Nowoczesność i tradycjonalizm w sztuce sepulkralnej Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie. Tendencje, przykłady i twórcy
pdf (English)

Słowa kluczowe

Art Déco
Cmentarz Łyczakowski we Lwowie
modernizm
neoklasycyzm
sztuka sepulkralna

Jak cytować

Borowik, A. (2024). Nowoczesność i tradycjonalizm w sztuce sepulkralnej Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie. Tendencje, przykłady i twórcy. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 60(4), 157-167. https://doi.org/10.34766/fer.v60i4.1319
Język / Language
Słowa kluczowe

Abstrakt

Artykuł ma charakter inicjujący badania nad stylem Art Déco i modernizmem w sztuce sepulkralnej Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie. Zaprezentowano w nim grupę dzieł wybranych na podstawie kryteriów stylistycznych oraz wysokiej jakości artystycznej i naukowej. Wykorzystano tradycyjne metody badawcze związane z historią sztuki to jest analizę formalną, ikonograficzną i ikonologiczną ze względu na to, że badania nad formą architektoniczno-rzeźbiarską grobowców i nagrobków Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie znajdują się wciąż w początkowym stadium. Badania wykazały różnorodność kierunków architektonicznych w sztuce sepulkralnej powstającej w pierwszym trzydziestoleciu XX w., od tendencji neoklasycznych, poprzez Art Déco i tak zwany styl wschodnio-małopolski, aż po awangardowy modernizm. Doprowadziły do wyodrębnienia grup grobowców z Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie reprezentatywnych dla popularnych kierunków architektonicznych w tym czasie. W artykule wskazano na cechy i podłoże ideowe tych tendencji oraz zaprezentowano środowisko twórców – – lwowskich architektów, rzeźbiarzy, dekoratorów i kamieniarzy, w tym krąg związany z pracownią kamieniarską Tadeusza Iwanowicza, do którego należeli m. in. architekci Bronisław Wiktor oraz Wincenty Witold Rawski. Badania doprowadziły do wniosku, że sztuka sepulkralna, która powstawała na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie w pierwszym trzydziestoleciu XX w. podlegała intensywnym zmianom od neoklasycyzmu, poprzez Art Déco i styl wschodnio-małopolski aż po awangardowy modernizm. Było to spowodowane dynamiką rozwoju architektury w tym czasie, ale także po prostu modą na określone formy. Rozwojowi sztuki sepulkralnej sprzyjała wysoka świadomość artystyczna jej twórców: właścicieli firm kamieniarskich, architektów, dekoratorów i rzeźbiarzy.

https://doi.org/10.34766/fer.v60i4.1319
pdf (English)

Bibliografia

Biriułow, J. (2007). Rzeźba lwowska od połowy XVIII wieku do 1939 roku. Od zapowiedzi klasycyzmu do awangardy. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.

Borowik, A. (2010). „Domek Zosieńki” dzieło lwowskiego art déco z cmentarza łyczakowskiego. (In:) A. Czyż, B. Gutowski (eds.), Sztuka cmentarzy w XIX i XX wieku, 145-164. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Borowik, A. (2012). O jednej z odmian narodowego romantyzmu. „Styl wchodnio-małopolski”: geneza, twórcy, przykłady. (In:) A. Betlej, A. Markiewicz, A. Dworzak (eds.), Sztuka Kresów Wschodnich, t. 7, 207-254, Kraków: Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Borowik, A. (2015). Sardelkowość i głowy kapusty czyli o dekoracji tak zwanego stylu wchodnio-małopolskiego. (In:) Z. Chlewiński (ed.), Polskie art déco. Materiały piątej sesji naukowej Polskie Art Déco, 208-226, Płock: Muzeum Mazowieckie w Płocku.

„Bronisław Wiktor.” (From:) https://cmentarzlyczakowski.pl/rzezbiarze/bronislaw-wiktor (access: 25.09.2024).

Czerner, O. (1962). Wincenty Witold Rawski (4.III.1893-4.VII.1962). Biuletyn Historii Sztuki, 423.

Figol, R., Krysa, L. (2006). Личаківський Некрополь. Lwów: Centr Ewropy.

„Funkcjonalizm.”. Encyklopedia PWN. (From:) https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/funkcjonalizm;3903292.html (access: 9.09.2024).

„Jadwika Rzyszczewska, Adam Gorajski, Kazimierz Gorajski.” (From:) https://lychakivcemetery.org/karty-nagrobkow/jadwika-rzyszczewska-adam-gorajski-kazimierz-gorajski-2 (access: 24.09.2024).

„Janina Reichert-Toth.” (From:) https://cmentarzlyczakowski.pl/rzezbiarze/janina-reichert-toth (access: 24.09.2024).

Kozakiewicz, S. (1996). Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: PWN.

Kunkel, R.M. (1987). Rawski Witold. (In:) E. Rostworowski (ed.), Polski Słownik Biograficzny, t. XXX, 670–671, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

Kwiatkowska-Frejlich, L. (2020). Marian Nikodemowicz architekt lwowski. Lublin: Muzeum Narodowe w Lublinie.

Łoza, S. (1954). Architekci i budowniczowie w Polsce. Warszawa: Budownictwo i Architektura.

Łupij, G. (1996). Личаківський Цвинтар. Lwiw: Kamieniar.

„Modernizm.” Encyklopedia PWN. (From:) https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/modernizm;3942542.html (access: 9.09.2024).

Nicieja, S. (1988). Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786-1986. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.

Nicieja, S. (1990a). Cmentarz Obrońców Lwowa. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.

Nicieja, S. (1990b). Pomniki artystyczne na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. Rocznik Historii Sztuki, 18, 311-399. https://doi.org/10.11588/diglit.13595.8

Nicieja, S. (1998). Łyczaków. Dzielnica za Styksem. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.

Nicieja, S. (2011). Ogród snu i pamięci. Dzieje Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie oraz ludzi tam spoczywających w latach 1786-2010. Kraków-Opole: Wydawnictwo MS.

Olszewski, A.K. (1967). Nowa forma w architekturze polskiej 1900-1925: teoria i praktyka. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.

Olszewski, A.K. (1966). Nurt dekoracyjno-ekspresjonistyczny w architekturze polskiej w latach 1908-1925 (tzw. „szkoła krakowska”). (In:) K. Piwocki (ed.), Studia z Historii Sztuki, t. 10, 72-128, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.

Prętczyński, Z. (2005). Wspomnienia o profesorach Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej (z lat studiów 1947–1952). Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.

##plugins.generic.usageStats.downloads##

##plugins.generic.usageStats.noStats##