Słowa kluczowe
wybaczanie
relacja interpersonalna
rodzeństwo
dorosłość
Jak cytować
Abstrakt
Cel pracy stanowiło określenie związków między wymiarami wybaczanie i wdzięczność a jakością relacji interpersonalnej rodzeństw w okresie wczesnej dorosłości, sprawdzenie czy stanowią one predyktory relacji interpersonalnej rodzeństw oraz, czy i w jaki sposób wymiary relacji interpersonalnej rodzeństw łączą się z motywami wybaczania.
Uczestnikami badań było 200 osób, znajdujących się w okresie wczesnej dorosłości (M=24; SD=3,27), posiadających dorosłe rodzeństwo. Badania przeprowadzono w Polsce.
Zastosowano następujące narzędzia badawcze: Kwestionariusz Relacji Dorosłego Rodzeństwa (Walęcka-Matyja, 2014), Skalę Wybaczania (Charzyńska, Heszen, 2013), Kwestionariusz Powodów Przebaczania (Noworol, 2016), Kwestionariusz Gratitude Questionnaire (Kossakowska, Kwiatek, 2014) oraz ankietę.
Rezultaty badań wskazały na występowanie dodatniego związku między wdzięcznością a wymiarem relacji z rodzeństwem określanym jako Ciepło. Zmienna wybaczanie nie łączyła się w sposób istotny statystycznie z wymiarami relacji interpersonalnej dorosłych rodzeństw. Odnotowano występowanie istotnych, przebiegających w oczekiwanym kierunku związków między wymiarem relacji interpersonalnej rodzeństw Ciepło i powodami wybaczania. Predyktorem czynnika Ciepło w relacji dorosłych rodzeństw okazała się zmienna wdzięczność. Zmienna wybaczanie nie objaśniała żadnego z wymiarów z relacji interpersonalnej rodzeństw.
Bibliografia
Augsburger, D.W. (1995). Sztuka przebaczania, Warszawa: Vocatio.
Babbie, E. (2004). Badania społeczne w praktyce, Warszawa: PWN.
Boszormenyi-Nagy, I., Krasner, B. (1986). Between give and take: A clinical guide to contextual therapy, New York: Brunner/Mazel.
Caffaro, J.V., Conn-Caffaro, A. (2005). Treating sibling abuse families, Aggression and Violent Behavior, 10, 604–623.
Charzyńska, E., Heszen, I. (2013). Zdolność do wybaczania i jej pomiar przy pomocy polskiej adaptacji Skali Wybaczania L.L. Toussainta, D.R. Williamsa, M.A. Musicka i S.A. Everson, Przegląd Psychologiczny, 4 (56), 423–446.
Cicirelli, V.G. (1995). Sibling relationships across the life span, New York: Plenum.
Czapiński, J. (2012). Psychologiczne teorie szczęścia, (w:) J. Czapiński (red.), Osobowość szczęśliwego człowieka, 359–379, Warszawa: PWN.
Dywer, D. (2005). Bliskie relacje interpersonalne, Gdańsk: GWP.
Emmons, R.A., McCullough, M.E., Tsang, J. (2002). The assessment of gratitude, (in:)
S. Lopez, C.R. Snyder (eds.), Handbook of positive psychology assessment, 327–342, American Psychological Association.
Fredrickson, B. (2001). The role of positive emotions in positive psychology. The Broaden and Build theory of positive emotions, American Psychologist, 3 (56), 218–226.
Furman, W., Buhrmester, D. (1985). Children's perceptions of the qualities of sibling relationships, Child Development, 56, 448-461.
Greif, E.B., Gleason, J.B. (1980). Hi, thanks, and goodbye: More routine information, Language in Society, 9, 59–66.
Gruszecka, E. (2011). Wdzięczność a szczęśliwe życie, Psychologia Społeczna, 19 (64), 316–329.
Gruszecka, E. (2015). Środowisko wychowawcze a poczucie krzywdy, wrażliwość na pokrzywdzenie i wybaczanie we wczesnej adolescencji, Psychologia Rozwojowa, 4 (20), 45–57.
Gulla, B. Tucholska, K. (2007). Psychologia pozytywna: cele naukowo-badawcze
i aplikacyjne oraz sposób ich realizacji, (w:) P. Francuz, W. Otrębski (red.). Studia
z Psychologii w KUL, 14, 133–152. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Hargrave, T.D. (1994). Families and forgiveness: a theoretical and therapeutic framework, The Family Journal, 2 (4), 339–348.
Hargrave, T.D., Sells, J.N. (1997). The development of a forgiveness scale, Journal of Marital and Family Therapy, 23, 41–63.
Kaleta, K., Mróz, J. (2013). Struktura relacji w rodzinie pochodzenia a poczucie wsparcia
i osamotnienia, Społeczeństwo i Rodzina, 2 (35), 87–104.
Kaleta, K., Mróz, J. (2018). Forgiveness and life satisfaction across different age groups in adults, Personality and Individual Differences, 1 (120), 17–23.
Kashdan, T.B., Mishra, A., Breen, W.E., Froh, J.J. (2009). Sex differences in gratitude: Examining appraisals, narratives, emotion expressivity, and changes in psychological needs, Journal of Personality, 77, 691–730.
Kasten, H. (1997). Rodzeństwo. Ideały, rywale, powiernicy, Warszawa: Wydawnictwo Springer PWN.
Kossakowska, M., Kwiatek, P. (2014). Polska adaptacja kwestionariusza do badania wdzięczności GQ-6, Przegląd Psychologiczny, 4 (57), 503–514.
Kwiatek, P. (2012). Przeszkody i strategie rozwoju wdzięczności w świetle współczesnych badań psychologicznych, Seminare, 32, 151–163.
Kwiatek, P., Wilczewska, K. (2014). Klucz do szczęścia, Charaktery, grudzień, 32–35.
Lyubomirsky, S., Sheldon, K.M., Schkade, D. (2005). Pursuing happiness: The architecture of sustainable change, Review of General Psychology, 9, 111–131.
Maio, G.R., Thomas, G., Fincham F.D., Carnelley, K.B. (2008). Unraveling the Role of Forgiveness in Family Relationships, Journal of Personality and Social Psychology, 2 (94), 307–319.
Martin, A.J. (1953). A realistic theory of forgiveness, (in:) J. Wild (ed.), The return to reason, 313–332, Chicago: Henry Regnery.
Mellibruda, J. (1995). Pułapka niewybaczonej krzywdy, Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości, Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Mouw, T. (2005). Sequences of early adult transitions: A look at variability and consequences, (in:) R.A. Settersten, F.F. Jr Furstenberg, R.G. Rumbaut (eds.), On the frontier of adulthood: Theory, research and public policy, 256-291, Chicago: University of Chicago Press.
Noworol, A.M. (2016). Kwestionariusz Powodów Wybaczania, Czasopismo Psychologiczne,
(22), 141–159.
Paleari F.G., Regalia, C., Fincham F.D. (2005). Marital quality, forgiveness, empathy, and rumination: A longitudinal analysis, Personality and Social Psychology Bulletin, 31, 373–374.
Pollard, M.W., Anderson, R.A., Anderson, W.T., Jennings, G. (1998). The development of family forgiveness scale, Journal of Family Therapy, 1 (20), 95–109.
Poraj, G., Poraj-Weder, M. (2018). Agresja pomiędzy rodzeństwie-ciemna strona socjalizacji w rodzinie, Psychologia Wychowawcza, 14, 155–172.
Rokeach, M. (1973). The nature of human values, New York: Free Press.
Rostowska, T. (2010). Psychospołeczne aspekty relacji interpersonalnych w podsystemie rodzeństwa bliźniąt monozygotycznych, (w:) T. Rostowska, B. Pastwa-Wojciechowska (red.), Rozwój bliźniąt w ciągu życia. Aspekty biopsychologiczne, 101–122, Kraków: Impuls.
Seligman, M. (2005). Prawdziwe szczęście. Psychologia pozytywna o urzeczywistnieniu nowych możliwości trwałego spełnienia, Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.
Sieradzka-Baziur, B. (2017). Pojęcie WDZIĘCZNOŚĆ – semantyka wyrazów i wyrażeń służących do jego werbalizacji, (w:) A. Walulik, J. Mółka (red.), Septuaginta pedagogiczno-katechetyczna, 65–74, Kraków: Wydawnictwo Akademia Ignatianum
w Krakowie.
Siuda, P. (2016). (red.). Metody badań online, Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Stoop, D. (2002). Wybaczyć niewybaczalne, Kraków: WAM.
Szcześniak, M. (2007). Wdzięczność w świetle wybranych koncepcji psychologiczno-społecznych, Roczniki Psychologiczne, 1 (10), 94–109.
Szymańska, P. (2019). Uwarunkowania relacji z rodzeństwem we wczesnej dorosłości, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Szymańska, P. (2020). The role of siblings in the process of forming life satisfaction among young adults – moderating function of gender, Current Psychology, doi: https://doi.org/10.1007/s12144-020-00776-3.
Szymczak, W. (2010). Podstawy statystyki dla psychologów. Podręcznik akademicki, Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Tanner, J.L. (2005). Recentering during emerging adulthood: A critical turning point in life span human development, (in:) J.J. Arnett, J.L. Tanner (eds.), Emerging adulthood in America: Coming of age in the 21st century, 21–55, Washington, DC: American Psychological Association.
Walęcka–Matyja, K. (2014). Psychometric properties of the polish adaptation of the Adult Sibling Relationship Questionnaire (ASRQ), Archives of Psychiatry and Psychotherapy, 16 (4), 77–88.
Walęcka–Matyja, K. (2018). Relacje interpersonalne dorosłych rodzeństw w aspekcie funkcjonowania psychospołecznego i krytycznych wydarzeń życiowych, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Woydyłło, E. (1998). Aby wybaczyć, Warszawa: Akuracik.
Zarzycka, B. (2016). Psychologiczne koncepcje przebaczenia w relacjach międzyludzkich, Paedagogia Christiana, 1 (37), 163–181.