/UNICEF. Study group on programming for adolescent health and development. (From:) https://iris.who.int/handle/10665/42149 (access: 19.04.2024).
World Health Organization Genewa, (1988). Natural Family Planning, a guide to provision of services. (From:) https://digitallibrary.un.org/record/39680?ln=f (access: 29.06.2022).