Słowa kluczowe
dojrzała osobowość
cechy rodzin
Jak cytować
Abstrakt
Człowiek dorosły funkcjonuje równocześnie w kilku obszarach, spośród których najważniejsze miejsce zajmuje rodzina oraz praca. W obszarach tych realizuje swoje potrzeby i doświadcza zadowolenia o tyle, o ile potrafi w sposób dojrzały z nich korzystać. To z kolei jest w dużym stopniu uwarunkowane wcześniejszymi doświadczeniami – z dzieciństwa. Artykuł jest refleksją nad czynnikami systemowymi wpływającymi na jakość życia i dojrzałość osobowości osób dorosłych. Prawie wszyscy wychowujemy się w rodzinach. Z rodziny wynosimy wzory zachowań, schematy przeżywania oraz cechy osobowości. Nasze cechy, schematy i wzory zachowań wpływają na jakość naszego życia i dojrzałość. Dlatego ważne jest aby były one optymalne i funkcjonalne. Autorka wykorzystuje wiedzę i badania z zakresu psychologii rodziny i terapii rodzin. Przyjmuje definicje dojrzałej osobowości według Irwina Yaloma ( terapeuta) oraz koncepcje pozytywnej jakości życia. Cytuje liczne badania polskie i zagraniczne w których ukazano związek między sukcesem zawodowym i satysfakcją z życia a cechami osobowości ukształtowanymi wcześniej w rodzinie. Przedstawia cechy rodzin, które sprzyjają dojrzałości jej członków. Zwraca szczególną uwagę na ważność relacji małżeńskiej oraz poczucie szczęścia małżonków jako determinujące sposób funkcjonowania całej rodziny i wpływające na to, czy staje się ona zdrowa, czy też dysfunkcjonalna. Zwraca uwagę na cechy rodzin związane z jej strukturą, z komunikacją, granicami systemowymi oraz poczuciem własnej wartości. Pisze o równowadze dynamicznej rodziny oraz wolności wyrażania własnych myśli i odczuć jako kluczowych cechach prawidłowego systemu rodzinnego. Kiedy dziecko doświadcza cech rodziny, które sprzyjają dojrzałej osobowości, zdrowiu i poczuciu szczęścia wówczas jako dorosły z powodzeniem realizuje się w wielu płaszczyznach życia. Dlatego niezwykle ważne wydają się refleksje nad czynnikami systemowymi ( rodzinnymi) wpływającymi na jakość życia i dojrzałość człowieka.
Bibliografia
Andreas, S. (2019). Jak pracowała Virginia Satir. Zapis sesji terapeutycznej z komentarzem, [Virginia Satir: the Patterns of Her Magic]. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
de Barbaro, B. (2020). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Braun-Gałkowska, M. (2000). Jak być szczęśliwym w rodzinie? (W:) R. Ryszka (red.). Polska rodzina u progu trzeciego tysiąclecia, 33-46. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Braun–Gałkowska, M. (2018). Psychologia domowa. Kraków: Wydawnictwo Ignatianum.
Braun Gałkowska, M. (2020). Sprawy drobne. Kielce: Wydawnictwo Pewne.
Bradshaw, J. (1994). Zrozumieć rodzinę, [Bradshaw on the Family: A Revolutionary Way of Self Discovery]. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości.
Campos, D., Cebolla, A., Quero, S., et al. (2016). Meditation and Happiness: Mindfulness and Self – Compassion May Mediate the Meditation – Happiness Relationship. Personality and Individual Differences, 93, 80-85. http://doi.org/10.1016/j.paid.2015.08.040
Cierpiałkowska, L. (red.), (2004). Psychologia zaburzeń osobowości. Wybrane zagadnienia, Poznań: Wydawnictwo UAM.
Cierpiałkowska, L. (2007). Dzieci alkoholików w perspektywie rozwojowego modeli podatności i odporności na zaburzenia psychiczne. Czasopismo Psychologiczne, 13, 7-18.
Dzwonkowska, M. (2011). Współczucie wobec siebie samego (Self – compassion) jako moderator wpływu samooceny globalnej na afektywne funkcjonowanie ludzi. Psychologia Społeczna, 6(16), 67–80.
Fromm, E. (2000). Serce człowieka, [The Heart of Man, its genius for good and evil]. Warszawa-Wrocław: Wydawnictwo PWN.
Fromm, E. (2018). O miłości do życia, [For the Love of Life]. Warszawa: Vis-aVis Etiuda.
Gladwell, M. (2010). Poza schematem, [Outliers: The Story of Success ]. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Goldenberg, H., Goldenberg, I. (2020). Terapia rodzin, [Family Therapy]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Janicka, I., Liberska, H. (red.), (2022). Psychologia rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Klajs, K. (2017). Poznawanie pacjenta w psychoterapii ericksonowskiej. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Klimek, Z. (2022). Samowspółczucie i skłonność do martwienie się a motywacja osiągnięć u osób we wczesnej dorosłości. Unpublished master’s thesis written under the supervision of E. Rydz. Lublin: KUL.
Klinkosz, W. (2016). Motywacja osiągnięć osób aktywnych zawodowo. Lublin: KUL.
Kobus, A. (2022). Skłonność do martwienia się i samoocena a samowspółczucie u młodych dorosłych. Unpublished master’s thesis written under the supervision of E. Rydz. Lublin: KUL.
Kumar, K.(2016). Emotional Intelligence and Achievement Motivation: a Correlation Study. Indian Journal of Health and Wellbeing, 7(5), 546-549.
Lachowska, B.(2012). Praca i rodzina – konflikt czy synergia?, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Lachowska, B.(2022). Pozytywna psychologia rodziny – w teorii i praktyce. (W:) I. Janicka, H. Liberska (red.). Psychologia rodziny, 537-565. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Marchwicki, P. (2009). Style przywiązania a właściwości tożsamości osobistej młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
McKay, T., Walker, B.R. (2021). Mindfulness, Self – Compassion and Wellbeing. Personality and Individual Differences, 168, 1-3. https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110412
Minuchin, S., Reiter, M., Borda, Ch. (2018). Kunszt terapii rodzinnej, [The Craft of Family Therapy: Challenging Certainties]. Warszawa: Paradygmat.
Napier, A.Y. (2008). Małżeństwo: krucha więź, [The Fragile Bond: In Search of an Equal, Intimate and Enduring Marriage]. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Oleś, P. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Olszewski, K., Talik, E.W., Oleś, M. (2016). Martwienie się młodzieży w okresie dorastania a percepcja postaw rodzicielskich. Psychologia Rozwojowa, 22(3), 89-103.
Perkins, A., Corr, P. (2005). Can Worriers Be Winners The Association Between Worrying and Job Performance. Personality and Individual Differences, 38, 25-31. https://doi.org/10.1016/j.paid.2004.03.008
Praszkier, R. (1992). Zmieniać nie zmieniając. Ekologia problemów rodzinnych. Warszawa: PWN.
Ryś, M. (2011). Kształtowanie się poczucia własnej wartości i relacji z innymi w różnych systemach rodzinnych. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(6), 65–84
Satir, V. (2000a). Rodzina. Tu powstaje człowiek, [The New Peoplemaking]. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Satir, V. (2000b). Terapia rodziny. Teoria i praktyka, [Changing with Families: A Book about further Education for Being Human]. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Siewierska, A., Śliwczyńska, J., Namysłowska, I. (2012). Więzi czy wiązania – przebieg procesu separacji międzypokoleniowej w rodzinach dorastającej młodzieży. (W:) B. Tryjarska (red.). Bliskość w rodzinie. Więzi w dzieciństwie a zaburzenia w dorosłości, 81-97. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Simon, F.S., Stierlin, H. (1998). Słownik terapii rodzin, [Dictionary of Family Therapy], Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Tryjarska, B. (2012). Bliskość w rodzinie. Więzi w dzieciństwie i zaburzenia w dorosłości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Winnicott, D. (2011). Zabawa a rzeczywistość, [Playing and Reality]. Gdańsk: Wydawnictwo Imago.
Yalom, I. (2022). Patrząc w słońce – jak przezwyciężyć grozę śmierci, [Staring at the Sun: Overcoming the Terror of Death]. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Yalom, I. (2008). Psychoterapia egzystencjalna, [Existential Psychoterapy]. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.
Yalom, I. (2018). Mama i sens życia, [Momma and The Meaning of Life]. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Zalewska, M.A. (2003). Dwa światy. Emocjonalne i poznawcze oceny jakości życia i ich uwarunkowania u osób o wysokiej i niskiej reaktywności. Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej Academica.