Abstrakt
Celem badania było zbadanie cech impulsywności komunikacyjnej i życzliwości wśród osób starszych oraz porównanie tych cech u osób o różnych charakterystykach społeczno-demograficznych i psychologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem tych, których komunikacja jest bardziej lub mniej skuteczna. Impulsywność komunikacyjna i życzliwość są cechami osobowości, które wpływają na sukces osób starszych w interakcjach społecznych. W badaniu wzięło udział 263 uczestników w wieku od 57 do 86 lat. Zastosowano Kwestionariusz Poziomu Impulsywności Komunikacyjnej autorstwa V.A.Losenkova oraz Skalę Życzliwości W.K.Campbella, a także zebrano dodatkowe dane dotyczące cech osobowych respondentów. Wyniki badania wykazały, że większość starszych osób wykazuje umiarkowany poziom impulsywności komunikacyjnej i życzliwości, utrzymując pozytywne, ale selektywne interakcje społeczne. Stwierdzono istotną statystycznie korelację między impulsywnością komunikacyjną a sukcesem w komunikacji interpersonalnej – niższa impulsywność wiąże się z większym zaangażowaniem społecznym i większym zadowoleniem z życia. Jednak nie znaleziono istotnej korelacji między życzliwością a sukcesem w komunikacji, ponieważ możliwości interakcji i satysfakcja z życia pozostawały na stałym poziomie, niezależnie od stopnia życzliwości. Czynniki takie jak samotność, nastawienie do życia i warunki bytowe wpływają zarówno na impulsywność komunikacyjną, jak i na życzliwość. Osoby doświadczające samotności mają tendencję do mniejszej życzliwości i większej reaktywności na okoliczności zewnętrzne, podczas gdy osoby starsze mieszkające z rodziną i aktywnie komunikujące się wykazują większą samokontrolę i pozytywne nastawienie w interakcjach. Osoby pracujące, starsi mężczyźni oraz osoby zadowolone ze swojego życia również lepiej regulują swoją komunikację. Nie stwierdzono istotnych korelacji między tymi cechami a wiekiem, poziomem wykształcenia, miejscem zamieszkania ani chęcią zmiany życia. Stwierdzono natomiast istotną negatywną korelację między impulsywnością komunikacyjną a życzliwością – wyższa impulsywność wiązała się z niższą życzliwością. Wyniki te podkreślają znaczenie samoregulacji w skutecznej komunikacji interpersonalnej w starszym wieku.
Bibliografia
Atchley, R. C. (1989). A continuity theory of normal aging. The Gerontologist, 29(2), 183–190. https://doi.org/10.1093/geront/29.2.183
Baltes, P. B., & Baltes, M. M. (Eds.). (1990). Successful aging: Perspectives from the behavioral sciences. Cambridge, UK: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511665684
Brudek, P., Korulczyk, T., & Korulczyk, N. (2018). Spouses’ fit and marriage satisfaction in late adulthood. Roczniki Psychologiczne, 21(1), 69–85. https://doi.org/10.18290/rpsych.2018.21.1-5
Carstensen, L. L., Isaacowitz, D. M., & Charles, S. T. (1999). Taking time seriously: A theory of socioemotional selectivity. American Psychologist, 54(3), 165–181. https://doi.org/10.1037/0003-066X.54.3.165
Carter, R. (2015). Language and creativity: The art of common talk (1st ed.). London, UK: Routledge.
Cone, N., & Lee, J. E. (2023). Older adult communication types and emotional well-being outcomes during the COVID-19 pandemic. BMC Geriatrics, 23, 178. https://doi.org/10.1186/s12877-023-03856-8
Danziger, K. (2016). Interpersonal communication: Pergamon international library: Pergamon general psychology series. Amsterdam, Netherlands: Elsevier.
Eaves, M., & Leathers, D. G. (2017). Successful nonverbal communication: Principles and applications (5th ed.). New York, NY: Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315542317
Fu, M., Zhang, Y., Li, X., … Chen, L. (2024). Latent profile of personality traits for American older adults and its transition during the COVID-19 pandemic. Frontiers in Psychiatry, 15, Article 1358000. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2024.1358000
Hargie, O. (2021). Skilled interpersonal communication: Research, theory and practice (7th ed.). New York, NY: Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003182269
Kourkouta, L., & Papathanasiou, I. V. (2014). Communication in nursing practice. Materia Socio-Medica, 26(1), 65–67. https://doi.org/10.5455/msm.2014.26.65-67
Kovalenko, O. H. (2015). Mizhosobystisne spilkuvannia osib pokhyloho viku: Psykholohichni aspekty [Interpersonal communication of the elderly: Psychological aspects]. Kyiv, Ukraine: Instytut obdarovanoi dytyny.
Labunskaja, V. A., Mendzherickaja, Ju. A., & Breus, E. D. (2001). Psihologija zatrudnennogo obshhenija: Teorija. Metody. Diagnostika. Korrekcija [Psychology of difficult communication: Theory, methods, diagnostics, correction]. Moscow, Russia: Akademija.
Levin, D. Z., Walter, J., Appleyard, M. M., & Cross, R. (2016). Relational enhancement: How the relational dimension of social capital unlocks the value of network-bridging ties. Group & Organization Management, 41(4), 415–457. https://doi.org/10.1177/1059601115574
Liao, Y., Zhou, H., Wang, Q., … Zhang, J. (2025). Could social support mediate the relationship between personality trait patterns and mental health in Chinese older adults: A nationwide cross-sectional study conducted in 2022. BMC Public Health, 25, Article 1479. https://doi.org/10.1186/s12889-025-22449-1
Lindner, S., Aschwanden, D., Zimmermann, J., & Allemand, M. (2022). How do personality traits manifest in daily life of older adults? European Journal of Ageing, 19, 131–142. https://doi.org/10.1007/s10433-020-00598-z
Lombard, D. (2021). Person-centred communication in long-term care with older people: A scoping review. Journal of Integrated Care, 29(3), 306–333. https://doi.org/10.1108/JICA-10-2020-0070
Losenkov, V. A. (2015, May 21). Diagnostika potenciala kommunikativnoj impul’sivnosti [Diagnosis of the potential of communicative impulsivity]. Retrieved from https://www.defectolog.by/content/diagnostika-potenciala-kommunikativnoy-impulsivnosti-valosenkov
McCann, R. (2017, September 26). Communication, aging, and culture. In Oxford research encyclopedia of communication. Retrieved February 20, 2025, from https://oxfordre.com/communication/view/10.1093/acrefore/9780190228613.001.0001/acrefore-9780190228613-e-753
Perrone-McGovern, K. M., Oliveira-Silva, P., Simon-Dack, S., Lefdahl-Davis, E., Adams, D., Hahn, L., … Gonçalves, O. F. (2014). Effects of empathy and conflict resolution strategies on psychophysiological arousal and satisfaction in romantic relationships. Applied Psychophysiology and Biofeedback, 39, 19–25. https://doi.org/10.1007/s10484-013-9237-2
Pocnet, C., Popp, J., & Jopp, D. (2021). The power of personality in successful ageing: A comprehensive review of larger quantitative studies. European Journal of Ageing, 18, 269–285. https://doi.org/10.1007/s10433-020-00575-6
Rahim, M. A. (2023). Managing conflict in organizations. New York, NY: Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003285861
Reichstadt, J., Sengupta, G., Depp, C. A., Palinkas, L. A., & Jeste, D. V. (2010). Older adults’ perspectives on successful aging: Qualitative interviews. The American Journal of Geriatric Psychiatry, 18(7), 567–575. https://doi.org/10.1097/JGP.0b013e3181e040bb
Stavrova, O., Ren, D., & Pronk, T. (2021). Low self-control: A hidden cause of loneliness? Personality and Social Psychology Bulletin, 48(3), 347–362. https://doi.org/10.1177/01461672211007228
Tan, X. R., Wilson, I. M., Tay, P. K. C., Win, P. P. S., Song, C. F., & Wee, S. L. (2024). Mapping of technological strategies for reducing social isolation in homebound older adults: A scoping review. Archives of Gerontology and Geriatrics, 125, 105478. https://doi.org/10.1016/j.archger.2024.105478
Walker, J. (2023). Interpersonal communication. In Keys to communication: An essential guide to communication in the real world. Retrieved November 10, 2024, from https://pressbooks.pub/umcoms101/chapter/chapter-6-interpersonal-communication/

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2025 Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio