Słowa kluczowe
Vaticanum II
Dominikus Böhm
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł przedstawia kościół św. Józefa w Zabrzu autorstwa Dominikusa Böhma jako obiekt architektonicznie szczególny z pierwszej połowy XX wieku. Opisując układ przestrzenny świątyni zdefiniowany odpowiednim językiem wypowiedzi plastycznej i symbolicznej, podkreśla się pierwiastek historyzmu jako pierwszoplanowy względem modernistycznego przy budowie układu sakralnego. W konsekwencji podtrzymanie historyzującej treści jako autentycznej, po zmianach posoborowych liturgicznego uporządkowania wnętrza w drugiej połowie XX wieku, udowadnia oryginalność koncepcji kościoła św. Józefa, podległej inspiracjom romańskich, gotyckich a nawet związanych ze starożytnym Rzymem. Równolegle wprowadzany modernizm uszlachetnia powyższe treści, związane z rzeczywistym powrotem do źródeł myśli wczesnochrześcijańskiej. Odpowiada to twórczości Dominikusa Böhma. Uniwersalność jego architektury po latach eksploatacji przedsoborowej dobrze reaguje na zmiany liturgicznej odnowy Vaticanum II a opisując wrażliwość wnętrza kościoła w Zabrzu na przemiany liturgiczno-kulturowe udowadnia wysoką jakość tej twórczości.
Bibliografia
Adam, A. (1985). Grundrriss Liturgie. Freiburg: Herden Verlag.
Bogdan, M. (2013). Architektura gotycka jako źródło inspiracji w kształtowaniu współczesnych budowli sakralnych. Opole: Politechnika Opolska.
Bogdan, M. (2023a). Architektura przedsoborowa kościoła pw. św. Józefa w Zabrzu autorstwa Dominikusa Böhma a posoborowa odnowa liturgiczna. Liturgia Sacra, 2(62), 195-223. https://doi.org/10.25167/ls.5048
Bogdan, M. (2023b). Dzieło opata z Saint-Denis a architektura gotycka południowej Polski, Mistyka, cystersi, ołtarz – L’œuvre de l’abbé de Saint-Denis et l’architecture gothique au sud de la Pologne. La mystique, les cisterciens, l’autel. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Chojecka, E., Gorzelnik, J., Kouma, I., Szczypta-Gwiazda, B. (2009). E. Chojecka (ed.), Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku. Katowice: Muzeum Śląskie w Katowicach.
Danilewicz, J. (1948). Kościół i jego wnętrze w świetle przepisów prawno-liturgicznych. Kielce: Wydawnictwo „Jedność”.
Forstner, D. (1990). Świat symboliki chrześcijańskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Guardini, R. (1987). Znaki święte. Wrocław: Wydawnictwo Księgarni Archidiecezjalnej.
Inter Oecumenici. Instrukcja Wykonawcza, (1964). Rzym: Święta Kongregacja Obrzędów. Stolica Apostolska.
Joedicke, J. (1961). Églises allemandes 1930-1960. L’Architecture d’Aujourd’hui, 96, 30-31.
KPK – Kodeks Prawa Kanonicznego, (1983). Rzym: Dokument Stolicy Apostolskiej.
Konstytucja Apostolska Sacrale Disciplinae Leges (1987), Z kodeksu Prawa Kanonicznego KPK. (In:) J. Miazek (ed.), To czyńcie na moją pamiątkę, Eucharystia w dokumentach Kościoła, 308-315. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej.
Kozłowski, D. (1999). Mój ulubiony budynek. Zagubiona świątynia albo podróż (sentymentalna) do miejsc i rzeczy. Architektura – Murator, 7(10), 56-57.
Langkamer, H. (1984). Słownik biblijny. Katowice: Księgarnia św. Jacka.
Miazek, J. (ed.), (1987). To czyńcie na moją pamiątkę, Eucharystia w dokumentach Kościoła. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej.
Mszał Rzymski (Roman Missal) (1987), Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego OWMR. (In:) J. Miazek (ed.), To czyńcie na moją pamiątkę, Eucharystia w dokumentach Kościoła, 81-153. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej.
Mszał Rzymski (Roman Missal), (2002), Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego OWMR. Rzym: Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.
Muck, H. (1987). Liturgische Erneuerung und kirchliches Bauen.KuK, 50(3), 190.
Nyga, J. (1990). Architektura sakralna a ruch odnowy liturgicznej, Katowice.
OWMR – Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego (1975). Rzym: Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.
OWMR – Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego (2002). Rzym: Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.
Pigafetta, G., Mastrorilli, A. (2004). Paul Tournon Architecte (1881-1964): Le Moderniste sage. Sprimont: Pierre Mardaga éditeur.
Pontyfikał Rzymski (1978), Obrzęd poświęcenia kościoła i ołtarza, Rzym: Stolica Apostolska.
Święta Kongregacja Obrzędów, (1987). Instrukcja Eucharisticum mysterium. (In:) J. Miazek (ed.), To czyńcie na moją pamiątkę, Eucharystia w dokumentach Kościoła, 154-190, Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej.
Wagner, T. (2002). Symbol, forma, tradycja. Architektura sakralna Dominikusa Böhma w Zabrzu. Budownictwo Sakralne i Monumentalne 2002. (IV Międzynarodowa konferencja naukowo-techniczna, Białystok, 9-10 maja 2002), Białystok: Wydaw. Politechniki Białostockiej, 2002, 417-427.
Wagner, T. (2003). Zabrze: nieznane oblicza Śląskiej Architektury. Katowice-Zabrze: Towarzystwo Miłośników Zabrza.
Wagner, T. (2013). Architektura modernistyczna w Zabrzu. Zabrze: Urząd Miejski w Zabrzu.
Żurakowska, E.M. (2011). Twórczość Dominikusa Böhma na Śląsku. Przestrzeń i Forma, 16, 623-654.
Żurakowska, E.M. (2012). Twórczość Dominikusa Böhma na Śląsku – Część 3. Przestrzeń i Forma, 18, 291-304.