Abstrakt
System wartości każdego człowieka, czyli to, co jest dla niego cenne i najważniejsze, ściśle wiąże się z jakością jego funkcjonowania. W niniejszym artykule podjęto analizę dotyczącą wybranych rodzinnych uwarunkowań kształtowania systemu wartości u młodych dorosłych. W tym celu przeprowadzono badania wśród 252 mężczyzn i 252 kobiet i określono, w jakim stopniu oceniana retrospektywnie przez nich jakość komunikacji małżeńskiej rodziców (mierzona za pomocą Kwestionariusza Komunikacji Małżeńskiej Marii Kaźmierczak i Mieczysława Plopy) wiąże się z wyborem przez nich preferowanych wartości, opisywanych przez Maxa Schelera. Badania w pewnym tylko stopniu potwierdziły ów związek. Wynika z nich, że im wyżej ocenili respondenci jakość komunikacji małżeńskiej swoich rodziców, tym częściej wybierali wśród najważniejszych dla siebie wartości moralne, a w zależności od płci, także wartości prawdy, estetyczne, świeckie i religijne.
Bibliografia
Brzozowski, P. (1988). Przekazywanie wartości w rodzinie, Psychologia Wychowawcza, 2, 190-199.
Brzozowski, P. (1995). Skala wartości Schelerowskich - SWS, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Cywińska, M. (2008). Konflikty między rodzicami - zagrożeniem dla konstruktywnego funkcjonowania dzieci w sytuacjach konfliktów, (w): S. Guz (red.), Dziecko a zagrożenia współczesnego świata, 161-170, Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
Elżanowska, H. (2012). Międzypokoleniowa transmisja wartości w rodzinie, Studia z Psychologii, 18, 97-114.
Fisher, R. (2017). From Values to behavior and from behavior to Values, (in:) S. Roccas, L. Sogiv, (red.), Values and Behavior. Taking a Cross-Cultural Perspective, 219-235, Berlin: Springer, doi.org/10.1007/978-3-319-56352-7_10.
Fitness, J. (2015). Emotions in Relationship, (w): M. Mikulincer, P. Shaver (red.), APA Handbook of Personality and Social Psychology, 3, 297-318, American Psychological Association. doi:10.1037/14344-011.
Frankowiak, J. (2020). Agresja werbalna w kontekście innych zachowań problemowych adolestentów, Fides et Ratio, 2(42), 445-454, doi.org/10.34766/fetr.v42i2.271.
Gershoff, E., Goodman, G., Miller-Perrin, C., Holden, G., Jackson, Y., Kazdin, E. (2018). The strength of the causal evidence against physical punishment of children and its implications for parents, psychologists, and policymakers, American Psychologist, (5)73, 626-638, doi.org/10.1037/amp0000327.
Godawa, G. (2020). Wartości w rodzinie zaczerpnięte od dzieci, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 2(39), 63-72, doi: 10.17951/lrp.2020.39.2.63-72.
Jezierska-Wiejak, E. (2013). Rodzina jako międzypokoleniowa płaszczyzna transmisji wartości, Wychowanie w rodzinie, 2(8), 286-299.
Kaleta, K. (2012). Ocena powodzenia małżeństwa rodziców a style interpersonalnego funkcjonowania młodzieży, Psychologia Rozwojowa, 3(17), 39-55.
Karmolińska-Jagodziak, E. (2016). Relacje międzygeneracyjne - istota i znaczenie. Wprowadzenie, (w): E. Karmolińska-Jagodziak (red.), Międzypokoleniowe relacje młodzieży z rodzicami. Wybrane konteksty edukacyjne, 13-22, Leszno: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistycznej im. Króla S. Leszczyńskiego.
Kaźmierczak, M., Plopa, M. (2008). Kwestionariusz Komunikacji Małżeńskiej, Warszawa: VIZJA Press&IT.
Kobyliński, A. (2001). Historyczność sądów moralnych w etyce wartości Maxa Schelera, (w): Z. Sareło (red.), Meandry etyki, 17, 29-46, Olecko: Wydawnictwo Wszechnicy Mazurskiej.
Komorowska-Pudło, M. (2019). Środowisko wychowawcze domu rodzinnego a relacje małżeńskie w dorosłym życiu, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Kucharski, A., Rutkowska, E. (2019). Humor Styles and Communication in Relationship, Socjalization and Human Development, International Scientific Journal, 1(1), 13-24, doi.org/10.37096/SHDISJ-19-1.1-0002.
Musiał, D. (2019). Rola komunikacji w budowaniu relacji między dorastającymi a rodzicami, Fides et Ratio, 2(38), 17-49, doi.org/10.34766/fetr.v2i38.65.
Oleś, P. (2002), Z badań nad wartościami i wartościowaniem: niektóre kwestie metodologiczne, Roczniki Psychologiczne, 5, 53-74.
Opozda, D. (2018). Integral Upbrining as the Fundamental Category of Practice and Theory of Pedagogy of Family in Christian Inspiration, Pedagogia Christiana, 2(42), 151-164.
Plopa, M. (2006), Więzi w małżeństwie i rodzinie, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Płaczkiewicz, B. (2016). Teoria społecznego uczenia się a wychowanie dziecka w wieku przedszkolnym, Społeczeństwo. Edukacja. Język, 4, 129-137.
Polenick, C.A., Fredman, S.J., Birditt, S.B., Zarit S.H. (2018). Relationship Quality with Parents: Implications for Own and Partner Well-Being in Middle-Aged Couples, Family Process, 1(57), 253-268, doi:10.1111 / famp.12275.
Sillars, A., Vangelisti, A.Al. (2018). Communication: Basic Properties and their Relevance to Relationship Research, (w.): A. Al. Vangelisti, D. Perlman (red.), The Cambridge Handbook of Personal Relationship, 243-255, New York: Cambridge University Press. doi10.1017/9781316417867.020.
Skimina, E., Schwartz, S., Cieciuch, J., Davidov, E., Algeshelner, R. (2018). Testing the circular structure and Importance hierarchy of value states in real-time behaviors, Journal of Research in Personality, 2, 42-49, doi:https://doi.org/10.32872/spb.3029.
Skrzypińska. K., Drzeżdżon, T. (2020). Inteligencja duchowa i jej buforowa rola w przebiegu kryzysów egzystencjalnych na przykładzie kryzysu wieku średniego, (w): K. Skrzypińska (red.), Okiem młodych badaczy. O duchowości i religijności inaczej, 119-144, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Sokal, U. (2001). Wartości preferowane przez osoby dorosłe pochodzące z rodzin pełnych i rozwiedzionych, Roczniki Socjologii Rodziny, 13, 161-167.
Schwartz, S., Sortheix, F. (2018). Values and Subjective Well-Being, (w): E. Diener, S., Oishi, L. Tay (red.), Handbook of Well-Being, 1-25. Salt Lake City: UT: DEF Publishers. doi:nobascholar.com.
Szymczyk, L. (2017). Rola rodziny w rozwijaniu systemu wartości, Łódzkie Studia Teologiczne, 1, 7-20.
Umberson, D., Thomeer, M. (2020). Family Matters: Research on Family Ties and Health, 2010-2020, Journal of Marriage and Family, 1(82), 404-419, doi:10.1111/jomf.12640.
Walęcka-Matyja, K., Janicka, I. (2021). Rodzina jako wartość Analiza psychologiczna wartości rodzinnych, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Wędzińska, M. (2013). Człowiek na drodze do wartości. Myśl etyczna Maxa Schelera - implikacje pedagogiczne, Przegląd Pedagogiczny, 1, 31-43.
Wrzesień, W. (2000). Relacje międzypokoleniowe a rodzina, Rocznik Socjologii Rodziny, 12, 57-70.
Żuk, G. (2016). Edukacja aksjologiczna zarys problematyki, Lublin: Wydawnictwo Marii Curie-Skłodowskiej.