Abstrakt
Celem badań było uchwycenie związków pomiędzy bliskością, częstością kontaktu z wnukami oraz autorytetem a wymiarami prężności psychicznej dziadków. Wyniki gromadzono z próby 80 badanych osób za pomocą dwóch narzędzi: Skali Prężności Psychicznej (SPP – 25) oraz autorskiej skali ad hoc, określającej relacje międzypokoleniowe, bliskość – częstość – autorytet. Efekty pozwoliły ustosunkować się do problemu badawczego, czy zachodzą związki pomiędzy wymiarami prężności psychicznej dziadków a ich bliskością, częstością kontaktów z wnukami oraz autorytetem dziadków. Oczekiwano, że im wyższa prężność psychiczna przejawiana w badanych jej wymiarach u dziadków, tym znacząco bardziej dziadkowie będą przejawiać bliskość i częstość kontaktów z wnukami, jednocześnie będąc autorytetem dla swoich wnuków. Wyniki pokazały, że niektóre wymiary prężności psychicznej wykazują związki z cechami relacji międzypokoleniowych. Wśród nich, dominuje otwartość na nowości i poczucie humoru oraz optymistyczne nastawienie do życia i zdolność mobilizowania się w trudnych sytuacjach, które wchodzą w pozytywne istotne współzależności z bliskością z wnukami. Natomiast, kompetencje osobiste do radzenia sobie i tolerancja negatywnych emocji wykazują negatywny znaczący związek z częstością kontaktów z wnukami. Tolerancja niepowodzenia i traktowanie życia jako wyzwania, ujawnia ujemny związek z autorytetem dziadków u wnuków. Wnioskując, wyniki stanowią początek dyskusji nad zagadnieniem parentyfikacji dziadków, pojęcia identyfikowanego z psychologią kliniczną dziecka.
Bibliografia
Appelt, K. (2007). Współcześni dziadkowie i ich znaczenie dla rozwoju wnuków. (In:) A. Brzezińska, K. Ober-Łopatka, R. Stec, K. Ziółkowska, (eds.). Szanse rozwoju w okresie późnej dorosłości, 79–95. Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Chase, D.N. (1999). Burened Children: Theory, Research, and Treatment of Parentification. California: SAGE Publications.
Coall, D.A., Hilbrand, S., Sear, R., Hertwig, R. (2018). Interdisciplinary perspectives on grandparental investment: a journey towards causality. Contemporary Social Science, 13(2), https://doi.org/10.1080/21582041.2018.1433317
Danielsbacka, M., Tanskanen, A.O., Coall, D.A., Jokela, M. (2019). Grandparental childcare, health and well-being in Europe: a within-individual investigation of longitudinal data. Social Science & Medicine, 230, 194–203. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2019.03.031
Dendek, K., Kempa, S., Nowak-Gołąb, J., Wojcieszuk-Śmitkowska, A. (2023). Trzy wymiary przekazu międzypokoleniowego, czyli czego o relacji między wnuczkami a babciami i dziadkami możemy dowiedzieć się z listów kobiet w okresie wczesnej dorosłości. Exlibris Biblioteka Gerontologii Społecznej, 24(1), 39-67. https://doi.org/10.57655/EXLIBRIS_1_2023_3
Di Gessa, G., Zaninotto, P., Glaser, K. (2021). Grandparents looking after grandchildren in England. IUSSP’s online news magazine. (From:) https://www.niussp.org/family-and-households/grandparents-looking-after-grandchildren-in-england-role-des-grands-parents-dans-la-garde-des-petits-enfants-en-angleterre/ (access: 24.03.2024).
Filus, A. (2006). Być dziadkiem/babką w Chinach, Grecji i w Polsce: behawioralne i afektywne zaangażowanie w opiekę nad wnukami. Studia Psychologiczne, 1, 35-46.
Guo, M., Aranda, M. P., Silverstein, M. (2009). The impact of out-migration on the inter-generational support and psychological wellbeing of older adults in rural China. Ageing & Society, 29(7), 1085-1104.
Haxhe, S. (2016). Parentification and Related Processes: Distinction and Implications for Clinical Practice. Journal of Family Psychotherapy, 27(3), 185–199. https://doi.org/10.1080/08975353.2016.1199768
Hwang, W., Fu, X., Brown, M.T, Silverstein, M. (2022). Intergenerational Solidarity With Grandparents in Emerging Adulthood: Associations With Providing Support to Older Parents in Established Adulthood. Journal of Family Nursing, 28(4), 408-422. https://doi.org/10.1177/10748407221122873
Janicka–Panek, T. (2022). Pedagogika babcinego serca, czyli o wspomagającej roli dziadków w procesie wychowania dziecka i młodszego ucznia. Kultura i Wychowanie, 1(21), 9-22.
Kornhaber, A. (1996). Contemporary grandparenting. Sage Publications, Inc. (From:) https://psycnet.apa.org/record/1996-97251-000 (access: 12.07.2024).
Leeson, G.W. (2018). Global demographic change and grandparenthood. Contemporary Social Science, 13(2), 145-158. https://doi.org/10.1080/21582041.2018.1433316
Minuchin, P. (1985). Families and Individual Development: Provocations from the Field of Family Therapy. Child Development, 56(2), 289-302.
Napora, E. (2019). Relacje w rodzinie samotnej matki. Znaczenie wsparcia od dziadków dla komunikowania się z rówieśnikami. Częstochowa: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza.
Napora, E. (2018). Predyktory atrakcyjności dziecka w grupie rówieśniczej. Badania nad dzieckiem wychowywanym w rodzinach o zróżnicowanej strukturze. Paper. XXVII National Conference of Developmental Psychology on the topic: Child and childhood in the course of life, University of Opole, Kamień Śląski.
Napora, E. (2017). Wsparcie społeczne dziadków i komunikowanie się z rówieśnikami jako predyktory prężności u adolescentów z rodzin samotnych matek. Roczniki Psychologiczne, 20(4), 775-793.
Napora, E. (2016). Relacje z dziadkami a subiektywna ocena jakości życia ich wnuków w rodzinach o różnej strukturze. Polskie Forum Psychologiczne, 21(1), 5-22. https://doi.org/10.14656/PFP20160101
Napora, E. (2016). Relacje z dziadkami w retrospekcyjnych badaniach dorosłych wnucząt. Psychologia Wychowawcza, 10, 84-97.
Napora, E., Kozerska, A., Schneider, A. (2012). Can Deprived Post-industrial Rural and Small Town Communities Become Ecologically Sustainable? A Study of Resilience in Adolescents from Single Mother Families in the Northern Subregion of Silesia in the South of Poland. Poster presented at the International Conference, Amsterdam.
Napora, E., Kozerska, A., Schneider, A. (2014). Parentyfikacja dziadków czynnikiem resilience w funkcjonowaniu rodziny samotnej matki – przegląd badań. Kultura i Edukacja, 1(101), 51-71.
Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2010). Rozwój potraumatyczny – charakterystyka i pomiar. Psychiatria, 7(4), 129-142.
Ogińska-Bulik N., Juczyński, Z. (2008). Skala Pomiaru Prężności (SPP–25). Nowiny Psychologiczne, 3, 39-56.
Robins, R.W., John, O., P. Caspi, A., Moffitt, T.E., Stouthamer-Loeber, M. (1996). Resilient, Overcontrolled, and Undercontrolled Boys: Three Replicable Personality Types. Journal of Personality and Social Psychology, 70(1), 157-171.
Silverstein, M., Long, J.D. (1998). Trajectories of grandparents’ perceived solidarity with adult grandchildren: A growth curve analysis over 23 years. Journal of Marriage and the Family, 60(4), 912–923. https://doi.org/10.2307/353634
Szarota, Z. (2015). Uczenie się starości. Edukacja Dorosłych, 1, 22-35.
Stepulak, M.Z. (2014). Rola i miejsce dziadków w procesie wychowania religijno-duchowego wnuków w systemie rodzinnym. Studia i Prace Pedagogiczne, 1, 221-241.
Veenstra, G., Patterson, A.C. (2012). Capital relations: Mediating and moderating effects of cultural, economic, and social capitals on mortality in Alameda County, California, International Journal of Health Services, 42, 277-291.
Werner, E.E. (2000). Protective factors and individual resilience. (In:) J.P. Shonkoff, S.J. Meisels (eds.), Handbook of early childhood intervention, 115-132. Cambridge: Cambridge University Press.
Werner, E.E., Smith, R.S. (1982). Vulnerable, but invincible: A longitudinal study of resilient children and youth. New York: McGraw-Hill.
Zhang, M., Li, Y.J. (2019). Family fortunes: The persisting grandparents’ effects in contemporary British society. Social Science Research, 77, 179-192. https://doi.org/10.1016/j.ssresearch.2018.08.010
Zięba-Kołodziej, B. (2012). Rola dziadków w życiu rodziny. Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. (From:) https://open.icm.edu.pl/handle/123456789/6200 (access: 20.07.2024).