Słowa kluczowe
rodzice
dzieci z białaczką
narracje
Jak cytować
Abstrakt
Komunikowanie czułości (Floyd, 1997) czy ekspresja uczuć (Greszta, 2000a) są tutaj rozumiane, jako intencjonalne i jawne wyrażanie uczuć bliskości, czułości i zamiłowania do drugiej osoby. W literaturze podkreśla się korzystne efekty okazywania czułości, zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym. Czułość staje się szczególnie ważna w sytuacjach trudnych, a do takich należy choroba nowotworowa, zwłaszcza u dziecka. Diagnoza nowotworu jest sytuacją trudną zarówno dla rodziców, jak i młodego pacjenta. Stres, lęk, napięcie mogą istotnie zaburzać proces komunikowania czułości w relacji rodzic-dziecko. Celem badań, których wyniki są przedstawione w niniejszym artykule, było uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy wymiana czułości między rodzicami i dziećmi chorującymi na ostrą białaczkę limfoblastyczną (ALL) różni się od wymiany czułości w rodzinach dzieci zdrowych, a jeżeli tak - to na czym ta różnica polega. Badania zostały przeprowadzone w grupie 134 dzieci (67 dzieci z ALL oraz 67 dzieci zdrowych). Łącznie przebadano 54 dziewczynek i 80 chłopców (po 27 dziewczynek i 40 chłopców w każdej z grup), w wieku 6- 16 lat. Zastosowano narracyjne narzędzie, autorstwa E. Greszty, pozwalające na pomiar liczby, przyczyny oraz odczuć towarzyszących wymianie czułości między rodzicami i dziećmi. Uzyskane wyniki ujawniły istotne statystycznie różnice w rozkładach liczby przejawów czułości niewerbalnej oraz średniej ich liczby. Dzieci chorujące na białaczkę uzyskują istotnie niższe wyniki m.in. w zakresie: okazywania czułości niewerbalnej w celu ekspresji miłości w stosunku do matki. Natomiast w przypadku obu grup najczęstszym powodem inicjacji czułości z obojgiem rodziców okazała się potrzeba wsparcia.Bibliografia
Afifi, T. D., Merrill, A. F. i Davis, S. (2016). The theory of resilience and relational load. Personal Relationships, 23, 663-683.
Aldridge, A. A. i Roesch, S. C. (2007). Coping and adjustment in children with cancer: A meta-analytic study. Journal of Behavioral Medicine, 30, 115-129.
Allmond, B. W., Buckman, W. i Gofman, H. F. (1979). The family is the patient: An approach to behavioral pediatrics for the clinician. London: The C. V. Mosby Company.
Arabiat, D. H., Alqaissi, N. M. i Hamdan‐Mansour, A. M. (2011). Children's knowledge of cancer diagnosis and treatment: Jordanian mothers' perceptions and satisfaction with the process. International Nursing Review, 58, 443-449.
Barakat, L. P., Galtieri, L. R., Szalda, D. i Schwartz, L. A. (2016). Assessing the psychosocial needs and program preferences of adolescents and young adults with cancer. Supportive Care in Cancer, 24, 823-832.
Barakat, L. P., Kazak, A. E., Gallagher, P. R., Meeske, K. i Stuber, M. (2000). Posttraumatic stress symptoms and stressful life events predict the long-term adjustment of survivors of childhood cancer and their mothers. Journal of Clinical Psychology in Medical Settings, 7, 189-196.
Barakat, L. P., Kazak, A. E., Meadows, A. T., Casey, R., Meeske, K. i Stuber, M. L. (1997). Families Surviving Childhood Cancerf: A Comparison of Posttraumatic Stress Symptoms with Families of Healthy Children. Journal of Pediatric Psychology, 22, 843-859.
Bąkowska, E. i Bobrowska, H. (1989). Wybrane aspekty oceny psychologicznej chłopców chorych na hemofilię i ich rodziców, Pediatria Polska, 7/8, 92 95.
Booth‐Butterfield, M. i Trotta, M. R. (1994). Attributional patterns for expressions of love. Communication Reports, 7, 119-129.
Bowlby, J. (1958). The nature of the child’s ties to his mother. International Journal of Psychoanalysis, 39, 350-373.
Chybicka, A. i Sawicz-Birkowska, K. (2008). Onkologia i hematologia dziecięca. Warszawa: PZWL.
Compas B., Desjardins L., Vannatta K., Young-Saleme T., Rodriguez E., Dunn M., Bemis H., Snyder S., i Gerhardt C. (2014). Children and adolescents coping with cancer: self- and parent reports of coping and anxiety/depression. Health Psychology, 33(8), 8853-61.
de Chateau, P. i Wiberg, B. R. (1977). Long-term effect on mother-infant behaviour of extra contact during the first hour post partum. II. A follow-up at three months. Acta Paediatrica Scandinavica, 66, 145-151.
de Weerth, C., van Geert, P. i Hoijtink, H. (1999). Intraindividual variability in infant behavior. Developmental Psychology, 35, 1102.
Denes A., Bennett M. i Winkler K. L. (2017). Exploring the benefits of affectionate communication: implications for interpersonal acceptance–rejection theory. Journal of Family Theory and Review, 9, 491–506.
Ditzen, B., Neumann, I. D., Bodenmann, G., von Dawans, B., Turner, R. A., Ehlert, U. i Heinrichs, M. (2007). Effects of different kinds of couple interaction on cortisol and heart rate responses to stress in women. Psychoneuroendocrinology, 32, 565-574.
Eibl-Eibesfeldt, I. (1987). Miłość i nienawiść. Warszawa: PWN.
Ellis, K. (2002). Perceived parental confirmation: Development and validation of an instrument. Southern Journal of Communication, 67, 319-334.
Field, T. (1999). Preschoolers in America are touched less and are more aggressive than preschoolers in France. Early Child Development and Care, 151, 11-17.
Field, T., Grizzle, N., Scafidi, F., Abrams, S., Richardson, S., Kuhn, C. i Schanberg, S. (1996). Massage theraphy for infants of depressed mothers. Infant Behavior and Development, 19, 107-112.
Field, T., Lang, C., Yando, R. i Bendell, D. (1995). Adolescents' intimacy with parents and friends. Adolescence, 30, 133-140.
Floyd, K. (1997). Communicating affection in dyadic relationships: An assessment of behavior and expectancies. Communication Quarterly, 45, 68-80.
Floyd, K. (2001). Human affection exchange: I. Reproductive probability as a predictor of men's affection with their sons. The Journal of Men’s Studies, 10, 39-50.
Floyd, K. (2002). Human affection exchange: V. Attributes of the highly affectionate. Communication Quarterly, 50, 135–152.
Floyd, K. (2006). Human affection exchange: XII. Affectionate communication is associated with diurnal variation in salivary free cortisol. Western Journal of Communication, 70, 47-63.
Floyd, K., Hess, J. A., Miczo, L. A., Halone, K. K., Mikkelson, A. C. i Tusing, K. J. (2005). Human affection exchange: VIII. Further evidence of the benefits of expressed affection. Communication Quarterly, 53, 285-303.
Floyd, K., Mikkelson, A. C., Hesse, C. i Pauley, P. M. (2007). Affectionate writing reduces total cholesterol: Two randomized, controlled trials. Human Communication Research, 33, 119-142.
Floyd, K., Mikkelson, A. C., Tafoya, M. A., Farinelli, L., La Valley, A. G., Judd, J. i in. (2007). Human affection exchange: XIII. Affectionate communication accelerates neuroendocrine stress recovery. Health Communication, 22, 123-132.
Floyd, K. i Morman, M. T. (1998). The measurement of affectionate communication. Communication Quarterly, 46, 144–162.
Floyd, K., Pauley, P. M. i Hesse, C. (2010). State and trait affectionate communication buffer adults' stress reactions. Communication Monographs, 77, 618-636.
Floyd, K. i Riforgiate, S. (2008). Affectionate communication received from spouses predicts stress hormone levels in healthy adults. Communication Monographs, 75, 351-368.
Foley, G. V. i Whittam, E. H. (1990). Care of the child dying of cancer: Part I. CA: A Cancer Journal for Clinicians, 40, 327-354.
Freud, A (1976). Foreword. [w] A. D. Hofmann, R. D. Becker i H. P. Gabriel (red.), The hospitalized adolescent: A guide to managing the ill and injured youth. New York: Free Press.
Greszta, E. (2000a). Więź emocjonalna i sposoby jej badania. Psychologia Wychowawcza, 1, 57-66.
Greszta, E. (2000b). Poczucie więzi emocjonalnej z rodzicami u dzieci chorujących na białaczkę. Psychologia Wychowawcza, 2/3, 201-207.
Greszta E. (2001). Metoda projekcyjna w badaniu wsparcia społecznego u dzieci. Studia Psychologiczne, 1/2, 73-91.
Greszta, E. (2006). Depresja wieku dorastania: zachowania rodziców jako czynnik ochronny lub czynnik ryzyka depresji u dorastających dzieci. Warszawa: Academica Wydawnictwo SWPS.
Golfenshtein, N., Srulovici, E. i Medoff-Cooper, B. (2016). Investigating parenting stress across pediatric health conditions-a systematic review. Comprehensive Child and Adolescent Nursing, 39, 41-79.
Hall, J. A. (2010). An exploratory study of communication, gender-role conflict, and social support of parents of children treated at children's hospital. Journal of Psychosocial Oncology, 28, 511-525.
Harlow, H. F. (1958). The nature of love. American Psychologist, 13, 673.
Jaworska, I., Lubiejewski, P. i Wójtowicz, N. (2019). Formy okazywania miłości a komunikacja interpersonalna u młodych dorosłych. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 37, 95-108.
Jiménez-Iglesias, A., Moreno, C., Ramos, P. i Rivera, F. (2015). What family dimensions are important for health-related quality of life in adolescence?. Journal of Youth Studies, 18, 53-67.
Johnson, S. i Franke, S. (1997). Hug Therapy. Children and Families, 16, 8-9.
Kazak, A. E., Hocking, M. C., Ittenbach, R. F., Meadows, A. T., Hobbie, W., DeRosa, B. W., ... i Reilly, A. (2012). A revision of the intensity of treatment rating scale: classifying the intensity of pediatric cancer treatment. Pediatric Blood & Cancer, 59, 96-99.
Khoury S., Jasmin C. (1983). Prawda o raku. Warszawa: PZWL.
Kentor, R. A. i Hilliard, M. E. (2019). JPP Student Journal Club commentary: Considerations on depression, distress, and resilience in parents of children with chronic health conditions. Journal of Pediatric Psychology, 44, 150-152.
Koch-Hattem, A. (1987). Families and chronic illness. Family Therapy Collections, 22, 33-50.
Koester, L. S., Brooks, L. i Traci, M. A. (2000). Tactile contact by deaf and hearing mothers during face-to-face interactions with their infants. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 5, 127-139.
Lewis, R. J., Heisel, A. D., Reinhart, A. M. i Tian, Y. (2011). Trait affection and asymmetry in the anterior brain. Communication Research Reports, 28, 347-355.
Light, K. C., Grewen, K. M. i Amico, J. A. (2005). More frequent partner hugs and higher oxytocin levels are linked to lower blood pressure and heart rate in premenopausal women. Biological psychology, 69, 5-21.
Lowinger, S., Dimitrovsky, L., Strauss, H. i Mogilner, C. (1995). Maternal social and physical contact: links to early infant attachment behaviors. The Journal of Genetic Psychology, 156, 461-476.
Madan-Swain, A. i Brown, R. T. (1991). Cognitive and psychosocial sequelae for children with acute lymphocytic leukemia and their families. Clinical Psychology Review, 11, 267-294.
Manne, S. L., Du Hamel, K., Gallelli, K., Sorgen, K. i Redd, W. H. (1998). Posttraumatic stress disorder among mothers of pediatric cancer survivors: diagnosis, comorbidity, and utility of the PTSD checklist as a screening instrument. Journal of Pediatric Psychology, 23, 357-366.
Mantis, I., Mercuri, M., Stack, D. M. i Field, T. M. (2019). Depressed and non-depressed mothers’ touching during social interactions with their infants. Developmental Cognitive Neuroscience, 35, 57-65.
McAdams, T. A., Rijsdijk, F. V., Narusyte, J., Ganiban, J. M., Reiss, D., Spotts, E. i in. (2017). Associations between the parent–child relationship and adolescent self‐worth: a genetically informed study of twin parents and their adolescent children. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 58, 46-54.
McCubbin, M., Balling, K., Possin, P., Frierdich, S. i Bryne, B. (2002). Family resiliency in childhood cancer. Family Relations, 51, 103-111.
Okado, Y., Long, A. M. i Phipps, S. (2014). Association between parent and child distress and the moderating effects of life events in families with and without a history of pediatric cancer. Journal of pediatric psychology, 39, 1049-1060.
Patenaude, A. F. i Kupst, M. J. (2005). Psychosocial functioning in pediatric cancer. Journal of Pediatric Psychology, 30, 9-27.
Pauley, P. M., Floyd, K. i Hesse, C. (2015). The stress-buffering effects of a brief dyadic interaction before an acute stressor. Health communication, 30, 646-659.
Pelcovitz, D., Goldenberg, B., Kaplan, S., Weinblatt, M., Mandel, F., Meyers, B. i Vinciguerra, V. (1996). Posttraumatic stress disorder in mothers of pediatric cancer survivors. Psychosomatics, 37, 116-126.
Rodriguez, E. M., Dunn, M. J., Zuckerman, T., Hughart, L., Vannatta, K., Gerhardt, C.A., i Compas, B. E. (2013). Mother–child communication and maternal depressive symptoms in families of children with cancer: Integrating macro and micro levels of analysis. Journal of Pediatric Psychology, 38, 732-743.
Rodriguez, E. M., Murphy, L., Vannatta, K., Gerhardt, C. A., Young-Saleme, T., Saylor, M., ... i Compas, B. E. (2015). Maternal coping and depressive symptoms as predictors of mother–child communication about a child’s cancer. Journal of Pediatric Psychology, 41, 329-339.
Rogiewicz, M. (2015). Praktyczny podręcznik psychoonkologii dzieci i nastolatków. Kraków: Medycyna Praktyczna.
Rohner, R. P. i Lansford, J. E. (2017). Deep structure of the human affectional system: Introduction to interpersonal acceptance–rejection theory. Journal of Family Theory & Review, 9, 426-440.
Rubin, Z. (1973). Love and learning theory. Contemporary Psychology, 18, 640-641.
Ryś M. (2003). Kształtowanie postaw miłości w różnych systemach rodzinnych. Laski, 6, 47-57.
Ryś, M. (2010). Miłość jako psychologiczna podstawa wspólnoty małżeńskiej. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 4, 22-30.
Ryś, M. (2016). Miłość jako psychologiczna podstawa wspólnoty małżeńskiej. Ujęcie psychologiczne, [w:] I. Grochowska i P. Mazanka (red.), Szczęśliwe małżeństwo i rodzina, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio wydanie specjalne, s. 57-74. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Sauer, R. (1993). Dzieci wobec cierpienia: jak rozmawiać z dziećmi o cierpieniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Schrodt, P., Ledbetter, A. M. i Ohrt, J. K. (2007). Parental confirmation and affection as mediators of family communication patterns and children's mental well-being. The Journal of Family Communication, 7, 23-46.
Schwartz, G. E. i Russek, L. G. (1998). Family love and lifelong health? A challenge for clinical psychology. [w:] D. Routh i R. DeRubeis (red.), The science of clinical psychology: Accomplishments and future directions (s. 121–146). Washington, DC: American Psychological Association.
Slavin, L. A., O'Malley, J. E., Koocher, G. P. i Foster, D. J. (1982). Communication of the cancer diagnosis to pediatric patients: impact on long-term adjustment. The American Journal of Psychiatry, 139, 179-183.
Sloper, P. (2000). Predictors of distress in parents of children with cancer: A prospective study. Journal of Pediatric Psychology, 25, 79-91.
Son, H., Haase, J. i Docherty, S. L. (2019). Parent-child communication in a childhood cancer context: A literature review. Pediatric Nursing, 45, 129-141.
Sorgen, K. E. i Manne, S. L. (2002). Coping in children with cancer: Examining the goodness-of-fit hypothesis. Children's Health Care, 31, 191-207.
Stenka, K. E. i Izdebski, P. (2018). Rodzice w obliczu choroby nowotworowej dziecka. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 18, 306-314.Sternberg, R. J. i Grajek, S. (1984). The nature of love. Journal of Personality and Social Psychology, 47, 312-329.
Stettbacher, K. (1993). Sens cierpienia. Lecząca konfrontacja z własną duszą. Warszawa: Jacek Santorski & Co
Strauss, C. C. (1988). Social deficits of children with internalizing disorders. [w:] B. B. Lahey, A. E. Kazdin (red.), Advances in clinical child psychology, vol. 11 (s. 159-191). Boston, MA: Springer.
Stuber, M. L., Christakis, D. A., Houskamp, B. i Kazak, A. E. (1996). Posttrauma symptoms in childhood leukemia survivors and their parents. Psychosomatics, 37, 254-261.
Trzęsowska-Greszta E. (1994). Psychologiczne problemy dziecka chorującego na białaczkę. Zdrowie Psychiczne, 1-2, 147-154.
Trzęsowska-Greszta E. (1996). Poczucie więzi emocjonalnej z rodzicami u dzieci chorujących na białaczkę (niepublikowana praca doktorska). Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Twardosz, S., Schwartz, S., Fox, J, i Cunningham, J. L. (1979). Development and evaluation of a system to measure affectionate behavior. Behavioral Assessment, 1,177-190.
van Eys, J. (1987). Living beyond cure: transcending survival. Journal of Pediatric Hematology/Oncology, 9, 114-118.
Vetsch, J., Wakefield, C. E., Robertson, E. G., Trahair, T. N., Mateos, M. K., Grootenhuis, M., ... i Fardell, J. E. (2018). Health-related quality of life of survivors of childhood acute lymphoblastic leukemia: a systematic review. Quality of Life Research, 27, 1431-1443.
Wakefield, C., Fardell, J., Doolan, E., Aaronson, N., Jacobsen, P., Cohn, R. i King, M. (2017). Participation in psychosocial oncology and quality-of-life research: a systematic review. The Lancet Oncology, 18, 153-165.
Ward, J. D. (2000). Pediatric cancer survivors: Assessment of late effects. Nurse Practitioner, 25, 18-37.
Wendland‐Carro, J., Piccinini, C. A. i Millar, W. S. (1999). The role of an early intervention on enhancing the quality of mother‐infant interaction. Child Development, 70, 713-721.
Woolf, C., Muscara, F., Anderson, V. i McCarthy, M. (2016). Early traumatic stress responses in parents following a serious illness in their child: A systematic review. Journal of Clinical Psychology in Medical Settings, 23, 53-66.
Zazzo R. (red., 1978). Przywiązanie. Ujęcie interdyscyplinarne. Warszawa: PWN.
Zbrożek J., Rybka-Król Z. i Ochocka M. (1991). Charakterystyka postaw emocjonalnych matek dzieci z wieloletnią remisją chorób nowotworowych. Pediatria Polska, 11/12, 34- 38.
Zbrożek, J. i Traczewska, M. (1985). Wpływ środowiska rodzinnego na adaptację społeczną dzieci z wieloletnią remisją w przebiegu ostrej białaczki limfo blastycznej. Pediatria Polska, 1, 51-55.
Zdebska, S. i Armata, J. (1982). Społeczno-moralne dojrzewanie dzieci leczonych z powodu nowotworowych chorób krwi. Pediatria Polska, 57, 855-859.