Słowa kluczowe
jakość małżeństwa
rodziny pełne
rodziny niepełne
Jak cytować
Abstrakt
The article concerns marriage communication among husbands and wives coming from nuclear and one-parent families. The issue of marriage communication is a crucial factor determining its quality and stability. What is more, communicating spouses are the source of role models for their children. Research carried out among the group of 296 people (148 couples) by using Communication in Marriage Questionnaire (KKM) crated by Mieczyslaw Plopy and Maria Kaźmierczak indicates irregularities in the sphere of communication between spouses coming from one-parent families. Dysfunctional communication among couples mainly concerns the lower level of engagement in dialogue with a spouse and the high level of depreciation.
Key words: communication in the family, nuclear families, one-parent families, quality of marriage
Bibliografia
Adler, R.B., Rosenfeld, L.B., & Proctor II, R.F. (2018). Relacje interpersonalne. Proces porozumiewania się [Interplay: The process of interpersonal communication], Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Anderson, S.A., & Sabatelli, D.B. (1999). Attachment in adolescence, (in:) J. Cassidy & P. Shaver (eds.), Handbook of attachment, 319–335, New York: Guilford Press.
Adamczyk, K. (2013). Inteligencja emocjonalna i system wartości małżonków a ich komunikacja interpersonalna [Spouses’ emotional intelligence and system of values and their interpersonal communication], Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2 (13), 72–101.
Bajkowski, T. (2017). System rodzinny w przestrzeni międzykulturowej [The family system in the cross-cultural space]. Pogranicze, Studia Społeczne, 30, 167–180.
Beattie, G., & Ellis, A. (2017). The psychology of language and communication. London: Routledge.
Bocakova, O., & Kubickova, D. (2013). Rodzina i autorytety w niej funkcjonujące [The family and the authorities functioning in it], (in:) D. Łyżewska (ed.), Autorytet w wychowaniu i edukacji [Authority in upbringing and education], 169–177, Józefów: Alcide De Gasperi University of Euroregional Economy in Jozefów.
Braun-Gałkowska, M. (1992). Psychologiczna analiza systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa [Psychological analysis of the family systems of people satisfied and dissatisfied with marriage], Lublin: Wydawnictwo KUL.
Brągiel, J. (2017). Zaniedbanie jako kategoria przemocy – przejawy i konsekwencje doświadczane przez dziecko [Neglect as a category of violence: The symptoms and consequences experienced by the child], (in:) B. Górnicka (ed.), Zaniedbanie dziecka: wybrane aspekty zjawiska [Child neglect: Selected aspects of the phenomenon], 17–37, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Brzezińska, A.I., Appelt, K., & Ziółkowska, B. (2016). Psychologia rozwoju człowieka [The psychology of human behavior], Sopot: GWP.
Burkacka, I. (2017). Monoparentalność, wielorodzina i rodzina zrekonstruowana. Współczesne nazwy modeli życia rodzinnego [Monoparentality, multi-family, and reconstructed family: Contemporary names of models of family life], Artes Humanae, 2, 61–94, http://dx.doi.org/10.17951/arte.2017.2.61
Celmer, Z. (1989). Małżeństwo [Marriage], Warsaw: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Dakowicz, L., & Dakowicz, A. (2021). Jakość komunikacji małżeńskiej małżonków o wyższym i niższym poziomie zadowolenia ze swojego związku [The quality of marital communication of spouses with a higher and lower level of satisfaction with their relationship], Kwartalnik Naukowy Fides at Ratio, 46(2), 129–141, https://doi.org/10.34766/fetr.v46i2.797.
Danielewicz-Mucha, D. (1995). Rozwój indywidualny dziecka a stosunki z rodzicami [The child’s individual development and relations with parents], (in:) J. Trempała (ed.), Rozwijający się człowiek w zmieniającym się świecie [The developing person in the changing world], 317–329), Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
de Barbaro, N. (2020). Struktura rodziny [Family structure], (in:) B. de Barbaro (Ed.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny [Introduction to a systemic understanding of the family], 45–55, Kraków: Wydawnictwo UJ.
DeVito, J.A. (2019). The interpersonal communication book (15th ed.), Boston: Pearson Education.
Drożdżowicz, L. (2020). Ogólna teoria systemów [General systems theory], (in:) B. de Barbaro (ed.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny [Introduction to a systemic understanding of the family], 9–17, Kraków: Wydawnictwo UJ.
Elżanowska, H. (2012). Międzypokoleniowa transmisja wartości w rodzinie [Intergenerational transmission of values in the family], Studia z Psychologii w KUL, 18, 97–114.
Duda, M. (2017). Dom rodzinny – między tradycją a współczesnością [Family home: Between tradition and the present day], Studia Socialia Cracoviensia, vol. 9, 2 (17), 25– 35, http://dx.doi.org/10.15633/ssc.2453.
Farnicka, M. (2016). W poszukiwaniu uwarunkowań transmisji międzypokoleniowej – znaczenie pełnionej roli rodzinnej w kontynuowaniu wzorów rodzicielstwa [In search of the determinants of intergenerational transmission of values: The significance of the family role in perpetuating the patterns of parenthood], Psychologiczne Zeszyty Naukowe, 1, 11–35.
Franczyk, E. (2021). Osoba starsza a kryzys we współczesnej rodzinie w ujęciu systemowym [The older adult and the crisis in the contemporary family: A systemic perspective], Horyzonty Wychowania, vol. 20, 53, 61–71.
Galvin, K. M., Braithwaite, D. O., & Bylund C. L. (2015). Family communication: Cohesion and change (9th ed.), London and New York: Routlegde Taylor & Francis Group.
Gawda, K. (2018). Rodzina z jednym rodzicem jako środowisko wychowawcze [Single- parent family as an educational environment], Teologia i Człowiek, 3, 141–152.
Grzesiuk, L., & Jakubowska, U. (2005). Terapia systemowa [Systemic therapy], (in:) L. Grzesiuk (ed.), Psychoterapia. Teoria [Psychotherapy: Theory], 189–197, Warsaw: Wydawnictwo Eneteia.
Jakubiak, K., & Nawrot-Borowska, M. (2016). Rodzina polska w XIX wieku jako środowisko wychowawcze i jej funkcja edukacyjna [The Polish family in the 19th century as an upbringing environment and its educational function], Studia Paedagogica Ignatiana, 2, 15–46.
Jankowska, M. (2015). Wychowanie jako system wzajemnych oddziaływań rodziców i dzieci [Upbringing as a system of bidirectional parent–child influences], Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 1 (21), 5–33.
Jankowska, M. (2016). Komunikacja pomiędzy małżonkami a ocena jakości związku małżeńskiego [Communication between spouses and self-reported marriage quality], Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 4 (28), 119–139.
Józefik, B. (2020). Wokół problematyki władzy w rodzinie i w terapii rodzin [On the problems of power in the family and in family therapy], Psychiatria Polska, 54 (4), 777– 789.
Kalinowski, S., & Jabłońska-Porzuczek, L. (2016). Ubóstwo rodzin monoparentalnych w Unii Europejskiej [The poverty of single-parent families in the European Union]. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Sytuacja rodzin i polityka rodzinna w Polsce po dekadzie członkostwa w Unii Europejskiej [Research Studies of the Wrocław University of Economics and Business. The situation of families and pro-family policy in Poland after a decade of membership in the European Union], 438, 32–46.
Kaźmierczak, M., & Plopa, M. (2008). Kwestionariusz Komunikacji Małżeńskiej KKM. Podręcznik [Communication in Marriage Questionnaire (KKM): A manual], Warsaw: Wydawnictwo VIZJA Press & IT.
Khezri, Z., Hassan, S.A., & Nordin, M.H.M. (2020). Factors affecting marital satisfaction and marital communication among marital women: Literature of review, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 10(16), 220–236, http://dx.doi.org/10.6007/IJARBSS/v10-i16/8306.
Koprowicz, A., Gumowska, I., & Piotrów, E. (2018). Percepcja rodzin generacyjnych o różnej strukturze u kobiet i mężczyzn w okresie późnej adolescencji [The perception of families of origin with different structures in women and men in late adolescence], Kwartalnik Naukowy Fides at Ratio, 34 (2), 207–226.
Krasiejko, I. (2018). Polityka rodzinna i praca socjalno-wychowawcza jako działania na rzecz rodzin niepełnych [Family policy and socio-educational work as actions for the benefit of single-parent families], Praca Socjalna, 33(4), 88–108.
Kuzdak, M. (2018). Niepełna rodzina jako zaburzenie prawidłowego funkcjonowania struktur rodzinnych [The single-parent family as a disturbance in the proper functioning of family structures], Acta Scientifica Academiae Ostroviensis, 1, 126–142.
Liberska, H. (1998). Wybrane aspekty psychologicznego funkcjonowania młodzieży wychowywanej w rodzinach pełnych i niepełnych [Selected aspects of the psychological functioning of adolescents in nuclear and single-parent families], Roczniki Socjologii Rodziny, 10, 231–246.
Mackay, R. (2005). The impact of family structure and family change on child outcomes: A personal reading of the research literature, Social Policy Journal of New Zealand, 24, 111– 131.
Marek-Zborowska, B. (2018). Problemy samotnych matek [The problems of single mothers], (in:) E. Grudziewska & M. Mikołajczyk (eds.), Wybrane problemy społeczne. Teraźniejszość – Przyszłość [Selected social problems: The present – the future], 32–46, Warsaw: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Margasiński, A. (2015). Teoria i wybrane modele systemów rodzinnych [Theory and selected models of family systems], (in:) A. Margasiński (ed.), Rodzina w ujęciu systemowym. Teoria i badania [A systemic perspective on the family: Theory and research], 6–32, Warsaw: Psychological tests Laboratory of the Polish Psychological Association.
Matyjas, B. (2015). Dzieciństwo osamotnione w rodzinie niepełnej. Raport z badań [Lonely childhood in a single-parent family: A research report], Kwartalnik Pedagogiczny, 1, 207–224.
McKay, M., Davis, M., & Fanning, P. (2019). Sztuka skutecznego porozumiewania się [Messages: The communication skills book], Sopot: GWP.
Molesztak, A. M. (2017). Dynamika współczesnej rodziny [The dynamics of the contemporary family], Horyzonty Wychowania, 16 (38), 73–88, https://doi.org/10.17399/HW.2017.163805.
Mulac, A. (2009). The gender-linked language effect: Do language differences really make a difference? (in:) K. Dindia & D. Canary (eds.), Sex differences and similarities in communication (2nd ed.), 211–231, New York & London: Lawrence Erlbaum Associates.
Nowak, B. M. (2018). (Nie)bezpieczna rodzina – kalejdoskop (dys)funkcji [The (in)secure family: A kaleidoscope of (dys)functions], Nauki o Wychowaniu, Studia interdyscyplinarne, (9), 33–55, https://doi.org/10.18778/2450-4491.09.04.
Nurhayati, S.R., Faturochman, F., & Helmi, F.A. (2019). Marital quality: A conceptual review, Buletin Psikologi, 27(2), 109–124, https://doi.org/10.22146/buletinpsikologi.3769.
Olearczyk, T.E. (2008). Sieroctwo i osamotnienie: pedagogiczne problemy kryzysu współczesnej rodziny [Orphanhood and loneliness: Pedagogical problems concerning the crisis of the contemporary family], Kraków: Wydawnictwo Ignatianum.
Ogonowska, A. (2018). Psychologia mediów i komunikowania. Wprowadzenie [The psychology of the media and communication: An introduction], Kraków: Wydawnictwo Impuls.
Osior-Szot, K. (2018). Różnice w stylach komunikacyjnych kobiet i mężczyzn [Differences in communication styles between men and women], Media – Biznes – Kultura. Dziennikarstwo i Komunikacja Społeczna, 5, 171–184.
Ostafińska-Molik, B., & Wysocka, E. (2016). Rodzina w doświadczeniach młodzieży gimnazjalnej w kontekście przemian rodziny współczesnej – refleksja teoretyczna i empiryczne egzemplifikacje [Middle school students’ experience of family in the context of changes of the contemporary family: Theoretical reflection and empirical exemplifications], Przegląd Pedagogiczny, 1, 56–76.
Parzątka-Lipińska, K.J. (2019). Funkcjonowanie dziecka z rodziny niepełnej w szkole [The functioning of a child from a single-parent family at school], Pedagogika Rodziny, 4, 61– 70.
Pearson, C.J., West, R.L., & Turner, L.H. (1995). Gender and communication, Dubuque, IA: William C. Brown.
Plopa, M. (2008). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań [Relationships in marriage and in the family: Research methods], Kraków: Wydawnictwo Impuls.
Plopa, M., & Połomski, P. (2010). Kwestionariusz Relacji Rodzinnych. Wersje dla młodzieży. Podręcznik [The Family Relations Questionnaire: Versions for adolescents], Warsaw: VIZJA Press & IT.
Przybysz-Zaremba, M. (2017). Kontrola rodzicielska a zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży [Parental control and risky behaviors of children and adolescents], Pedagogika Społeczna, 4(66), 133–144.
Rostowska, T. (2008). Małżeństwo, rodzina, praca a jakość życia [Marriage, family, work, and quality of life], Kraków: Wydawnictwo Impuls.
Ryś, M. (2001). Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej [The methods of research on the structure of the family of origin and the current family], Warsaw: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.
Ryś, M. (2004). Jakość związku małżeńskiego a poziom bliskości małżonków i sposoby rozwiązywania przez nich konfliktów [Marriage quality as related to the level of intimacy between spouses and their ways of solving conflicts], Studia Psychologica, 5, 57–67.
Satir, V. (2000). Rodzina. Tu powstaje człowiek [The new peoplemaking], Gdańsk: GWP.
Segal, D.L., Qualls, S. H., & Smyer, M.A. (2018). Aging and mental health (3rd ed.), Hoboken, NJ: Wiley–Blackwell.
Schaffer, R. H. (2021). Psychologia dziecka [Introducing child psychology], Warsaw: PWN.
Schrodt, P., & Scruggs, X. (2020). Young adults’ shared family identity with parents as a function of family communication patterns, Communication Reports, 34 (1), 14–25, https://doi.org/10.1080/08934215.2020.1859573.
Segrin, C., & Flora, J. (2019). Family communication (3rd ed.), New York, NY: Routledge.
Sitarczyk, M. (1995). Transmisja międzypokoleniowa postaw rodzicielskich [Intergenerational transmission of parental attitudes], (in:) Z. Gaś (ed.), Psychologia wychowawcza stosowana. Wybrane zagadnienia [Applied educational psychology: Selected issues], 117–129, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Slany, K. (2002). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie [Alternative forms of marital and family life in the postmodern world], Kraków: Wydawnictwo NOMOS.
Statistics Poland (GUS) (2020). Rocznik demograficzny [The demographic yearbook of Poland 2020]. Access: July 5, 2021, at http://www.stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-demograficzny-2020,3,14.html.
Strużyńska, A. (2020). Rodzina jako podstawowe środowisko wychowawcze [Family as the basic educational environment], (in:) J. Zimny (ed.), Rodzina naturalna, duchowa, społeczna [The natural, spiritual, and social family], 188–198, Wrocław: General Tadeusz Kościuszko Military Academy of Land Forces.
Szewczuk, K. (2010). Struktura rodziny a proces wychowania dzieci i młodzieży w rodzinie [Family structure and the upbringing of children and adolescents in the family]. In A. Błasiak & E. Dybowska (Eds.), Wybrane zagadnienia pedagogiki rodziny [Selected issues of family pedagogy], 143–166, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Szczęsna, A., & Przybyła-Basista, H. (2019). Marital dialogue as a constructive response to dissatisfaction in marriage and its predictors, Scientific Papers of Silesian University of Technology, Organization and Management, 141, 405–419, http://dx.doi.org/10.29119/1641-3466.2019.141.31.
Tannen, D. (1990). Gender differences in topical coherence: Creating involvement in best friends’ talk. Discourse Processes, 13 (1), 73–9, https://doi.org/10.1080/01638539009544747.
Tench, R., Topić, M., & Moreno, A. (2017). Male and female communication, leadership styles and the position of women in public relations, Interactions: Studies in Communication & Culture, 8 (2–3), 231–248, https://doi.org/10.1386/iscc.8.2-3.231_1.
Tryjarska, B. (2003). Komunikowanie między małżonkami niezadowolonymi ze związku [Communication between spouses dissatisfied with marriage], Nowiny Psychologiczne, 4, 5–14.
Walęcka-Matyja, K., & Janicka, I. (2021). Rodzina jako wartość. Analiza psychologiczna wartości rodzinnych [Family as a value: A psychological analysis of family values], Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Walęcka-Matyja, K. (2014). Role i funkcje rodziny [The roles and functions of the family]. In I. Janicka & H. Liberska (Eds.), Psychologia rodziny [The psychology of the family], 95– 114). Warsaw: PWN.
Wampler, K.S., & Patterson, J.E. (2020). The importance of family and the role of systemic family therapy, (in:) K.S. Wampler & L.M. McWey (eds.), The handbook of systemic therapy (vol. 1), 1–32, Hoboken, NJ: Wiley–Blackwell.
Weryszko, M. (2020). Miłość małżeńska – uwarunkowania powodzenia fundamentalnej relacji w rodzinie [Marital love: The determinants of the success of fundamental family relationship], Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 41 (1), 129–143.
Wilk, J. (2016). Pedagogika rodziny [Pedagogy of the family], Lublin: Wydawnictwo Episteme.
Wolska-Długosz, M. (2016). Samotne rodzicielstwo – blaski i cienie. Próba syntezy [Single parenting: Good and bad sides. An attempt at a synthesis], Scientific Bulletin of Chełm – Section of Pedagogy, 2, 57–66.
Wróbel, K. (2021). Specyfika komunikacji w systemie rodzinnym [The specific nature of communication in the family system], Kwartalnik Naukowy Fides at Ratio, 46 (2), 118–128, https://doi.org/10.34766/fetr.v46i2.809.
Zalewska, S.L. (2017). Values in a modern family: Between declaration and deed, Society Register, 1 (1), 183–198, https://doi.org/10.14746/sr.2017.1.1.15.