Jak cytować
Abstrakt
W artykule przedstawiono sposoby obrazowania gotyckiej katedry we współczesnych sztukach wizualnych i nowych mediach. Wytyczne i standardy sugerują, jak opowiadać o średniowiecznej architekturze. Niektórzy badacze, tacy jak O. Simson, Z. Sinko, M. Janion, M. Czermińska, opracowali nawet modele dla postaci gotyckiej katedry. Pozostaje jednak ustalić, jak artyści postrzegają
i przedstawiają tego typu struktury zaistniałe w sztuce wizualnej, które są związane z literaturą. Wykorzystując egzegezę ikonograficzną autorka porównała stereotypy i wyobrażenia, które ukształtowały percepcję obiektu nawiązującego do wieków średnich. Wyniki pokazują, że teoretycy sztuki przekazywali pewien wzorzec, uczyli się od siebie nawzajem sposobów patrzenia, opisywania, metaforyzowania tego trudnego do uchwycenia i interesującego zjawiska, takiego jak gotycka katedra. Ponadto wskazała na korelacje między tradycją artystyczną, teologią i literaturą. Przedstawiła, w jaki sposób zmieniła się percepcja budowli: od świątyni chrześcijańskiej, ilustracji powieści grozy do popularnego elementu kultury masowej. Na koniec zaprezentowała funkcjonowanie motywu katedry gotyckiej w wirtualnym świecie gier komputerowych oraz w życiu codziennym, na przykładzie projektowania różnych gadżetów, ubioru, toreb, biżuterii.
Bibliografia
Bauman Z. (2000), Kultura w płynnej nowoczesności, Warszawa: Wydawnictwo Agora SA.
Białonowska M. (2007), Musée National du Moyen Âge w Paryżu w kontekście zainteresowań kulturą średniowiecza w drugiej połowie XVIII i w XIX wieku we Francji, Muzealnictwo, nr 48, s. 235-250.
Białostocki J. (1976), Metoda ikonologiczna w badaniach nad sztuką, (w:) Pięć wieków myśli o sztuce, J. Białostocki (red.), s. 239-247, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Białostocki J. (1985), Teoretycy, pisarze i artyści o sztuce 1500-1600, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bracons J. (1993), Klucze do świata gotyku, tł. B. Zakręs, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Broniewski T. (1964), Architektura średniowieczna, Wrocław – Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Ossolineum.
Cassirer E. (1957), The Philosophy of Symbolic Forms, (w:) The Phenomenology of Knowledge, trans. R. Manheim, New Haven & London: Yale University Press, vol. III.
Cerinotti A. (red.) (2009), Tajemnicze katedry, tł. H. Cieśla, Warszawa: Wydawnictwo Bellona.
Czermińska M. (2005), Gotyk i pisarze. Topika opisu katedry, Gdańsk: Wydawnictwo Słowo – Obraz-Terytoria.
Duby G. (1986), Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420, przeł. Dolatowska K., Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Eco U. (2005), Historia piękna, tł. Kuciak A., Poznań: Wydawnictwo Rebis.
Eco U. (2006), Sztuka i piękno w Średniowieczu, przeł. Kimula M., Olszewski M., Kraków: Wydawnictwo Znak.
Featherstone M. (1998), Postmodernizm i estetyzacja życia codziennego, (w:) Postmodernizm. Antologia przekładów, R. Nycz R. (red.), s. 299-334, Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński.
Gemra A. (2008), Od gotycyzmu do horroru. Wilkołak, Wampir i Monstrum Frankensteina w wybranych utworach, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Gieysztor-Miłobędzka E. (1987), Ze studiów nad wnętrzem kościelnym. Program, funkcja – wybrane zagadnienia z genezy i wkładu reformy trydenckiej, Studia Theologica Varsaviensia, 25/1987 nr 1, s. 45-61.
Gryglewicz T., Banach W. (1999), Z. Beksiński, Olszanica: Wydawnictwo BoszArt.
Guriewicz A. (1976), Kategorie kultury średniowiecznej, przeł. J. Dancygier, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Gustave Doré (1986), Słownik Sztuki Francuskiej, A. Dulewicz (red.), s. 127-128, Warszawa: Wiedza Powszechna.
Habermas J. (1998), Modernizm - niedokończony projekt, przeł. M. Łukasiewicz M., (w:) Postmodernizm. Antologia przekładów, R. Nycz (red.), s. 25-46, Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński.
Humphrey C., Vitebsky P. (2005), Architektura i sacrum, przeł. E. Cander-Karolewska, Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki.
Jameson F. (1998), Postmodernizm i społeczeństwo konsumpcyjne, (w:) Postmodernizm. Antologia przekładów, R. Nycz (red.) przeł. P. Czapliński, s. 190-213, Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński.
Janion M. (2007), Gorączka romantyczna, Gdańsk: Wydawnictwo Słowo - Obraz –Terytoria.
Katedra (1960) Mały Słownik Teologiczny, M. Kowalewski (red.), s. 188-189, Poznań – Warszawa – Lublin: Wydawnictwo Księgarnia św. Wojciecha.
Katedra (1997), Słownik kultury chrześcijańskiej, N. Lemaitre (red.), przeł. T. Szafrańska, s. 146, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Kębłowski J. (1989), Gotyk (w:) Encyklopedia Katolicka, Bieńkowskiego L. i in. (red.), Lubelskiego t. 5, F-G, kol. 1347-1359, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu.
Koch W. (1996), Style w architekturze: arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne, Warszawa: Świat Książki.
Krausse A. (2005), Historia malarstwa: od renesansu do czasów współczesnych, przeł. B. Tarnas, Warszawa: Wydawnictwo Konemann.
Leffler Y. (2002), Współczesny horror jako gra satysfakcji, tł. L. Karczewski (w:) Wokół gotycyzmów: wyobraźnia, groza, okrucieństwo, G. Gazda, A. Izdebska, J. Płuciennik (red.), s. 43-49, Kraków: Wydawnictwo Uniwersitas.
Leśniak–Berek E. (2009), Konsumpcja jako obszar poszukiwania własnej tożsamości, (w:) Nowy wspaniały świat?: moda, konsumpcja i rozrywka jako nowe style życia, W. Muszyński (red.), s. 112-205, Toruń Wydawnictwo Adam Marszałek, .
Majdańska U. (2006), Metaforyka w tekstach rocka gotyckiego i muzyki okołogotyckiej, Męcina Mała: Wydawnictwo Na Rzekach ART.
Oramus D. (2011), Imiona Boga. Motywy Metafizyczne w Fantastyce drugiej połowy XX wieku, Kraków: Wydawnictwo Uniwersitas.
Panofsky E. (1971), Rzeczywistość i symbol w malarstwie niderlandzkim XV wieku „Spiritualia sub metaphoris corporalium”, (w:) Studia z historii sztuki, oprac. J. Białostocki, s. 129-131, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Panofsky E. (1971), Studia z historii sztuki, oprac. J. Białostocki, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Pietrusiak P. (2011), Kościół jako fraternitas według Cypriana z Kartaginy, Rocznik Teologii Katolickiej, Tom X/2011 Białystok, s. 67-87.
Sagner K. (2006), To warto wiedzieć o sztuce: Gotyk, tł. P. Taracha, Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki.
Simson O. (1989), Katedra gotycka. Jej narodziny i znaczenie, przeł. A. Palińska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sinko Z. (1978), Gotyk i ruiny w wyobraźni literackiej epoki Oświecenia (Anglia - Polska), Przegląd Humanistyczny, XXII, nr 9, s. 23-43.
Sinko Z. (1996), Gotycyzm, (w:) Słownik literatury polskiego oświecenia, T. Kostkiewiczowa (red.), s. 158-163, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.
Štĕpán L. (2002), Kalejdoskop form genealogicznych w popularnych nurtach gotycyzmu, (w:) Wokół gotycyzmów: wyobraźnia, groza, okrucieństwo, G. Gazda, A. Izdebska, J. Płuciennik (red.), s. 115-130, Kraków: Wydawnictwo Uniwersitas.
Świerkocki M. (2003), Magia gotycyzmu, (w:) Gotycyzm i groza w kulturze, G. Gazda, A. Izdebska, J. Płuciennik (red.), s. 9-10 Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Tatarkiewicz W. (1967), Historia estetyki: Estetyka nowożytna, t. 3, Wrocław - Warszawa - Kraków: Wydawnictwo Ossolineum.
Tatarkiewicz W. (1983), Historia filozofii: Filozofia nowożytna do roku 1830, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tatarkiewicz W. (1988), Dzieje sześciu pojęć, wyd. 4, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Witkowska K. (2000), Wariacje na postmodernizm, wyd. 2, Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Ziomek J. (1996), Renesans, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Czasopisma popularno-naukowe:
CDA (2014), Thief (w:) „CD – Action” 01/2014 (225), Warszawa: Wydawnictwo Bauer, s. 50-52.
CDA (2018), Assassin’s Creed (w:) „CD – Action” 04/2018 (228), Warszawa: Wydawnictwo Bauer, s. 30-32.
Netografia:
Artrosis (w:) Oficjalna strona zespołu (online), http://artrosis. pl/ (dostęp: 10.06.2014)
Assassin's Creed (w:) Wielka Encyklopedia Gier Gry OnLine.pl (online), http://www.gry- online.pl/S016.asp?ID=23544 (dostęp: 10.06.2014)
Daniel Kvasznicza (w:) Pinterest.com (online), http://www.pinterest.com/search/pins/?q=Daniel%20Kvasznicza (dostęp: 10.06.2014)
Daniel Kvasznicza (w:) Strona autorska inetgrafx, (online), www.inetgrafx.com (dostęp: 10.06.2014)
Epica (w:) Oficjalna strona zespołu (online), http://www.epica.nl/ (dostęp: 10.11.2013)
George Grie (w:) Pinterest.com (online), http://www.pinterest.com/alofa1960/visual-artist-george-grie/ (dostęp: 10.06.2014)
Ja, Frankenstein (w:) Filmweb (online), http://www.filmweb.pl/film/Ja%2C+Frankenstein-2014- 536413 (dostęp: 10.06.2014)
John Egerton Christmas (w:) Oxford Dictionary of National Biography (online), http://www.oxforddnb.com/view/printable/51284 (dostęp: 20.12.2018)
John Piper (w:) The Stour Gallery (online), http://www.thestourgallery.co.uk/portfolio/john piper/paintings (dostęp: 20.12.2018)
Karol Bąk (w:) Strona autorska karolbak (online), http://www.karolbak.com/biografia.php (dostęp: 20.12.2018)
Lesław Wanicki (w:) Multimedialna galeria leslawwanicki (online), http://www.przewodnik.ekspozycje.pl/zaproszenia-18868.html (dostęp: 20.12.2018)
Malerina. Pracownia artystyczna (w:) Strona autorska annakloza-rozwadowska (online), http://www.malerina.com/ (dostęp: 14.12.2018)
Marcin Kołpanowicz (w:) Strona autorska kołpanowicz (online), http://www.marcin.kolpanowicz.art.pl/biografia.php?lg=pl (dostęp: 20.12.2018)
Neo-surrealizm (online), http://neosurrealismart.com/modern-art-prints/?biography/ (dostęp: 10.06.2014)
Saj A. (2004), Zdzisław Beksiński – sztuka i krytyka (online), http://beksinski.dmochowskigallery.net/introduction.php (dostęp: 20.12.2018)
Średniowiecze (w:) Wielka Encyklopedia Gier Gry OnLine.pl (online), http://www.gry-online.pl/encyklopedia-gier.asp?TEM=80
Tristania (w:) Oficjalna strona grupy (online), http://www.tristania.com/2010/index.php/home (dostęp: 10.06.2014)
Wojciech Siudmak (w:) Strona autorska siudmak (online), www.siudmak.pl (dostęp: 10.06.2014)
Wojciech Siudmak (w:) Wojtek Siudmak - Realizm Fantastyczny. Galeria Malarstwa (online), https://archive.fo/hR9T4 (dostęp: 20.12.2018)
Yerka (w:) Strona autorska yerka (online), http://www.yerkaland.com/language/en/ (dostęp: 20.12.2018)