Słowa kluczowe
ciąża
poród
doświadczenia okołoporodowe
Jak cytować
Abstrakt
Wstęp: Zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi (ADHD) jest zaburzeniem neurorozwojowym, wykazującym znaczną różnorodność osobniczą. Badania populacyjne określają częstość jego występowania na 1% do 5% populacji. Ze względu na odmienną prezentację objawów, kobiety z ADHD rzadziej otrzymują adekwatną pomoc. W okresie okołoporodowym napotykają one na więcej trudności, niż kobiety neurotypowe. U ciężarnych z ADHD częściej występują trudności rodzinne w tym konflikty z partnerem czy brak wsparcia ze strony bliskich a także różnorodne powikłania położnicze, takie jak konieczność konieczność rozwiązania ciąży przez cesarskie cięcie, nadciśnienie indukowane ciążą czy niedokrwistość,. Niewielka liczba prac naukowych skupia się na ich indywidualnym przeżywaniu okresu ciąży oraz porodu. Metoda: Badanie przeprowadzono za pomocą częściowo ustrukturyzowanych indywidualnych wywiadów. W badaniu wzięło udział 10 kobiet z formalną diagnozą ADHD, których ostatni poród odbył się w latach 2019-2024. Uczestniczki wybrano metodą doboru celowego spośród kobiet wyrażających chęć udziału w badaniu. Dane analizowano i kodowano zgodnie z metodologią refleksyjnej analizy tematycznej. Wyniki: Podczas analizowania treści wywiadów wyróżniono 3 wiodące tematy: 1. ADHD w okresie okołoporodowym (Zaburzenia uwagi, Nadpobudliwość i impulsywność, Atypowe przetwarzanie sensoryczne), 2. W relacjach z innymi, oraz 3. Konsekwencje przeżyć okołoporodowych, wraz z podtematami, które były istotne dla badanych kobiet. Wnioski: Na doświadczenia okołoporodowe kobiet z ADHD znaczący wpływ miały objawy tego zaburzenia. Skupienie na indywidualnych potrzebach ciężarnych i rodzących oraz uwzględnienie trudności wynikających z zespołu nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi może znacząco poprawić doświadczenia okołoporodowe tych kobiet. W opiece w trakcie porodu uwzględniać należy opisaną w badaniu szczególną wrażliwość sensoryczną na środowisko szpitalne oraz unikać unieruchamiania rodzących. Brak wsparcia ze strony personelu medycznego oraz rodziny może skutkować długofalowymi negatywnymi konsekwencjami. Konieczne są zmiany w prowadzeniu opieki nad ciężarną i rodzącą z ADHD, badania wykazały bowiem, że część kobiet z powodu traumatycznych doświadczeń porodowych, deklarowało rezygnację z dalszych planów prokreacyjnych.
Bibliografia
Amikam, U., Badeghiesh, A., Baghlaf, H., Brown, R., & Dahan, M.H. (2024). The association between attention deficit hyperactivity disorder and pregnancy, delivery and neonatal outcomes – An evaluation of a population database. BMC Pregnancy and Childbirth, 24(1), 364. https://doi.org/10.1186/s12884-024-06561-5
Attoe, D.E., & Climie, E.A. (2023). Miss. diagnosis: A systematic review of ADHD in adult women. Journal of Attention Disorders, 27(7), 645-657. https://doi.org/10.1177/10870547231161533
Baker, A.S., Wales, R., Noe, O., Gaccione, P., Freeman, M.P., & Cohen, L.S. (2022). The Course of ADHD during Pregnancy. Journal of Attention Disorders, 26(2), 143-148. https://doi.org/10.1177/1087054720975864
Bang Madsen, K., Bliddal, M., Skoglund, C.B., Larsson, H., Munk-Olsen, T., Madsen, M.G., Hove Thomsen, P., Bergink, V., Srinivas, C., Cohen, J.M., Brikell, I., & Liu, X. (2024). Attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD) medication use trajectories among women in the perinatal period. CNS Drugs, 38(4), 303-314. https://doi.org/10.1007/s40263-024-01076-1
World Health Organization. (2024). Clinical descriptions and diagnostic requirements for ICD-11 mental, behavioural and neurodevelopmental disorders (1st ed.). Geneva, Switzerland: World Health Organization. (From:) https://www.who.int/publications/i/item/9789240077263
Eddy, L.D., Jones, H.A., Snipes, D., Karjane, N., & Svikis, D. (2019). Associations Between ADHD Symptoms and Occupational, Interpersonal, and Daily Life Impairments Among Pregnant Women. Journal of Attention Disorders, 23(9), 976-984. https://doi.org/10.1177/1087054716685839
Elliott, J.K., Buchanan, K., & Bayes, S. (2024). The neurodivergent perinatal experience – A systematic literature review on autism and attention deficit hyperactivity disorder. Women and Birth, 37(6), 101825. https://doi.org/10.1016/j.wombi.2024.101825
Gjervan, B., & Nordahl, H.M. (2010). The Adult ADHD Quality of Life Questionnaire (AAQoL). Nordic Psychology, 62(1), 24-36. https://doi.org/10.1027/1901-2276/a000003
Hall, S.V., Pangori, A., Tilea, A., Schroeder, A., & Zivin, K. (2024). Perinatal attention-deficit/ hyperactivity disorder diagnosis rates among commercially insured delivering women 2008-2020. Journal of Affective Disorders, 365, 36-40. https://doi.org/10.1016/j.jad.2024.08.073
Johnson, D., Wade, M., Marini, F., Vigod, S., Brown, H.K., Grigoriadis, S., Shiri, R., & Dennis, C.-L. (2025). Associations between self-reported ADHD symptoms and depression and anxiety in mothers and fathers during the postpartum period: A Canadian nationwide longitudinal study. Journal of Affective Disorders, 378, 211-219. https://doi.org/10.1016/j.jad.2025.02.113
Jones, H.A., Eddy, L.D., Rabinovitch, A.E., Snipes, D.J., Wilson, S.A., Parks, A.M., Karjane, N.W., & Svikis, D.S. (2018). Attention-deficit/hyperactivity disorder symptom clusters differentially predict prenatal health behaviors in pregnant women. Journal of Clinical Psychology, 74(4), 665-679. https://doi.org/10.1002/jclp.22538
Joseph, H.M., Khetarpal, S.K., Wilson, M.A., & Molina, B.S.G. (2022). Parent ADHD Is Associated With Greater Parenting Distress in the First Year Postpartum. Journal of Attention Disorders, 26(9), 1257-1268. https://doi.org/10.1177/10870547211066488
Kamath, M.S., Dahm, C.R., Tucker, J.R., Huang-Pollock, C.L., Etter, N.M., & Neely, K.A. (2020). Sensory profiles in adults with and without ADHD. Research in Developmental Disabilities, 104, 103696. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2020.103696
Lebowitz, M.S. (2016). Stigmatization of ADHD: A Developmental Review. Journal of Attention Disorders, 20(3), 199-205. https://doi.org/10.1177/1087054712475211
Matheson, L., Asherson, P., Wong, I.C. K., Hodgkins, P., Setyawan, J., Sasane, R., & Clifford, S. (2013). Adult ADHD patient experiences of impairment, service provision and clinical management in England: A qualitative study. BMC Health Services Research, 13, 184. https://doi.org/10.1186/1472-6963-13-184
Murray, A.L., Taut, D., Baban, A., Hemady, C.L., Walker, S., Osafo, J., Sikander, S., Tomlinson, M., Toit, S.D., Marlow, M., Ward, C.L., Fernando, A., Madrid, B., Van Thang, V., Tuyen, H.D., Dunne, M., Hughes, C., Fearon, P., Valdebenito, S., & Eisner, M. (2022). Associations Between ADHD Symptoms and Maternal and Birth Outcomes: An Exploratory Analysis in a Multi-Country Cohort of Expectant Mothers. Journal of Attention Disorders, 26(14), 1882-1894. https://doi.org/10.1177/10870547221105064
Osianlis, E., Thomas, E.H.X., Jenkins, L.M., Gurvich, C., (2025). ADHD and sex hormones in females: A systematic review. Journal of Attention Disorders, 29, 706-723. https://doi.org/10.1177/10870547251332319
Panagiotidi, M., Overton, P.G., & Stafford, T. (2018). The relationship between ADHD traits and sensory sensitivity in the general population. Comprehensive Psychiatry, 80, 179-185. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2017.10.008
Popit, S., Serod, K., Locatelli, I., & Stuhec, M. (2024). Prevalence of attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD): Systematic review and meta-analysis. European Psychiatry, 67(1), e68. https://doi.org/10.1192/j.eurpsy.2024.1786
Poulton, A.S., Armstrong, B., & Nanan, R.K. (2018). Perinatal Outcomes of Women Diagnosed with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder: An Australian Population-Based Cohort Study. CNS Drugs, 32(4), 377-386. https://doi.org/10.1007/s40263-018-0505-9
Ramos-Quiroga, J.A., Montoya, A., Kutzelnigg, A., Deberdt, W., & Sobanski, E. (2013). Attention deficit hyperactivity disorder in the European adult population: Prevalence, disease awareness, and treatment guidelines. Current Medical Research and Opinion, 29(9), 1093-1104. https://doi.org/10.1185/03007995.2013.812961
Scoten, O., Tabi, K., Paquette, V., Carrion, P., Ryan, D., Radonjic, N.V., Whitham, E.A., & Hippman, C. (2024). Attention-deficit/hyperactivity disorder in pregnancy and the postpartum period. American Journal of Obstetrics & Gynecology, 231(1), 19-35. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2024.02.297
Skoglund, C., Kopp Kallner, H., Skalkidou, A., Wikström, A.-K., Lundin, C., Hesselman, S., Wikman, A., & Sundström Poromaa, I. (2019). Association of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder With Teenage Birth Among Women and Girls in Sweden. JAMA Network Open, 2(10), e1912463. https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2019.12463
Stankovic, J., Hove Thomsen, P., & Ovesen, T. (2021). Food preferences, food neophobia and chemosensation among adolescents with ADHD. Acta Paediatrica, 110(7), 2187-2199. https://doi.org/10.1111/apa.15790
Walsh, C.J., Rosenberg, S.L., & Hale, E.W. (2022). Obstetric complications in mothers with ADHD. Frontiers in Reproductive Health, 4, 1040824. https://doi.org/10.3389/frph.2022.1040824
Ward, J., McBride, A., Gudka, R., Becker, K., Newlove-Delgado, T., & Price, A. (2024). Wider health needs in attention deficit hyperactivity disorder from lived and professional experience: A qualitative framework analysis. BMJ Open, 14(8), e083539. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2023-083539
Young, S., Adamo, N., Ásgeirsdóttir, B. B., Branney, P., Beckett, M., Colley, W., … Woodhouse, E. (2020). Females with ADHD: An expert consensus statement taking a lifespan approach providing guidance for the identification and treatment of attention-deficit/hyperactivity disorder in girls and women. BMC Psychiatry, 20, 404. https://doi.org/10.1186/s12888-020-02707-9
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2025 Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio