Cisza jako wsparcie zdrowia psychicznego młodzieży

Abstrakt

Współczesna młodzież dorasta w rzeczywistości zdominowanej przez hałas, nadmiar i przyspieszenie – zarówno w sensie technologicznym, jak i kulturowym. Hałas ten nie ogranicza się jedynie do wymiaru akustycznego, ale obejmuje przeciążenie informacyjne, emocjonalne i społeczne, które prowadzi do dezorientacji, zmęczenia oraz spadku zdolności do refleksji i uważności. Na podstawie koncepcji Byung-Chul Hana (2022) tekst przedstawia ramy analityczne społeczeństwa ekspozycji, kontroli, dopaminy i intymności, w których funkcjonuje dzisiejsza młodzież, narażona na presję nieustannej obecności, widzialności i reaktywności. Szczególna uwaga poświęcona zostaje analizie hałasu jako zjawiska nie tylko dźwiękowego, ale także informacyjnego, emocjonalnego i egzystencjalnego, które destabilizuje procesy rozwoju tożsamości i osłabia zdolność do autorefleksji. W tym kontekście cisza zostaje zaproponowana jako pedagogiczna i egzystencjalna alternatywa – przestrzeń umożliwiająca nie tylko odpoczynek od nadmiaru, lecz również głębokie doświadczenie obecności, relacji i sensu. Tekst przedstawia ciszę jako zasób rozwojowy, który może pełnić funkcję regulacyjną, wspierającą i transformacyjną – zarówno w wymiarze psychicznym, jak i edukacyjnym. W oparciu o współczesne koncepcje pedagogiczne oraz kontekst psychologiczno-kulturowy, artykuł wskazuje na potencjał ciszy w budowaniu rezyliencji, ugruntowanej podmiotowości i odporności emocjonalnej. Cisza ukazana zostaje jako przestrzeń umożliwiająca zatrzymanie, wewnętrzne uporządkowanie oraz kontakt z własnym doświadczeniem, czyli jako czynnik wspierający rozwój refleksyjności, sprawczości i kompetencji emocjonalnych. Praktyki ciszy zostały opisane jako narzędzie wsparcia w edukacyjnej profilaktyce zdrowia psychicznego – nie tylko w wymiarze indywidualnym, lecz także wspólnotowym. W ujęciu pedagogicznym cisza nie jest brakiem działania, lecz świadomym środowiskiem wychowawczym, które – w świecie hałasu, nadmiaru i cyfrowej stymulacji – wspiera procesy poznawcze, emocjonalne i egzystencjalne. Umożliwia głębsze uczenie się, rozwijanie samoświadomości i tworzenie przestrzeni dla spotkania z Innym bez przemocy słów i presji komunikacyjnej. Tekst postuluje uznanie ciszy za integralny element praktyki edukacyjnej, szczególnie w kontekście profilaktyki zdrowia psychicznego młodzieży, proponując jej wdrażanie zarówno jako konkretnego działania pedagogicznego, jak i jako zmiany paradygmatu edukacji w stronę większej uważności, obecności i humanistycznej troski.